میخک غنچه‌ی خشک‌شده‌ی گلی است که روی درخت Syzygium aromaticum می‌روید.

 این گیاه متعلق به خانواده‌ای به‌نام موردیان است و از گیاهان همیشه‌سبزی است که در مناطق استوایی و نزدیک به استوا می‌روید. قسمت‌های مختلف میخک، از جمله غنچه‌ی خشک‌شده، ساقه، و برگ‌های آن، مورد استفاده‌ی دارویی است. روغن میخک نیز بابت ویژگی‌های دارویی‌اش معروف است.

در این مطلب اطلاعاتی درباره خواص میخک، خواص میخک برای پوست، خواص میخک برای لاغری، خواص میخک برای مو و خواص میخک برای سلامتی بدن می‌خوانید.

میخک فواید بسیار زیادی برای سلامتی دارد، از جمله به گوارش کمک می‌کند، با سرطان مبارزه می‌کند، از کبد محافظت می‌کند، سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند، دیابت را کنترل می‌کند، و کیفیت استخوان‌ها را حفظ می‌کند. از ویژگی‌های میخک داشتن خواص ضدجهش‌زایی و ضدمیکروبی است، و همچنین توانایی مبارزه با بیماری‌های دهان و سردرد. ضمن اینکه، مقوی قوه‌ی باه نیز هست.

میخک چیست؟

میخک یکی از ادویه‌جاتی است که در کشور‌های آسیایی مصرف می‌شود، از جمله در اندونزی، هند، پاکستان، و در بعضی از مناطق شرق آفریقا. این گیاه بومی جزیره‌ی مالوکو در اندونزی است. از این گیاه در بسیاری از نقاط جهان در تولید عطر نیز استفاده می‌شود و از این جهت بسیار محبوب است، به‌خصوص در آسیا. در انواع غذا‌های آسیایی از میخک به‌عنوان عصاره در غذا‌های مختلفی استفاده می‌شود. همچون بسیاری دیگر از ادویه‌جاتی که ریشه‌ی آسیایی دارند، میخک نیز تاریخچه‌ی دور و درازی در پس خود دارد. در قرن‌های سیزدهم و چهاردهم میلادی، میخک از اندونزی به چین، هند، ایران، و آفریقا عبور می‌کرد تا به اروپا برسد. در طی این دو قرن، قیمت این ادویه بسیار بالا بود و به‌همین‌خاطر، جنگ‌های متعددی بر سر قبضه‌کردن تولید و توزیع آن صورت گرفت. بسیاری از این جنگ‌ها، چه در قرون وسطی و چه در دوران مدرن، برای کنترل جزیره‌ی مالوکو بود. سرانجام هلندی‌ها توانستند از این نبرد‌ها پیروز بیرون بیایند و تا مدت‌ها جزیره‌ی مالوکو را در چنگال خود حفظ کنند. امروزه، میخک از اقلام مهم اقتصادی در سرتاسر جهان به‌حساب می‌آید.

حقایقی علمی درباره‌ میخک

میخک غنچه‌ی خشک‌شده‌ی گلی است که روی درخت Syzygium aromaticum می‌روید. این گیاه متعلق به خانواده‌ای به‌نام موردیان است و از گیاهان همیشه‌سبزی است که در مناطق استوایی و نزدیک به استوا می‌روید. قسمت‌های مختلف میخک، از جمله غنچه‌ی خشک‌شده، ساقه، و برگ‌های آن، مورد استفاده‌ی دارویی است. روغن میخک نیز بابت ویژگی‌های دارویی‌اش معروف است. هزاران سال است که در هند و چین از میخک نه‌تن‌ها به‌عنوان ادویه و چاشنی که به‌عنوان دارویی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود. در طب سنتی هند (آیووردیک) از میخک برای درمان خرابی دندان و رفع بوی بد دهان استفاده می‌شود. در طب چینی، میخک را تقویت‌کننده‌ی قوه‌ی باه می‌دانند.

حقایقی درباره‌ ارزش غذایی میخک

طبق اطلاعات موجود در پایگاه ملی داده‌های غذایی، در هر ۱۰۰ گرم میخک ۶۵ گرم کربوهیدارت، ۶ گرم پروتئین، ۱۳ گرم چربی، ۲ گرم قند، ۲۷۴ کیلوکالری انرژی، و ۳۳ گرم فیبر‌های خوراکی وجود دارد. مواد معدنی موجود در میخک عبارت است از کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم، و روی. از ویتامین‌های موجود در این گیاه می‌توان به ویتامین سی، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، فولات، ویتامین بی۶، ویتامین بی۱۲، ویتامین آ، ویتامین ئی، ویتامین دی، و ویتامین کا اشاره کرد.

مواد بیواکتیو در میخک

محققان توانسته‌اند بعضی از ترکیبات بیواکتیو را از عصاره‌ی میخک به‌دست آورند. از جمله‌ی این ترکیبات می‌توان به فلاوانوئیدها، هگزان، متیل کلرید، اتانول، تیمول، یوژنول، و بنزن اشاره کرد. این مواد بیوشیمیایی دارای خواص مختلفی هستند، به‌خصوص خواص آنتی‌اکسیدانی، محافظت از کبد، ضدمیکروبی، و ضدالتهابی دارند.

گوارش بهتر

میخک با تحریک غدد به ترشح بیشتر آنزیم‌های گوارشی به هضم بهتر غذا کمک می‌کند. میخک برای کاهش نفخ، تحریک روده‌ای، سوءهاضمه، و تهوع مفید است. میخک را می‌توان تفت داد، پودر کرد، و یا همراه با عسل خورد تا از شر اختلالات گوارشی خلاص شد.

خواص آنتی‌باکتریایی

از میخک به‌خاطر خواص آنتی‌باکتریایی‌اش برای درمان بعضی از بیماری‌های ناشی از باکتری کمک می‌گیرند. عصاره‌ی میخک برای کشتن این موجودات بیماری‌زا به‌اندازه‌ی کافی قدرت دارد. عصاره‌ی میخک می‌تواند باکتری وبا را نیز از بین ببرد.

خواص ضدسرطانی

نظر جامعه‌ی پزشکی به خواص ضدسرطانی میخک جلب شده است. آزمایش‌ها نشان می‌دهد که میخک به کنترل سرطان ریه در مراحل ابتدایی بسیار کمک می‌کند.

حفاظت از کبد

میخک حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان است که برای حفاظت اندام‌ها، و به‌خصوص کبد، از تاثیرات رادیکال‌های آزاد بسیار مفید هستند. در درازمدت، سوخت‌وساز بدن باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد و بالارفتن نمایه‌ی چربی خون می‌شود، و در مقابل، میزان آنتی‌اکسیدان‌ها را در کبد کاهش می‌دهد. عصاره‌ی میخک، چون خاصیت محافظت از کبد دارد، جلوی این تاثیرات را می‌گیرد.

کنترل دیابت

در طب سنتی، از میخک برای درمان بیماری‌های مختلفی استفاده می‌شده است. یکی از این بیماری‌ها دیابت است. در بیمارانی که از دیابت رنج می‌برند، میزان انسولین تولیدشده توسط بدن یا کم است یا اینکه اصلاً در بدن انسولینی تولید نمی‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که عصاره‌ی میخک، به‌طریقه‌ای خاص، نقش انسولین را بازی می‌کند و میزان قند خون را کنترل می‌کند.

حفاظت از استخوان‌ها

عصاره‌های هیدروالکلیک میخک حاوی ترکیبات فنولیک هستند، از جمله یوژنول و مشتقات آن مثل فلاوون‌ها، ایزوفلاوون‌ها، و فلاوانوئیدها. این عصاره‌ها به‌خصوص برای حفظ تراکم استخوان‌ها و میزان مواد معدنی موجود در آن‌ها مفید هستند. همچنین، مقاومت استخوان‌ها را در بیماران مبتلا به پوکی استخوان افزایش می‌دهد.

ویژگی‌های ضدجهش‌زایی

مواد جهش‌زا آن دسته از مواد شیمیایی هستند که در ساختار ژن‌های دی‌ان‌ای تغییراتی ایجاد می‌کنند. ترکیبات بیوشیمیایی موجود در میخک، از جمله فنیل‌پروپانوئیدها، دارای خواص ضدجهش‌زایی هستند. این ترکیبات در سلول‌هایی که تحت تاثیر مواد جهش‌زا بوده‌اند وارد می‌شوند و کار می‌کنند که آثار جهش‌زایی این مواد تا حد چشمگیری کاهش پیدا کند.

بهبود سیستم ایمنی بدن

در آیورودا، گیاهانی توصیف شده‌اند که می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تقویت و از آن محافظت کنند. یکی از این گیاهان میخک است. غنچه‌های خشک‌شده‌ی میخک حاوی ترکیباتی است که تعداد گلبول‌های سفید خون را افزایش می‌دهد و درنتیجه سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

خواص ضدالتهابی

میخک خواص ضدالتهابی و تسکین‌دهنده دارد. طی تحقیقاتی که روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شده، مشخص شده است که وجود یوژنول در میخک میزان التهاب ناشی از ورم را کاهش می‌دهد. همچنین تایید شده است که یوژنول می‌تواند با تحریک گیرنده‌های درد باعث کاهش درد شود.

درمان بیماری‌های دهان و دندان

میخک می‌تواند در درمان بیماری‌های لثه، مثل التهاب لثه و پیوره، مورد استفاده قرار بگیرد. عصاره‌ی غنچه‌ی میخک جلوی رشد پاتوژن‌های دهانی را می‌گیرد. این پاتوژن‌ها، یا باکتری‌های بیماری‌زا، علت بسیاری از بیماری‌های دهانی هستند. از میخک می‌توان برای درمان دندان‌درد نیز استفاده کرد، چون خاصیت تسکین‌دهندگی دارد.

تقویت قوه‌ باه

در طب یونانی، گفته می‌شود ادویه‌جاتی همچون میخک و جوز هندی دارای خاصیت افزایش شهوت هستند. عصاره‌ی میخک و جوز هندی در کنار دارو‌های استاندارد شیمیایی مورد آزمایش قرار گرفتند و معلوم شد که هم میخک و هم جوز هندی واقعاً اثر مثبتی بر قوه‌ی باه دارند.

درمان سردرد

سردرد را می‌توان با استفاده از میخک درمان کرد. با چند میخک خمیر درست کنید و آن را با مقداری سنگ نمک مخلوط کنید. به این مخلوط شیر اضافه کنید. ترکیب به‌دست‌آمده می‌تواند فوراً سردرد را خوب کند.

عوارض جانبی استفاده از میخک

روغن میخک: از روغن میخک نباید مستقیماً استفاده کرد، بلکه باید آن را با روغن زیتون یا آب‌مقطر رقیق کرد. روغن عصاره‌ی میخک به‌طورکلی بی‌خطر است، اما بعضی مطالعات نشان داده است که این ماده خواص سمی دارد. در روغن عصاره‌ی میخک دو ترکیب اصلی وجود دارد: یوژنول، و بی-کاریوفیلن. این دو ترکیب به‌طورخاص بر سلول‌های اندوتلیال و فیبروبلاست اثر می‌گذارند.

سیگار میخک: در اندونزی، با میخک سیگار می‌سازند. این سیگار‌ها در آن منطقه مصرف فراوانی دارد و مشهور به کرتک است. این سیگار‌های میخکی جایگزین سیگار‌های تنباکویی شده‌اند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که سیگار‌های میخکی عملاً بدتر از سیگار‌های عادی هستند. در سیگار‌های میخکی، میزان نیکوتین، مونوکسیدکربن، و قطرانی که وارد ریه می‌شود بیشتر از میزان همین مواد در سیگار‌های تنباکویی است.