کاهش وابستگی کشور به درآمدهای نفتی، توسعه و افزایش صادرات غیرنفتی در بلند مدت، به افزایش تولید و رشد اقتصادی منجر می‌شود، از این‌رو تقویت و افزایش صادرات غیرنفتی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید در برنامه‌های دولت دوازدهم قرار گرفته و هم راستا با اقتصاد مقاومتی به آن توجه شود.

به گزارش ایسنا، بررسی‌ها نشان می‌دهد که پس از انقلاب اسلامی، سهم صادرات غیرنفتی کشور پائین بوده است، این در حالی است که باتوجه به استعدادها و توان بالقوه در کشور و به‌ویژه استان آذربایجان‌شرقی امکان دستیابی به رشد بالاتر اقتصادی از طریق افزایش سطح صادرات وجود دارد. از سوی دیگر حضور و رقابت در بازارهای جهانی و ارزآوری برای کشور به صادرات غیر نفتی منوط است، به طوری که تقاضای جهانی برای محصولات غیرنفتی است.

معکوس شدن روند افزایش صادرات و کاهش واردات

بررسی وضعیت صادرات بدون احتساب میعانات گازی در سه ماهه نخست سال 96 نشان می‌دهد که در اکثر ماه‌های سال 95 رشد صادرات منفی بوده است، اما از ابتدای سال‌ روند معکوس شده و به‌تدریج کفه‌ی ترازو به نفع صادرات، سنگین شده است، به طوری که بر اساس آمار گمرک آذربایجان‌شرقی میزان صادرات در سه ماهه نخست سال 96، بیش از 178 هزار و 710 تن کالا به ارزش 4860 میلیارد ریال بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ ارزش 28 درصد و از حیث وزنی 30 درصد افزایش داشته است.

رشد منفی ارزش واردات سه ماهه

بررسی واردات بدون احتساب میعانات گازی نشان می‌دهد که در سه ماهه نخست سال 96، کفه واردات آذربایجان‌شرقی نسبت به صادرات سال گذشته، سبک‌تر شده است، به طوری که نسبت به مدت مشابه سال 95 از لحاظ وزنی شش درصد افزایش و از لحاظ ارزش دلاری 9 درصد کاهش داشته و در این مدت میزان کالاهای وارده به گمرکات استان 126 هزار و 606 تن به ارزش بیش از هفت هزار و 774 میلیارد ریال بوده است.

باتوجه به پیشی گرفتن رشد وزنی نسبت به رشد ارزشی صادرات در سه ماهه نخست سال، میانگین قیمت کالاهای صادراتی نسبت به سال 95 افزایش را نشان می‌دهد.

رونق صاردات به عراق در کنار صادرات به 81 کشور

صادرات کالایی آذربایجان‌شرقی در سه ماهه سال جاری به بیش از 81 مقصد شامل عراق، ترکیه، افعانستان، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، روسیه، ایتالیا، بلغارستان و پاکستان بوده است.

عمده گروه کالاهای صادراتی شامل مواد پلاستیکی و اشیای ساخته شده از این مواد، میوه‌های خوراکی پوست و مرکبات، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، قند و شکر و شیرینی، سوخت های معدنی، روغن های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آن ها، فرآورده‌های غلات آرد نشاسته فکول و یا شیر و نان‌های شیرینی، شیشه و مصنوعات شیشه‌ای، مصنوعات از چدن آهن و فولاد، کاکائو، میوه و سبزیجات بوده است.

عمده کالا وارده شامل ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، چوب و اشیای چوبی، زغال چوب، توتون و تنباکو، کاغذ و مقوا ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی، مصنوعات از چدن آهن یا فولاد، فرآورده‌های خوراکی گوناگون و وسایل نقلیه زمینی بوده است.

واردات کالایی گمرکات آذربایجان‌شرقی از 51 کشور، طی سه ماهه ابتدای سال96 شامل ترکیه، آلمان، چین، امارات متحدد عربی، سوئد، ایتالیا، هلند، جمهوری کره، گرجستان و ژاپن از طریق گمرکات استان وارد کشور شده است.

نائب رئیس کمسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تبریز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص بزرگترین معضل صادرات استان اظهار می‌کند: فقدان کانون خبرگی بازرگانی بین‌المللی در میان تصمیم‌گیران بخش دولتی و خصوصی، فقدان چشم‌انداز توسعه منطقه آذربایجان‌شرقی در بخش صنعت، معدن و تجارت، نداشتن پیشرفت یکنواخت واحدهای صنعتی و وجود موانع سیاسی که به ایجاد مشکلات بانکی و گمرکی برای صادرکنندگان منجر می‌شود، از جمله معضلات صادرات بشمار می‌رود.

«حسن صدیقی» با بیان این‌که نداشتن آگاهی از الزامات صادراتی یکی دیگر از معضلات صادرات در آذربایجان‌شرقی است، می‌افزاید: صادرات لوازم خانگی مستلزم ایجاد شبکه خدمات پس از فروش در بازار هدف است هم‌چنین ایجاد شبکه فروش مستلزم تولید زیاد«اقتصاد مقیاس» است.

وی با بیان این‌که در چشم‌انداز صادرات آذربایجان‌شرقی تغییر چندانی قابل انتظار نیست، در ادامه می‌افزاید: هم‌اکنون کالا مهم‌ترین محورهای اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود و آی‌تی و خدمات مهندسی که نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجهی است، متأسفانه برای قوه مجریه اهمیت چندانی ندارد.

صدیقی با بیان این‌که صادرات استان با دو مشکل اساسی روبه‌رو است، می‌گوید: سیاست‌های انتخابی و از سویی دیگر استراتژی و برنامه‌های کلان اقتصادی از جمله موانع پیشرو صادرات آذربایجان‌شرقی است، متأسفانه در دو این حوزه، افق روشنی پیش پای توسعه صادرات غیرنفتی نیست.

نائب رییس انجمن صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی آذربایجان‌شرقی با اشاره به ضرورت صادرات غیرنفتی تصریح می‌کند: تا زمانی که صادرات غیرنفتی در کشور صورت نگیرد و از صادرات نفتی پیشی نگیرد، مجبور به خام فروشی نفت می‌شویم به طوری‌که کشور، طلای سیاه خود را به یک دهم تا یک بیستم قیمت واقعی آن به فروش می‌رساند.

وی ادامه می‌دهد: صادرات غیرنفتی، بهبود فضای کسب و کار، برداشته شدن رانت‌های اطلاعاتی و اقتصادی، شکل‌گیری قدرتمند بخش خصوصی هم‌چنین شکل‌گیری اقتصاد دانش بنیان به طوری که(یک صدم تولید ناخالص ملی روی پژوهش سرمایه‌گذاری خواهد شد) در پی دارد.

ضرورت صادرات پائین‌دست‌ترین فرآورده‌های نفت و گاز جهت توجیه اقتصادی

صدیقی با بیان این‌که صادرات نفت خام و گاز خام توجیه اقصادی ندارد، خاطرنشان می‌کند: اگر به‌دنبال توجیه اقتصادی هستیم، ضروری است تا پائین‌دست‌ترین فرآورده‌های نفت و گاز و نیز فنآوری نفت و گاز صادر شود.

رشد 15 درصدی صادرات در سال 95

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که چشم‌انداز صادرات استان را مثبت ارزیابی می‌کنم، اظهار می‌کند: در مقایسه‌ی آمار و اطلاعات سال 94 و 95، به این نکته می‌رسیم که صادرات استان رشد 15 درصدی داشته است و نیز در سه ماهه‌ی نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، شاهد رشد قابل توجهی هستیم.

«علی نواداد» با اشاره به مشکلات و موانع پیش‌روی صادرات آذربایجان‌شرقی تشریح می‌کند: بوروکراسی پیچیده‌ی اداری یکی از اساسی‌ترین معضلات صادرات استان است، به طوری‌که برخی واحدهای صنعتی و تولیدی عملکرد مناسبی ندارند، باید صاحبان صنایع نسبت به ارتقای کیفیت کالاهای تولیدی و افزایش صادرات‌شان توجه ویژه داشته باشند.

وی می‌افزاید: خوشبختانه هم‌اکنون می‌توانیم از ظرفیت‌های نهفته در آذربایجان‌شرقی نهایت استفاده را به ببریم به‌طور مثال بیشترین سهم صادرات استان به عراق است که یک فرصت بزرگی بشمار می‌رود امیدواریم واحدهای تولیدی استان از این فرصت حداکثر استفاده را کنند تا بتوانیم ضمن تقویت نظام اداری در جذب سرمایه‌گذار نیز با مشکلی مواجه نشویم.

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار آذربایجان‌شرقی در خصوص تمهیدات دولت برای افزایش صادرات متذکر می‌شود: وظیفه دولت بسترسازی، فراهم‌سازی زیرساخت‌ها و برداشتن موارد دست و پاگیر است، بنابراین افزایش صادرات پشتوانه تولید می‌باشد، از این‌رو باید صاحبان صنایع بتواند از این ظرفیت‌ها به طور بهینه استفاده کنند تا شاهد ارقام صادراتی بالاتری باشیم.