ترافیک طرح‌های متعدد و اجرایی نشدن بخشی از آنها، تیم مسئولان آموزش و پرورش را بیش از مقام اجرایی در قامت نظریه پرداز معرفی می‌کند.

 پرده برداری از طرح‌های متعدد آموزشی و پرورشی و تعدد برنامه‌ها برای رسیدن به نظام تعلیم و تربیتی مطلوب مسیری است که سید محمد بطحایی سکاندار آموزش و پرورش از سال گذشته پیش گرفته و به دنبال تحقق آن است که البته در مسیر حرکت با وجود آنکه سمتی اجرایی دارد اغلب در جایگاه یک نظریه پرداز و حتی منتقد ظاهر می شود.

ترافیک طرح‌ها به ویژه در دوره ابتدایی که جمعیت هدف بطحایی محسوب می‌شود به حدی است که معلمان به ویژه در مدارس دولتی نه تنها زمان اجرای آن را ندارند بلکه توان اجرای این برنامه‌ها با توجه به حجم کاری چندان میسر نیست؛ البته تعدد طرح‌ها و بروکراسی‌های طولانی حرف تازه‌ای نیست.

جای خالی بستر‌های اجرایی در طرح‌های آموزش و پرورش

گزارش دادن و طرح مسائل با رسانه‌ها برای تنویر افکار عمومی به ویژه برای وزارتخانه‌ای که با عموم مردم سروکار دارد نکته‌ای مثبت محسوب می‌شود، اما این ارتباط زمانی جای بحث دارد که هم کانالیزه و پوپولیستی باشد و هم پشتوانه اجرایی برای آن وجود نداشته است که اکنون آموزش و پرورش با این موضوع مواجه شده است.

طرح معلم وقت، اجرای فاز دوم رتبه بندی معلمان، تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور، خداحافظی با کلاس‌های درس خشت و گلی تا پایان سال ۹۷، استانی شدن بودجه آموزش و پرورش در سال ۹۷ ، اجرای نظام تضمین کیفیت در مدارس از مهر ۹۷ و همین اواخر تکمیل ظرفیت برای آزمون استخدامی از جمله مواردی است که هنوز جامه عمل نپوشیدند یا زیرساخت لازم برای اجرای آن وجود نداشته و این در حالی است که آقای وزیر آن را رسانه‌ای کرده است.

فاطمه اولاد قباد عضو کمیسیون آموزش مجلس در این باره اظهار کرد: هر طرح برای اجرا باید ۲ مولفه نیروی انسانی و منابع مالی را مورد توجه قرار دهد و طرح‌های مطرح شده در آموزش و پرورش برای قرار گرفتن در مسیر تحقق باید به وسیله تیم‌های کارشناسی و کمیسیون‌های تخصصی مورد ارزیابی قرار گیرد و پس از آن به شورای عالی آموزش و پرورش بیاید و در این شورا بعد از بررسی جوانب به کمیسیون آموزش و تحقیقات ارجاع داده شود و در نهایت بعد از مطرح شدن در کمیته آموزش و پرورش مجلس به تصویب برسد.

مسیر‌های نیمه کاره که به ثمر نرسیده است

نشاط آفرینی، کاهش فشار آموزشی و تربیت دانش آموز در مدرسه متناسب با شرایط جامعه اهدافی متعالی است که روی کاغذ همه با آن موافق هستند، اما باید دید در عمل این اهداف چگونه میسر می‌شود همانطور که حذف آزمون‌های زائد از مدارس ابتدایی مطرح شد، اما حواشی و بلاتکلیفی بعد از آن برای خانواده و دانش آموزان پایه هفتم به حدی بود که اعتراضات از نحوه برگزاری آزمون جایگزین هنوز ادامه دارد و به گفته فاطمه مهاجرانی رئیس مرکز ملی پرورش استعداد‌های درخشان دو دستگی در میان دانش آموزان ورودی جدید و قبلی ایجاد شده است یا از گوشه و کنار خانواده‌های دانش آموزانی که در آزمون ورودی شرکت کرده بودند همچنان به نحوه طراحی سوالات اعتراض دارند.

موضوع بعدی اجرای طرح شهاب است که قرار بود مسیری برای شناسایی و هدایت استعداد‌های دانش آموزان باشد و با توجه به تغییرات در پذیرش مدرسه تیزهوشان قوت بیشتری بگیرد، اما معلوم نیست با کلاس‌های شلوغ و انواع و اقسام طرح‌ها شهاب چه سرنوشتی پیدا می‌کند.

مبارزه با مافیای کنکور موضوعی است که وزیر به جد پیگیر آن است و در سخنرانی‌های متعدد خود به آن اشاره دارد، ولی در مقابل به این جنبه هم می‌پردازد که با وجود شرایط فعلی کنکور امکان خداحافظی با تست نیست و فقط برگزاری آزمون‌های آزمایشی و کتاب‌های کمک درسی را از مدارس جمع می‌کنیم و اخیرا هم اذعان داشت که فعلا نمی‌توان از حذف کنکور صحبت کرد.

به دنبال این صحبت وزیر، عبدالرسول عمادی سرپرست معاونت آموزش متوسطه در تشریح چرایی این موضوع گفت که بخشی از دلایل آن به دلیل موانع قانونی است و به نظر می‌رسد، چون مسئله قانونی برای حذف کنکور داریم نمی‌توان از حذف مطلق آن صحبت کرد؛ حذف کنکور دست آموزش وپرورش نیست و اگر قرار باشد این اتفاق بیفتد نیاز به مصوبه مجلس است.

مدرسه محوری شعار بسیار محبوب و کاربردی که گویی این طرح هم تا عمل فاصله بسیار دارد، طرحی که هم سند تحول به آن تاکید دارد هم آقای وزیر آن را محبوب می‌داند، اما در واقع می‌بینیم که در عمل مدرسه برای کوچکترین کار، وابسته به بخشنامه‌های بالادستی است و بدون هماهنگی با مراجع بالاتر جابجایی یا تحول یک نیرو یا خرید یک وسیله مورد نیاز مدرسه میسر نیست و همین چند هفته قبل آقای وزیر برای پخش فوتبال در مدرسه به ابلاغ بخشنامه از سوی مدیرکل دفتر وزارتی متوسل شد در حالی که برخی مدیران می‌گفتند پیش از این سابقه پخش مسابقه‌هایی این چنینی را بنابر شرایط داشتند و نیازی به بخشنامه نبود.

بطحایی طی سخنرانی خود در اجلاس بین‌المللی ICT درباره افق آینده فناوری آموزش در وزارت آموزش‌وپرورش بیان کرده بود که جمهوری اسلامی ایران تلاش کرده است تا با طراحی یک اکوسیستم پویا که تا پایان سال ۲۰۱۸ به بهره‌برداری خواهد رسید، فضای مجازی ایمن، پاک و امن را برای دانش‌آموزان در راستای ایجاد عدالت آموزشی در دسترسی به محتوا و خدمات آموزشی فراهم کند و این در حالی است که حدود ۳۰ روز به اتمام سال میلادی داریم و معلوم نیست این برنامه به مرحله اجرا می‌رسد یا خیر.

چابک سازی ستاد طرح بعدی بود که چند ماهی است وزیر آموزش و پرورش از بررسی آن در کمیسیون‌های تخصصی و مشخص شدن نتیجه طی هفته آتی خبر می‌دهد، اما هنوز این نتیجه معین نشده است.

طرح‌های معاونت‌ها که روی عملیاتی شدن نمی‌بینند

گذشته از طرح‌هایی که بطحایی به آن اشاره داشته اما به طور کامل به مرحله اجرا نرسیده است؛ برخی از طرح‌ها در معاونت‌ها مطرح می‌شود، اما تا اجرای کار مسیر طولانی وجود دارد و گویی غبار فراموشی بر اجرای کار می‌نشیند؛ طرح‌هایی مانند رتبه بندی مدارس هیئت امنایی، حذف مشق شب، کاهش حجم کتاب‌های درسی و اجرای برنامه‌های روان سنجی از جمله این طرح هاست.

رتبه بندی مدارس هیئت امنایی موضوعی که مجتبی زینی وند رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی شهریور آن را مطرح کرد، اما هنوز از این فرآیند خبری نشده یا اگر هم محقق شده باشد با سکوت این سازمان، گزارشی از آن بیرون نیامده است.

ممنوعیت فعالیت معلم مرد در مدرسه دخترانه و بیمه شدن معلمان مدارس غیردولتی اقدامات ارزشمند دیگری هستند که گویی در مرحله عمل چندان موفق ظاهر نشدند و هنوز جای کار دارند.

حذف مشق شب طرح دیگر از سوی معاونت ابتدایی است که ابتکار عمل آن حتی در یکی از سفر‌های استانی وزیر باعث اقدام نمادین هدیه دادن توپ پلاستیکی از طرف یک دانش آموز به آقای وزیر شد، اما گویا نوبت به مدارس پایتخت نرسیده و به اذعان خانواده‌ها این مشق، حذف نشده است یا در لوای عناوین دیگر به دانش آموزان تحمیل می‌شود.

کاهش حجم کتاب‌های درسی مطالبه‌ای که سابقه طولانی دارد و وزیر آموزش و پرورش این کاهش حجم کتاب را در دیدار با معلمان در آیین سپاس معلم امسال قول داده بود، اما حیدر تورانی سرپرست سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی در این باره گفته بود که حجم کتاب‌های درسی تحت تاثیر مؤلفه‌های مختلفی از جمله سختی و آسانی مطالب، چگالی محتوای درس، توان معلم، تعداد دانش‌آموزان، نحوه تدریس، کلاس‌داری و استفاده کامل از جلسات هر درس است و چنانچه بر اساس مطالعات در حال اجرا به بالا بودن حجم کتاب‌های درسی پی ببریم حتما این موضوع را اصلاح خواهیم کرد؛ این پاسخ در واقع کاهش حجم را منوط به جواب مطالعات دانسته و هنوز قطعیتی برای آن قائل نیست.

اجرای طرح‌های روان سنجی هم از سوی معاونت پرورشی مطرح شده است که برای اجرا به نیروی انسانی و منابع مالی نیاز دارد، اما چنین منابعی هنوز در اختیار این معاونت قرار نگرفته است.

نگرانی از اجرای سیاست یک بام و دوهوا در نظام تعلیم و تربیت

در صورت تحقق برخی از این طرح‌ها، آموزش و پرورش در مسیری صحیح سوق پیدا می‌کند، اما باید به پشتوانه و شرایط جامعه و نهاد مربوطه هم توجه شود و نگاه آرمانگرایانه به اوضاع دردی را درمان نمی‌کند و صرفا وزیر یا معاونانش را در قامت یک نظریه پرداز به جامعه معرفی خواهد کرد.

آیا آقای وزیر به قول‌های جدی که ۲۹ مردادماه سال ۹۶ در اولین روز کاری خود داد یعنی تحول در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر سندتحول بنیادین، تلاش برای تربیت دانش آموزان بانشاط، خلاق و نماینده خوب بودن برای یک میلیون و ۷۰۰ هزار فرهنگی شاغل و بازنشسته عمل می‌کند و آن‌ها را به خاطر دارد یا لابه لای روزمرگی‌های وزارت آن را فراموش کرده است؟