مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در کنفرانس مونیخ ایران را به فرقه‌گرایی در منطقه در جهت تخاصم با کشورهای عربی متهم کرد، و در پاسخ از بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران شنید که ترکیه اقداماتی مداخله‌گرایانه و غیرمشروع در حمایت از گروه‌های تروریستی در جهت افزایش بی‌ثباتی در منطقه داشته است. سخنگوی وزارت خارجه ترکیه این پاسخ را غیرقابل‌ درک خوانده است.

روند جدال لفظی اخیر از سفر اخیر رجب‌طیب اردوغان به کشورهای عربی آغاز شد که وی در آنجا برخی را به دنبال ایجاد اختلاف فرقه‌ای در عراق و سوریه خوانده بود.

عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان دیروز، در مصاحبه‌ای با شبکه جهانی بی‌بی‌سی، گفته است که اگر ثبات به سوریه برگردد، نقشی برای ایران وجود نخواهد داشت.

یک تحلیل‌گر مسائل بین‌المللی بر آن است که ترامپ ترکیه و کشورهای عربی را تحریک کرده است و این مسئله موجب بازسازی محور غربی-عربی در مقابل ایران شده است اما با این وجود پای ترکیه گیر است و این کشور هنوز با ایران و سوریه در خصوص کردها منافع مشترک داد.

علی خرم، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل، در گفتگوبا فرارو و در پاسخ به این پرسش که ریشه تنش‌های لفظی اخیر ایران و ترکیه را چه می‌داند؟ گفت: ریشه جدال اخیر ترکیه و ایران در دو عامل است، اول رقابتی است که بین قدرت‌های منطقه‌ای صورت می‌گیرد ودوم ورود آقای ترامپ به صحنه سیاست جهانی است که اعلام کرده است که در صدد تغییر توازن و تعادل قوا در منطقه خاورمیانه است.

ترامپ؛ تحریک ترکیه

خرم افزود: تعادل و توازنی که آقای اوباما به وجود آورده و حفظ کرده بود، حالا توسط آقای ترامپ به هم خورده است و عربستان و ترکیه که به شرایطی که در سوریه، عراق و کل خاورمیانه است، قانع شده و رضایت بدهند، حالا امید جدیدی به دست آورده و دوباره بر علیه ایران قد برافراشته‌اند.

وی تصریح کرد: در مورد ترکیه باید گفت که یک زمانی آقای اردوغان به کمک عربستان و قطر آمد و گروه‌هایی تروریستی مانند داعش و جبهه النصره که بعدا به احرار الشام تغییر نام داد را به وجود آوردند تا آقای بشار اسد را سرنگون کنند و حکومتی دست نشانده از سوی عربستان و ترکیه را به وجود بیاورند. ولی بعد از چند سال موفق نشدند تا این کار را انجام دهند و آمدند و به صلح در سوریه رضایت دادند.

این کارشناس مسائل بین‌المللی با بیان اینکه آقای ترامپ دوباره این کشورها را تحریک کرده است، گفت: ترامپ اعلام کرده است که می‌خواهد طرحی نو در اندازد و کارهای جدیدی انجام دهد و ما می‌بینیم که سه کشور عربستان، ترکیه و قطر دوباره علم مخالفت با ایران را به دست گرفته‌اند، به این امید که بتوانند به طرح‌های منطقه‌ای خودشان جامعه عمل بپوشانند.

ترکیه بازنده؛ در پی برنده شدن

خرم در پاسخ به این که با توجه به نزدیکی ترکیه به ایران و روسیه در خصوص قضیه سوریه، شما فکر می‌کنید این مجادلات لفظی چقدر می‌تواند عمیق باشد و ترکیه تا کجا می‌تواند در مخالفت با ایران پیش رود؟ گفت: تا اواخر دوره آقای اوباما و حدود سی روز پیش ترکیه قانع شده بود که در صحنه روسیه، کاری بیش از این نمی‌تواند بکند و تلاش کرد که به روسیه نزدیک شود تا مردمش متوجه نشوند که در سوریه باخته است. ترکیه سعی کرد تا با پیروز صحنه سوریه عکس یادگاری بیاندازد.

وی با بیان اینکه امروز که ما در حال صحبت با هم هستیم، شرایط عوض شده است، گفت: در آستانه هم موضوع سوریه به نتیجه نرسید و این کشورها فکر کردند می‌توانند دوباره بازی را شروع بکنند. الان ترکیه، کشور دو و سه هفته پیش نیست و ترکیه جدیدی است که می‌خواهد بازی را با عربستان و اسرائیل از نو شروع بکند، تا شاید بتواند بازی باخته را به بازی برنده تبدیل بکند.

خرم در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه ما با ترکیه جدیدی مواجه هستیم، مسئله کردها در شرق ترکیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ گفت: قطعا عامل کردها برای ترکیه بسیار مهم است و باعث می‌شود این کشور در صحنه سوریه با یک تناقض بزرگ روبرو شود.

وی افزود: از یک طرف ترکیه می‌خواهد علیه تروریسم داعشی بجنگند و از طرف دیگر سرزمین‌های تحت سیطره داعش، توسط کردها و آمریکایی‌ها آزاد می‌شود و ترکیه نمی‌تواند این مسئله را تحمل بکند.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل ادامه داد: از طرف دیگر ایران، بازیگر مهمی در صحنه سوریه و صحنه کردهاست و آثار و تبعات رفتار ایران برای ترکیه مهم است.

وی تصریح کرد: بنابراین ترکیه‌ای دستش کاملا باز نخواهد بود و آمریکا دست از حمایت کردها بر نخواهد داشت و پیمان خود را با ایشان تداوم خواهد بخشید و ترکیه هر چه هم به دنبال سیاست‌های آمریکا باشد، نخواهد توانست رفتار آمریکا را با کردها تحمل بکند، بنابراین ترکیه منافعی مشترکی با ایران و سوریه روی مسئله کردها دارد و از این رو می‌توان گفت بازی در منطقه بسیار ظریف و پیچیده است.

نوسانات سیاست اردوغان

خرم با بیان اینکه آقای اردوغان نشان داده است که هر روزی یک جور بازی کرده است گفت: وی هر روز دوست و دشمن خود را یک جور انتخاب می‌کند، بنابراین در سیاست‌های آقای اردوغان نوسانات زیادی وجود داشته است و همین هم موجب نارضایتی در داخل ترکیه شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که شما آینده ترکیه را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: آقای اردوغان شاید در ده سال اول رفتار خوب و منطقیی داشت، اما ظرف این چند سال اخیر رفتارهایی از خودش نشان داده است که هم در داخل و هم در خارج بسیاری باعث انزوای او شده است.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: اکنون در داخل ترکیه این رضایت وجود ندارد و همه صحبت از این می‌کنند که آقای اردوغان در حال حذف منتقدان خود از صحنه سیاسی ترکیه به بهانه کودتا و آقای فتح‌الله گولن است. در مورد کردها باید گفت آنها با اردوغان پیمان صلح بسته بودند و او با یک اشتباه محاسباتی کردها را به مخالفین مسلح خود تبدیل کرده است.

آینده ترکیه

وی با بیان اینکه ترکیه امروز کشور ناامنی است، گفت: اقتصاد این کشور تا حدود زیادی وابسته به توریسم بود، اما امروز شاهدیم که میزان گردشگری در این کشور بسیار کاهش یافته است.

خرم تصریح کرد: روابط ترکیه با اتحادیه اروپا دچار تنش شده است. معلوم نیست که در دوره جدید روابط تنش‌آلود با آمریکا بهبود یابد. اگر بخواهد رفتار آمریکا بهبود پیدا بکند، ترکیه مجبور است رفتاری که با پوتین داشته را فدا بکند.

وی ادامه داد: آقای اردوغان از یک اسلوب و اصولی تبعیت نکرده است که بتواند در پستی و بلندی‌ها خود را حفظ کند، به همین خاطر کسی به درستی نمی‌تواند قضاوت کند که آقای اردوغان قادر خواهد بود که این کشور را که تا 5 و 6 سال گذشته نمونه پیشرفت و ارتقا شرایط اجتماعی و سیاسی بود، حفظ کند و یا مرتب رو به قهقرا ببرد و بایستی باز هم صبر کرد و دید که آقای اردوغان با تغییر قانون اساسی آیا می‌تواند موفق باشد و یا اینکه در یک جایی به علت اشتباه محاسبه در سیاست، به شرایط بدتری می رسد.