نصف جهان: طي چند دهه گذشته برداشت‌هاي بي‌رويه آب و تشديد خشکسالي‌ها نه تنها سفره‌هاي زيرزميني آب را در کشور خالي کرد، بلکه موجب بروز پديده‌اي با نام فرونشست در کشور شده است. اصفهان نيز از فرونشست در امان نمانده و امروز در بخش‌هاي وسيعي از استان نشانه‌هاي اين پديده نمايان است.

آنچه مي‌خوانيد مشروح گفتگو با حسين حجتي، معاون راه و شهرسازي استان اصفهان و رئيس دفتر منطقه‌اي مرکز تحقيقات راه و مسکن و شهرسازي است.

* فرونشست در کدام مناطق زمين بيشتر ايجاد مي‌شود؟

از نظر زمين شناسي تمام دشت‌ها در خطر هستند اما زماني که دشت با کوه متصل مي‌شود همانند دشت مهيار، نشست‌ها بيشتر ديده مي‌شود. در اين منطقه ابتدا شکاف‌هاي طولاني گاه تا اعماق 130 و 140 متر زمين ايجاد مي‌شود. در حال حاضر نيز شکاف زمين در برخي قسمت‌هاي دشت مهيار، به آبخوان رسيده است و در زمستان بخار آب از آن متصاعد مي‌شود.

* پديده فرونشست زمين در اصفهان چه وضعيتي دارد؟

در استان اصفهان از 35 محدوده مطالعاتي، 26 دشت ممنوعه و 16 دشت نيز ممنوعه بحراني است که ورود و خروج آب با يکديگر همخواني ندارند. در اصفهان نيز بسياري از دشت‌ها با فرونشست‌هاي ناحيه‌اي مواجه بوده‌اند. نخستين دشت، مهيار بود همچنين دشت کاشان نيز از حدود 40 سال گذشته ممنوعه اعلام شد و يا در دشت مهاباد اردستان شاهد فرونشست هستيم، از سوي ديگر فرونشست‌ دشت گلپايگان به صورت مهيب و فجيع اتفاق افتاد که حتي به ساختمان‌هاي مسکوني آسيب رسانده است.

* امروز فرونشست زمين به منازل مسکوني نيز رسيده است، کدام منطقه شرايط بدتري دارد؟

مطالعات نشان داده که شمال شهر دامنه بيشترين فرونشست را داشته، چرا که بيشترين خاک‌هاي ريزدانه در اين مناطق بود. دشت اصفهان نيز به گونه‌اي سينوسي از چند سطح U شکل پشت سر هم ايجاد شده است، از نظر فرونشست تا اطراف رودخانه نيز زياد مشکل نداريم، اما هر چه به سمت شمال و شمال غرب مي‌رويم مشکل حادتر مي شود. در مناطق شمالي اصفهان خاک هاي زيردانه، خاک‌هاي مسئله دار و خاک رس وجود دارد. از سوي ديگر در دشت برخوار نيز وضعيت نامطلوب است. بحراني‌ترين مشکل در دشت برخوار است، متأسفانه در اين دشت، فرودگاه اصفهان نيز قرار دارد. در اين بخش خطر جدي وجود دارد که اگر راهکاري نداشته باشيم، شايد در آينده با بحراني بزرگ مواجه شويم.

*در حال حاضر نشانه‌هاي فرونشست زمين در کدام مناطق اصفهان قابل مشاهده است؟

در حال حاضر در بخش‌هايي از اصفهان همچون مناطق شمالي شهر، درزه‌ها و شکاف‌هايي قابل مشاهده است. در محدوده فرودگاه اصفهان نيز نشست ها به خانه‌هاي سازماني رسيده است و دشت برخوار نيز وضعيت مناسبي ندارد.

*با توجه به برداشت بي‌رويه از آبخوان ها، ميزان افت سالانه زمين در استان چقدر است؟

متأسفانه بر اساس مطالعات صورت گرفته، روزانه زمين حدود يک ميليمتر فرونشست دارد و سالانه شاهد افت 40 سانتيمتري زمين در اصفهان هستيم که بيشترين و حادترين منطقه در دشت مهيار و برخوار است.