نمونه‌برداری‌ها از خاک اطراف صنایع اصفهان نشان می دهد که آلوده بودن خاک در اصفهان وجود داردمدت‌هاست که موضوع آلودگی خاک اصفهان همچون آلودگی هوای این شهر خبرساز شده و در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشته اما مسئولان نظرات ضد و نقیضی درباره آلوده بودن خاک اصفهان دارند.

آلودگی خاک اصفهان به فلزات سنگین در حالی از سوی رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تکذیب می‌شود که این موضوع، هم از سوی متخصصان و محققان علوم خاک دانشگاه صنعتی اصفهان و هم سازمان محیط زیست تأیید شده است.

به گزارش ایمنا این روزها اصفهان همواره شاهد وزش گرد و غبارهای آلوده است و تنها به یک مورد اخیر ختم نمی‌شود.

بنا بر تأکید محققان علوم خاک، خاک سالم، خاکی است که روی زمین بماند، یعنی با وزش باد از زمین بلند نشود؛ زمانی سیلاب به وجود می‌آید که آب باران روی زمین جاری شود و فرو نرود، پس اگر خاک سالم باشد آب همانجایی که می‌بارد، در زمین فرو می‌رود.

وقتی خاک سالم باشد پوشش گیاهی سالمی هم خواهیم داشت اما آلودگی‌هایی که وارد خاک می‌کنیم می‌تواند وارد گیاهان شده و به صورت مستقیم یا به صورت غیرمستقیم با خورده شدن توسط دام، وارد بدن انسان ‌شود.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان معتقد است منشأ ریزگردهای اخیر و وزش شدید گرد و غبارها در هوای اصفهان داخلی است و سر منشأ آن تالاب گاوخونی است.

محمدعلی حاج عباسی، شخم‌های نامساعد و وضعیت مدیریت کشت و جلوگیری از فرسایش خاک و نوع کاشت را از عوامل اصلی آلودگی خاک در غرب اصفهان می‌داند.

وی با اشاره به اینکه در شرق اصفهان نیز کمبود پوشش گیاهی و مقدار اندک بارندگی‌ها از دلایل آلودگی خاک است، گفت: وارد کردن زباله‌های صنعتی و شهری در آب یا خاک و فاضلاب‌ها از عوامل اصلی آلودگی خاک است.

این عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اینکه آلودگی خاک به طور مستقیم به سلامتی خوراک هم بستگی دارد و باعث آلودگی محصولات کشاورزی می‌شود، افزود: به دنبال آلودگی خاک شاهد پراکنش ریزگردهای آغشته به فلزات سنگین و سرب و کادمیم و... هستیم که نقش زیادی در بروز بیماری‌ها دارد.

وی تأکید کرد: اگر فکر عاجلی برای نجات زاینده‌رود و تالاب گاوخونی نشود، به یقین دیگر خاک سالمی نخواهد بود و اگر خاک سالم نباشد آب سالمی هم نخواهیم داشت و هوای سالمی هم برای اصفهان نخواهد ماند.

وی تصریح کرد: باوجود اهمیت آلودگی خاک بر روی زندگی افراد ، مردم از این موضوع مطلع نیستند، بنابراین باید مردم اصفهان از موضوع آلودگی خاک شهرشان مطلع شوند و به حساسیت موضوع پی ببرند.

آیا آلودگی خاک اصفهان باعث شیوع برخی بیماری‌ها شده است؟

اما رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پاسخ به این سئوال که آیا آلودگی خاک اصفهان باعث شیوع برخی بیماری‌ها شده است؟ اظهار داشت: این موضوع به هیچ عنوان درست نیست و تنها باعث نگرانی مردم می‌شود.

غلامرضا اصغری افزود: خاک اصفهان با خاک سایر شهرهای کشور هیچ تفاوتی ندارد و هرگونه صحبتی در این ارتباط باید به برخی مستندات متکی باشد.

وی ادامه داد: متأسفانه برخی اطلاعات غیر مستند و شایعاتی همچون افزایش آمار ابتلا به سرطان، اصفهان مرکز MS و یا حتی همین موضوع آلوده بودن خاک اصفهان در فضاهای مجازی و خبری پخش می‌شود که هیچکدام صحت ندارد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تأکید کرد: همه کلانشهرها مثل اصفهان، شیراز، مشهد، تبریز و تهران شرایطی مشابه یکدیگر دارند و معمولاً مباحثی اینگونه در شهرهایی که تعداد زیادی جمعیت در کنار هم زندگی می‌کنند به وجود می‌آید اما صحت ندارد.

وی با بیان اینکه اینگونه شایعات تنها سلامت روانی مردم را تهدید می‌کند، تأکید دارد که فقط مراجع علمی باید در این ارتباط اظهار نظر کنند.

وی در پاسخ به اظهار نظر عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان مبنی بر آلوده بودن خاک اصفهان، گفت: ما چنین ادعایی را تأیید نمی‌کنیم، اگر کسی ادعا دارد باید مستندات خود را ارائه کند.

در اینکه بخش هایی از خاک اصفهان آلوده است، شکی نیست

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در واکنش به اظهارنظر رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که معتقد است آلودگی خاک اصفهان شایعه است و صحت ندارد، تأکید کرذ: در اینکه بخش هایی از خاک اصفهان آلوده است، شکی نیست.

حمید ظهرابی تصریح کرد: بررسی‌های انجام شده در شعاع ۵۰ کیلومتری شهر اصفهان نشان می‌دهد بخش اراضی اصفهان خاک آلوده‌ای دارد، همچنین رسوبات تالاب گاوخونی را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدیم که رسوبات تالاب حداقل دو فلز سنگین بالاتر از استانداردها دارد.

وی ادامه داد: نگرانی ما این است که اگر این تالاب به کانون گرد و غبار تبدیل شود، می‌تواند سلامت شهروندان را در اصفهان و شهرستان‌های شرقی این استان و حتی استان‌های همجوار تحت تأثیر قرار دهد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اظهار داشت: نمونه‌برداری‌های زیادی از خاک اطراف صنایع بزرگ در غرب و منطقه بختیاردشت انجام شده و به این نتیجه رسیده ایم که آلوده بودن خاک و پیامدهای آن در اصفهان وجود دارد.

وی ادامه داد: گرد و غبار خیابان و اتوبانی شهر اصفهان هم نشان می‌دهد میزان آلاینده‌ها و فلزات سنگین بالاتر از حد استاندارد است.

ظهرابی با اشاره به اینکه تالاب گاوخونی انتهای حوضه آبریز زاینده‌رود است و به طور طبیعی جریان آب به سمت آن روانه می‌شود، گفت: در طول سال‌هایی که رشد صنعت و شهرنشینی را شاهد بودیم، آلودگی ناشی از آنها به سمت پایین دست زاینده‌رود روانه شده و در آنجا تجمع پیدا کرده است، از آنجایی که یکی از کارکردهای تالاب، پذیرش آلودگی‌های بالادست، تثبیت کردن و حذف آلودگی‌هاست، متأسفانه با خشک شدن تالاب گاوخونی این کارکرد را از دست می‌دهیم.

وی افزود: خیلی شانس آورده‌ایم که هنوز بستر تالاب مرطوب است چون سطح آب‌های زیرزمینی در این منطقه بالا بوده و مقداری روان‌آب پساب شهر اصفهان در آن وجود دارد که به تالاب منتقل می‌شود و بدنه تالاب را مرطوب نگه داشته اما اگر اینها قطع و حقابه تأمین نشود، طبیعتاً با گذشت زمان امکان خشک شدن تالاب وجود دارد.

طبیعت انتقام سختی می‌گیرد

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با تأکید بر اینکه میزان حقابه تالاب طبق مصوبه شورایعالی آب ۱۷۶ میلیون متر مکعب است که باید وارد تالاب شود، تصریح کرد: اگر این حقابه تأمین نشود با مشکلا ت زیادی مواجه خواهیم شد و دغدغه‌ها و نگرانی‌های زیادی درباره ایجاد کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در بدنه تالاب و سمت شرق اصفهان خواهیم داشت.

وی با بیان اینکه این موضوع مهم باید مورد توجه برنامه‌ریزان و مسئولان قرار گیرد، اظهارداشت: آنچه باید همه توجه کنند این است که بخش سکونتگاهی، کشاورزی و صنعت ما بر روی سفره طبیعت نشسته‌اند و اگر چاره‌اندیشی نکنیم، طبیعت از ما انتقام سختی می‌گیرد همچنانکه این موضوع در بسیاری از نقاط جهان تجربه شده پس وزارت نیرو باید توجه کند و به قوانین و مقررات پایبند باشد.

ظهرابی تأکیدکرد: از نظر قانونی حقابه تالاب گاوخونی بعد از آب شرب، دومین اولویت استان اصفهان است و عدم تأمین حقابه محیط زیست و بی‌توجهی به آن و اختصاص حقابه به سایر بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت بی‌شک عواقب جبران‌ناپذیری را برای شهر و استان اصفهان بر جای خواهد گذاشت.

وی معتقد است اگر وزارت نیرو اشتباهی در واگذاری‌ها مرتکب شده است و به بارگذاری‌ها و توان اکولوژیکی حوضه آبریز زاینده‌رود بی‌توجهی کرده و بارگذاری‌های بیش از حد انجام شده است، باید به دنبال راهکار باشد تا مشکل خشکی زاینده‌رود و تالاب گاوخونی حل شود.