افزایش جمعیت غیرفعال اقتصادی در حالی روبه افزایش است که به عنوان یک پدیده «پنهان» تحولات بازار کار ۶۱ درصد از جمعیت در سن کار را به خود اختصاص می‌دهد.

تحولات بازار کار با سیاست‌های کلان اقتصادی و جمعیتی گره خورده است که شاخص‌های نرخ اشتغال و بیکاری را تحت تأثیر خود قرار می‌دهند. یکی از این شاخص‌های جمعیتی جمعیت فعال یا غیرفعال اقتصادی است. یکی از مهمترین معضلات کنونی بازار کار، افزایش تعداد جمعیت غیرفعال است که این افراد نه جزئی از شاغلان محسوب می‌شوند و نه بیکاران.

در حال حاضر جمعیت غیرفعال زیادی در کشور به عنوان یک پدیده «پنهان» در تحولات بازار کار خودنمایی می‌کند به عبارتی این پدیده در اثر اینکه افراد شرایط را برای ورود به بازار کار مساعد نمی‌دانند به وجود می‌آید. بررسی آمار نشان می‌دهد بخش عمده جمعیت غیرفعال را جوانان و نیروی تحصیلکرده تشکیل می‌دهد که این پدیده در جای خود هشدار جدی برای بروز انواع نابسامانی‌های اجتماعی و اقتصادی به شمار می‌رود.

تحلیل آمار بازار کار نیز حاکی از آن است که طی‌ سال‌های ۸۴ تا ۹۴ به طور متوسط ۶۱ درصد از جمعیت در سن کار جزو جمعیت غیرفعال بوده‌اند و فقط ۳۹ درصد از جمعیت در سن کار جمعیت فعال بوده است.

■■■

با این حال همچنان جمعیت تحصیلکرده زیادی از شرایط بازار کار ناراضی هستند به طوری که این افراد یا به دلیل نا امیدی، در جستجوی شغل نیستند یا در تکاپوی یافتن شغل مناسب برای خود هستند اما شغل مطلوب خود را نمی یابند.

رشد محدود جمعیت شاغل در ۱۲ سال گذشته!

بررس روند تحولات بازار کار طی 12 سال گذشته نشان می‌دهد تعداد شاغلان طی 12 سال گذشته (۸۴ تا ۹۵) بین ۲۰ تا ۲۲ میلیون نفر بوده است به طوری که بیشترین تعداد افراد شاغل به سال ۹۵ مربوط می‌شود که در این سال ۲۲ میلیون و ۵۸۸ هزار و ۵۳ نفر شاغل بوده‌اند.

هر چند تعداد جمعیت شاغل کشور طی سال‌های ۹۰ تا ۹۵ روند صعودی داشته و از حدود ۲۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر به ۲۲ میلیون و ۵۸۸ هزار نفر رسیده است، اما همچنان تفاوت تعداد شاغلان طی بازه 12 ساله ۸۴ تا ۹۵ در حدود دو میلیون نفر است.

بررسی و تحلیل آمار بازار در بازه زمانی مذکور حاکی از آن است که اقتصاد ایران طی سال‌های ۸۴ تا ۹۳ از نظر اشتغالزایی عملکرد مطلوبی نداشته است و در این مدت فقط ۷۰۰ هزار شغل ایجاد شده است؛ یعنی اشتغالزایی سالانه فقط برای ۷۰ هزار نفر! در حالی که سالانه در حدود ۸۰۰ تا ۸۵۰ هزار نفر عرضه جدید نیروی کار کشور است.

تعداد شاغلان

این عملکرد در شرایطی رقم خورده است که دقیقاً طی همین دوره سهم جمعیت جوان (۱۵ تا ۳۴ سال) از کل جمعیت کشور به بیش از ۴۰ درصد رسید.

عدم افزایش تعداد شاغلان وهمچنین همزمانی آن با موج جوان جمعیت کشور و افزایش روزافزون فارغ التحصیلان، بیانگر نیاز اقتصاد ایران به اشتغالزایی قابل توجه برای سال‌های آینده است تا این سیاستگذاری‌ها بتواند صرفاً منتج به اشتغالزایی برای «متقاضیان جدیدالورود به بازار کار» باشد.

علاوه بر اینکه دولت باید برای متقاضیان جدیدالورود به بازار کار تمرکز کند، کشور با تعداد زیادی از نیروی انباشت بیکار از سال‌های گذشته مواجه است که این عقب ماندگی نیز باید همزمان جبران شود.

در عین حال طی دو سال گذشته در حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر به جمعیت شاغل کشور اضافه شده و این افزایش اشتغال در شرایطی رخ داده که انباشتی از جمعیت غیرفعال در اقتصاد کشور شکل گرفته و طی دو سال اخیر بخشی از آنها تصمیم به ورود به بازار کار گرفته‌اند.