نصف جهان: از دقايق ابتدايي بامداد چهارشنبه تا حدود ساعت 9 و 10 دقيقه صبح، سه زمين لرزه، سه بخش از استان اصفهان را تکان داد. البته بزرگي اين زمين لرزه ها در حدي نبود که خسارات جاني يا مالي به همراه آورد اما محسوس بودن آن يک بار ديگر اين سئوال قديمي را يادآوري کرد که آيا استان اصفهان آنطور که مي گويند در برابر زمين لرزه مصون است يا اين نظريه که همه نقاط ايران روي کمربند زلزله قرار دارد، درباره اصفهان هم صدق مي کند؟

4 روز، 4 زلزله

در طول سال هاي مختلف بارها و بارها وقوع زمين لرزه هاي خفيف در استان اصفهان ثبت شده است اما اينکه در طول فقط چند ساعت از يک روز، سه نقطه در اين استان به لرزه درآمده باشد، يک نقطه عطف به حساب مي آيد. اين اتفاق ديروز افتاد و سه زمين لرزه در ساعات 12 دقيقه و 28 ثانيه بامداد، 6 و 49 دقيقه و 9 و 9 دقيقه، در مرز شهرستان فرخي و خور و بيابانک، انارک در شهرستان نايين و مرز ميان سميرم و سي‌سخت در استان کهگيلويه و بويراحمد را لرزاند. بزرگي زمين لرزه اول3/1، زمين لرزه دوم 4/1 و زمين لرزه سوم3/7 در مقياس ريشتر اعلام شد. آنطور که مرکز لرزه‌نگاري کشور گزارش داده است، زلزله منطقه سي سخت که در مرز سميرم با کهگيلويه هم احساس شد، تنها 6 کيلومتر با سطح زمين فاصله داشته در حالي که دو زمين لرزه ديگر در خوروبيابانک و انارک، به ترتيب در عمق 12 و 10 کيلومتري رخ داده است. اين در حالي است که عمق به وقوع پيوستن هرسه زمين لرزه ديروز اصفهان، از زلزله بعدازظهر اول ارديبهشت سال جاري در روستاي چوپانان شهرستان نايين بيشتر بوده است. زلزله چوپانان در عمق 5 کيلومتري رخ داد اگرچه بزرگي 2/5 ريشتري آن باعث شد اين زمين لرزه چندان محسوس نباشد.

در مجموع وقوع چهار زمين لرزه در چهار روزي که از ارديبهشت ماه گذشت، نشان مي دهد توجه بيشتر به مقوله احتمال بروز زلزله هاي شديد در اصفهان همچنان بايد مد نظر قرار گيرد.

اصفهان سفيد است اما...

بسياري از کارشناسان زمين شناسي معتقدند که استان اصفهان از احتمال وقوع زلزله هاي شديد مصونيت دارد. مهدي زارع، استاد مشهور پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله از جمله همين کارشناسان است. او سال 96 همزمان با زلزله دهشتناک کرمانشاه اعلام کرد که اصفهان از نظر زلزله خيز بودن يک منطقه کم خطر و سفيد محسوب مي شود به اين معنا که هر دو تا سه هزار سال يک زلزله 6/5 تا 7 ريشتر و هر 8000 سال يک زلزله بالاي 7 ريشتر در اصفهان اتفاق مي‌افتد. به همين دليل هم گفته شد که حوالي شهر گلپايگان منطقه خوبي براي سرمايه‌گذاري درازمدت و توسعه کشور محسوب مي‌شود چرا که از لرزه خيزي کمتري برخوردار است.

اما آيا معناي اين نظريه آن است که اصفهان روي گسل قرار نگرفته؟ رضا اسلامي، مدير مرکز زمين شناسي استان اصفهان نظريه قرار نگرفتن اصفهان روي گسل هاي خطرناک را تأييد مي کند اگرچه معتقد است اين دليلي نمي شود که هيچگاه در اصفهان زلزله نخواهد آمد.

دو سال پيش در کارگروه مخاطرات زلزله، اعلام شد که با توجه به مطالعات انجام شده، پردازش داده هاي ماهواره اي، برداشت هاي صحرايي و لرزه هاي به ثبت رسيده، مشخص شده است که در شعاع 100 کيلومتري شهر اصفهان تعداد 63 گسل فعال شناسايي شده در حالي که تعدادي هم به دليل وسعت آبرفت هاي دشت اصفهان و مناطق مسکوني وکشاورزي به سادگي قابل شناسايي نيستند. در همين کارگروه بود که اعلام شد يکي از گسل‌هاي فعال زير شهر اصفهان در محور اصفهان-شاهين شهر و در 18 کيلومتري شهر قرار دارد اگرچه همه سخنرانان در آن روز به اين نکته اذعان داشتند که هيچ کدام از گسل هاي مزبور قدرت لرزه خيزي زيادي ندارد اما بايد براي همه احتمالات آمادگي لازم را حفظ کرد.

6 سال پيش، همين روزها

آن شب اصفهان ديگر نلرزيد و بعد هم مشخص شد که بزرگي زمين لرزه 31 فروردين 92 تنها 4/1 در مقياس ريشتر و در عمق 8 کيلومتري حوالي حبيب آباد بوده است، اگر چه زمين شناسان همين عمق کم را دليل محسوس بودنش ذکر کردند و انگشت اتهام را به سمت گسل محور اصفهان– شاهين شهر گرفتند.

حالا شش سال از آن شب مي گذرد و تا امروز هم شهر اصفهان زلزله ديگري را تجربه نکرده است. البته بعضي شهرهاي ديگر استان هر از گاهي مي لرزند هرچند بزرگي اين زمين لرزه ها نيز از محدوده مشخصي تجاوز نمي کند. اتفاق ديروز يک بار ديگر به يادمان آورد که حتي اگر در استان اصفهان زلزله بزرگي هم اتفاق نيافتد ولي همين زمين لرزه هاي خفيف اگر به سطح زمين نزديک باشند مي تواند باعث ترس و وحشت زيادي شود و بلکه خساراتي هم به جا بگذارد. به عبارت ديگر ثابت شده است که پديده زلزله براي هيچ استاني در کل ايران تضمين امنيتي ايجاد نکرده؛ گيرم در يک استان ويراني و وحشت را با هم به بار مي آورد و در استاني ديگر، فقط ترس و وحشت. مهم اين است که هميشه آماده محقق شدن احتمالات باشيم.