نصف جهان: بعد از مشخص شدن نتیجه پنجمین دوره انتخابات شورای شهر اصفهان، حالا یک سئوال مهم حول این انتخاب مردم مطرح است؛ اعضای جدید شورا قرار است چه کسی را به عنوان شهردار اصفهان انتخاب کنند؟ برای پاسخ به این سئوال باید ابتدا گریزی به دو سال قبل بزنیم.

روزی که شهردار رفت

شنبه 9 خرداد 1394، یک اتفاق بی سابقه در حوزه مدیریتی شهر اصفهان افتاد. در این روز،اعضای شورای شهر طبق همه شنبه های دیگر به محل برگزاری جلسات شورا رفتند در حالی که خوب می دانستند این شنبه شباهتی به دیگر روزهای کاری آنها ندارد. ساعت از 10 صبح گذشته بود که سید مرتضی سقائیان نژاد شهردار وقت اصفهان به منظور شرکت در جلسه استیضاحش وارد صحن علنی شورا شد و ساعت از 12 گذشته بود که ساختمان شورای شهر را ترک کرد در حالی که رضا امینی رئیس شورا با اعلام نتایج استیضاح، اعلام کرد که او دیگر شهردار اصفهان نیست.

در موضوع استیضاح شهردار وقت اصفهان و برکناری او، یک ائتلاف عجیب در شورای شهر شکل گرفت. در این ائتلاف، نمایندگانی از دو طیف کاملاً مخالف -اصلاح طلبان و جبهه پایداری- حضور داشتند که همگام با یکدیگر، موافق استیضاح و برکناری سقائیان نژاد بودند. اصلاح طلبان که از نشستن 12 ساله یک اصولگرا بر کرسی شهرداری اصفهان خسته شده بودند، با هدف پایان بخشیدن به استیلای بخشی از اصولگرایان بر مدیریت شهر و روی کار آوردن فردی نزدیک تر به سیاست هایشان، دست همکاری به سوی نو اصولگرایانی دراز کردند که خودشان به شدت مخالف سیاست های اصولگرایان سنتی در شهرداری اصفهان بودند. همکاری این دو طیف با یکدیگر باعث استیضاح مرتضی سقائیان نژاد شد و مجموعاً 14 رأی مهیا کرد تا در مقابل هفت رأی یاران شهردار سابق، سقائیان نژاد را بعد از بیش از یک دهه حکومت بر اصفهان از کرسی قدرت به زیر بکشد. اما آیا این، همه چیز بود؟

آنچه تا امروز در ماجرای کنار گذاشته شدن سقائیان نژاد از شهرداری اصفهان به آن پرداخته نشده است، نقش مردم در این برکناری پرسر وصداست. اینکه مردم کجای پروسه استیضاح بودند و آیا می توان رد نارضایتی آنها را در شیوه اداره اصولگرایانه شهر در آن روزها دنبال کرد؟ برای پاسخ دادن به سئوالاتی از این دست باید باز هم کمی به عقب برگردیم؛ به خرداد ماه سال 1392.

رأی به تنوع دیدگاه ها

چهارمین دوره انتخابات شورای شهر همزمان با یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در 24 خرداد 1392 برگزار شد. در این دوره، اکثریت مردم اصفهان با رأی قاطع خود به حسن روحانی، نقش مهمی در موفقیت این نماد اعتدال به عنوان رئیس آینده دولت یازدهم ایفا کردند و از طرف دیگر با انتخاب نمایندگانی از طیف های مختلف، شورای شهر چهارم اصفهان را متفاوت از شورای سوم شکل دادند. در شورای سوم و همچنین شورای دوم، اکثریت مطلق با اصولگرایان سنتی یعنی همفکران نزدیک سید مرتضی سقائیان نژاد بود که همواره در تمدید دوره شهرداری وی کوشا بودند. اما رأی هدفمند مردم در انتخابات شورای چهارم، یکدستی شورای قبلی را بر هم زد تا اصولگرایان سنتی علاوه بر اینکه ریاست شورا را بعد از دو سال خارج از اختیار خود ببینند، ازیک طرف با نمایندگانی مواجه شوند که به لحاظ وجه اصولگرایی، از گفتمانی متضاد با آنها بهره می گرفتند (آنها که نزدیک به جبهه پایداری بودند) و از طرف دیگر قدرت اجرایی شان (و از جمله انتصاب شهردار) را در چالش با گرایشات اصلاح طلبانه یا نزدیک به اصلاحات دسته ای دیگر از نمایندگان که آنها هم تازه وارد شورا شده بودند احساس کنند.

در انتخابات شورای شهر اصفهان در سال 92 (یعنی دو سال پیش از استیضاح سقائیان نژاد) مردم ترکیبی از اصلاح طلب، اصولگرای سنتی، اصولگرای نزدیک به جبهه پایداری و مستقل را انتخاب کردند تا با ورودکسانی مثل مهدی باقربیگی(هنرپیشه سینما و تلویزیون)، ندا واشیانی پور (مجری برنامه های تلویزیونی) و رسول جزینی(کشتی گیر) هر سه از نامزدهای مستقل اما نزدیک به طیف اصلاح طلبان و همچنین سید احمد عاملی منتسب به گروه های اصلاح طلب و عدنان زادهوش و رضا امینی هردو نزدیک به جبهه پایداری به همراه فتح ا... معین و علیرضا نصراصفهانی که از اصلاح طلبانِ دوباره انتخاب شده بودند، عملاً وزنه سنگینی در برابر سنتی های اصولگرا تشکیل شده و معادلات قبلی بر هم بخورد. یکی از متغیرهای این معادله، سقائیان نژاد بود که شورای جدید بعد از دو سال کار کردن با او، رأی به برکناری اش داد تا تغییر خواست مردم در اداره اصفهان با سیاست های اصولگرایان سنتی به سمت وسویی جدید کاملاً به چشم بیاید.

یک خانه تکانی بزرگ

2 سال بعد از استیضاح و برکناری شهردار اصفهان و چهار سال بعد از رأی ترکیبی مردم به اعضای شورای چهارم شهر، نتیجه انتخابات پنجمین دوره شورای شهراصفهان در 29 اردیبهشت 96، پالایش پارلمان محلی اصفهان از تمام اصولگرایان سنتی و نزدیک به جبهه پایداری و همچنین نمایندگان مستقل بود. این مردم که بار قبل در کنار انتخاب چند نماینده اصلاح طلب، با رأی دادن به نو اصولگرایان و مستقل ها عملاً به یکه تازی اصولگرایان سنتی پایان داده بودند، در انتخابات شورای شهر پنجم به هیچ کدام از سه طیف مزبور رحم نکردند و کل 13 صندلی شورای شهر اصفهان را در اختیار اصلاح طلبان قرار دادند (در این دوره و بر اساس قانون جمعیتی، 21عضو شورای شهر در اصفهان به 13 عضو تقلیل پیدا کرد) تا نشان دهند که شهردار آینده شهرشان باید چه سیاست هایی را در اصفهان پیاده کند. اما آیا اعضای جدید شورا، در بحث انتخاب شهردار برای اصفهان همراستا با خواست مردم پیش خواهند رفت؟

پیش فرض های موجود

در شورای شهر پنجم نه از آن سلبریتی های مستقل که همواره بین اصلاح طلبان و پایداری ها در حال چرخش بودند خبری هست و نه از اصولگرایانی که در دو ورژن سنتی و غیرسنتی علیه یکدیگر شاخ و شانه می کشیدند. شورای پنجم 100درصد اصلاح طلب است و در نتیجه، تصمیماتش هم با زاویه آشکار نسبت به تصمیمات شوراهای دوم تا چهارم به تصویب منتخبین جدید مردم خواهد رسید. یکی از این تصمیمات و بلکه مهمترین آن، انتخاب شهردار آینده اصفهان است. 13 عضو شورای شهر باید تا چند هفته دیگر دور میز بزرگ صحن پارلمان بنشینند و درباره اینکه مدیریت اصفهان را به چه کسی واگذار کنند تصمیم بگیرند. مهم اما آن است که از 13 نفر انتخاب شده، 11 نفر هیچ تجربه اینچنینی ندارند و تنها علیرضا نصر و فتح ا... معین هستند که تجربه حضور در شورای شهر و انتخاب شهردار را یدک می کشند و در نتیجه، خواسته ها و جهت دهی های این دو نفر، نقش بسیار مهمی در تصمیم 11 عضو تازه کار شورا برای تعیین شهردار جدید خواهد داشت.

در این مسیر دو پیش فرض مطرح است. اول اینکه شهردار آینده اصفهان یکی از 13 منتخب شورای شهر باشد و دوم، کسی غیر از این 13 نفر. حالا اگر فرض کنیم رایزنی ها به جایی برسد که قرار شود یکی از 13 منتخب شورای شهر با رأی 12 نفر دیگر به کرسی شهردار برسد، آن وقت باید بیشترین شانس را برای دو منتخبی در نظر بگیریم که هم بیشترین تعداد آراء را از مردم گرفته اند و هم بیشترین سابقه حضور در شورای شهر اصفهان را دارند؛ یعنی علیرضا

نصر اصفهانی و فتح ا...معین. از میان این دو نفر هم معین چه به لحاظ تجربه های اجرایی در حوزه های مختلف و چه به لحاظ نزدیکی به لایه های اصلاح طلبی بیرون از شورا، از برتری های بیشتری نسبت به نصر برخوردار است. در صورت چنین انتخابی، شهردار آینده اصفهان قطعاً اصلاح طلب خواهد بود و این همان چیزی است که رأی مردم در 29 اردیبهشت آن را خواسته بود اما از طرفی اگر معین شهردار شود آنگاه اراده رأی دهندگان در یکدست انتخاب کردن شورای پنجم شهر اصفهان مخدوش خواهد شد و ماجرایی را به وجود خواهد آورد عیناً مانند آنچه این روزها حول شورای شهر تهران در جریان است.

در تهران هم مثل اصفهان، لیست امید با رأی مردم همه کرسی های شورای شهر را فتح کرد و اصولگرایانی که پیش از این در شورا کیا بیایی داشتند، حالا باید زیر نام «علی البدل» پشت در شورا بنشینند بلکه یکی یا بیشتر از «امیدی ها» به دلیلی ا ز شورا خارج شود تا به جای او، علی البدل ها وارد صحن شوند. مشکل هم دقیقاً از همینجا آغاز شده که ظاهراً عده ای به طور جدی در صددند تا یکی از 21 منتخب مردم در شورای پایتخت را به کرسی شهرداری تهران برسانند و به جای او، اولین اصولگرای علی البدل (مهدی چمران) را وارد شورا کنند که این موضوع باعث اعتراضات زیادی شده است؛ اتفاقی که می تواند در اصفهان هم تکرار شود.

در لیست نامزدهای حاضر در انتخابات شورای شهر اصفهان، بعد از اسامی 13 اصلاح طلب انتخاب شده به عنوان نمایندگان مردم اصفهان در پارلمان شهر، اسامی هشت عضو علی البدل (به ترتیب آراء شامل عباس مقتدایی، رضا امینی، عباس حاج رسولیها، رسول میرباقری، کریم نصر اصفهانی، غلامحسین صادقیان، وحید فولادگر و رسول جهانگیری) قرار دارد که همگی از اصولگرایان هستند. از این هشت نفر، نفرات اول و دوم و هشتم از ائتلاف «نُجبا» که نزدیک به جبهه پایداری است انتخاب شده اند و پنج نفر مابقی متعلق به ائتلاف مجمع اصولگرایان اصفهان یا همان اصولگرایان سنتی هستند. در واقع مردم اصفهان بعد از اعتماد کامل به اصلاح طلبان، ترجیح داده اند ترکیبی از دو طیف اصولگرایان را در نقش هشت عضو علی البدل (و از جمله رضا امینی رئیس شورای چهارم و عباس حاج رسولیها رئیس شوراهای سوم و دوم) پشت در شورای پنجم شهر اصفهان معطل نگه دارند و سرنوشت آنها را به بودن یا نبودن یکی یا چند نفر از آن 13 منتخب اصلی گره بزنند.

در صورتی که معین شهردار اصفهان شود، عباس مقتدایی به عنوان علی البدل اول وارد شورا خواهد شد و با استفاده از تجربیاتش در چهار سال نمایندگی مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، سعی می کند اقلیتی در شورای شهر تشکیل دهد تا بتواند از طریق این یارگیری، به هیئت رئیسه شورای پنجم راه یابد. البته با فرض تحقق ورود مقتدایی به شواری شهر، بعید است از دل تلاش های این نماینده اصولگرا نتیجه قابل توجهی بیرون بیاید چون هرچه باشد غلبه مطلق با اصلاح طلبانی است که بعد از 12 سال موفق به خارج کردن پست های مدیریتی شهر از دست اصولگرایان شده اند و حاضر نیستند دوباره به راحتی به نقطه شروع بازگردند. در این حالت به احتمال فراوان علیرضا نصر اصفهانی (منتخب اول مردم اصفهان) ریاست شورای شهر را بر عهده خواهد گرفت و مقتدایی در بهترین حالت به عنوان رئیس یکی از کمیسیون ها انتخاب خواهد شد.

پیش فرض دوم

اما اگر قرار به تحقق فرض دوم باشد یعنی ترکیب فعلی شورای منتخب حفظ شده و فردی از بیرون به عنوان نامزد شهرداری اصفهان معرفی شود، آنگاه قضیه کمی فرق می کند. البته در این حالت هم گزینه هایی مثل قدرت ا... نوروزی رئیس ستاد انتخاباتی اصلاح طلبان اصفهان در انتخابات شورای اسلامی شهر و همچنین نفراتی همچون جوادی و عظیمیان شهرداران اسبق اصفهان که هر دو هم اصلاح طلب هستند به عنوان کسانی که ظاهراً مورد توجه شورای پنجم می باشند مطرح هستند اما فراموش نکنید که فتح ا...معین همین یکی دو روز پیش، از احتمال تمدید دوره شهرداری مهدی جمالی نژاد شهردار فعلی اصفهان هم خبر داده بود که در صورت اجماع شورای شهر روی این گزینه، پاسخ این سئوال که آیا سیاست های جمالی نژاد به عنوان شهردار منتخب اصلاح طلبان همراستا با خواست مردم در اجرای سیاست های اصلاح طلبانه برای اداره شهر هست یا نه، کمی دشوار می شود.

جمالی نژاد اصلاح طلب است؟

مهدی جمالی نژاد؛ شهردار اصفهان از ۳۱ خرداد ۱۳۹۴ تا امروز. دارای چهار مدرک دانشگاهی و تجربه انبوهی پست و مقام. تئوریسین مسائل شهری، شیک پوش و محبوب عکاس های شهر. او جوان ترین شهردار اصفهان و یکی از جوان ترین و فعال ترین مدیران ارشد استان اصفهان است. در اثبات پرتلاشی اش همین بس که می گویند چراغ اتاق آقای شهردار زودتر از همه روشن می شود و دیرتر از همه خاموش. درباره گرایش سیاسی او اظهار نظر صریحی نشده است و خودش هم تمایلی به بروز دادن آن ندارد اما این را می دانیم که جمالی نژاد از معدود مدیرانی است که با هر دولتی کار می کند. او در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، معاون ارشد استاندار آن دولت بود و بعد در دولت حسن روحانی هم نامزد اعتدال گرایان برای استانداری یکی از استان های مرکزی کشور شد. حالا هم که شهردار است و خودش را در قامت یک نظریه پرداز اصلاح طلب می بیند. همین ویژگی هاست که شورای پنجم را بی تمایل به کار کردن با او نکرده است اگرچه انتقاد جدی به جمالی نژاد، عدم تغییر سیاست های اصولگرایانه سقائیان نژاد در دوران شهرداری او بود که لابد اگر شهردار منتخب شورای اصلاح طلبان شود، چون توانایی کار کردن با همه را دارد، این سیاست ها را هم کنار خواهد گذاشت!

به گفته فتح ا...معین، احتمال شهردار ماندن مهدی جمالی نژاد 50درصد است که یعنی احتمال اینکه مردم اصفهان برای چند سال دیگر هم آقای شهردار را هر صبح زود سوار بر دوچرخه در حال رکاب زدن به سمت ساختمان شهرداری ببینند کم نیست.

دو تهدید و پیام مردم

گزینه های نامزد شهردار شدن که از بیرون به شورای اصلاح طلب شهر معرفی خواهند شد، تنها محدود به این سه چهار اسم نیست. انبوهی از مدیران فعلی و گذشته شهرداری و همچنین نفرات دیگری که نامشان کمتر در رسانه ها آورده می شود، به طور بالقوه کاندیدای نشستن بر مهمترین کرسی ساختمان قدیمی شهرداری اصفهان هستند. آنها اما باید از فیلتر شورای شهر بگذرند و این بار گذشتن از این فیلتر کار آسانی نیست.

اصلاح طلبان در دوره قبل چون اقلیت نه آنقدرها قدرتمندی را در شورا تشکیل می دادند، ناچار بودند برای تحقق خواسته هایشان تن به ائتلاف با لایه هایی از اصولگرایان و همچنین مستقل هایی بدهند که با گرایش اصلاح طلبی به شورای چهارم راه پیدا کرده بودند اما هیچ وقت به طور شفاف از گرایشی که به آن شهره شدند استفاده نکردند. حالا اما اصلاح طلبان این مشکل را ندارند. 13 کرسی شورا یکدست متعلق به خودشان است و همین همفکر بودن اعضای منتخب، به ظاهرکار آنها را برای انتخاب شهردار آسان تر می کند اگرچه روی دیگر سکه این است که همین یکدستی می تواند آبستن دو تهدید عمده هم باشد. اول؛ سازشکاری سیاسی و دوم؛ انحصار طلبی سیاسی. در بحث سازشکاری سیاسی، تهدید از آنجا نشأت می گیرد که مثلاً 11 عضو بی تجربه منتخب بدون توجه به پیام رأی مردم، به گزینه ای برسند که تحت هدایت های دیگران به شورای شهرتحمیل شده است و در بحث انحصارطلبی سیاسی هم، تهدید، به همین بی تجربگی 11 نفر بر می گردد که می تواند موجب تصمیم های نابجا با خسارات جبران ناپذیر شود. هر دو این احتمالات، کار شورا برای انتخاب شهردار را سخت خواهد کرد که این یعنی کار نامزدها برای گذشتن از فیلتر شورای شهر با دشواری همراه است.

■■■

فارغ از همه این گمانه زنی ها باید توجه داشت پیامی که در رأی مردم نهفته است، بسیار واضح است. 13 عضو شورا که این روزها درگیر مطالعه روی گزینه های ریاست آینده بر شورا و شهرداری هستند، برای رسیدن به یک انتخاب مناسب باید به این پیام توجه کنند؛ پیامی که در ابعاد بسیار بزرگ تر باعث شکست سنگین اصولگرایان و پیروزی اصلاح طلبان و اعتدالگرایان در انتخابات ریاست جمهوری شد. آنها اگر به این پیام بی توجهی نشان دهند با همان وضعیتی مواجه خواهند شد که امروز اصولگرایان با آن دست و پنجه نرم می کنند. مردم به کسی چک سفید

نمی دهند؛ آنها نشان داده اند که هر چهارسال یک بار عملکردها را رصد می کنند و هیچ ابایی ندارند که مثلاً در سال 1400، این بار اصلاح طلبان را پشت در ساختمان شورای شهر اصفهان بنشانند و هر 13 کرسی را تقدیم اصولگرایان کنند.