زمانی ، مردم با کاروان به سفر می رفتند . سفر با گروه هایی همچون کاروان ، نه مختص ایران که در تمام جهان ، مرسوم بود.

رفته رفته با آسان شدن زندگی و در کنار آن آسانی سفرها ، سفرهای انفرادی هم جای خود را باز کرد و خیلی ها تا زمان حاضر به تنهایی سفر می کنند اما این دلیل نمی شود که سفرهای گروهی از مد افتاده باشد و همچنان اقبال این سفرها را شاهدیم.

انسان ، موجودی اجتماعی است و دوست دارد در جمع باشد و انجام سفر نیز از جمله کارهایی است که بیشتر ما انسان ها تمایل به برگزاری گروهی آن داریم . هستند کسانی که اگر امروز نیز بخواهند به سفر بروند ترجیح می دهند با فرد یا افرادی به سرمنزل مقصودشان بروند و این امر ، کاملا طبیعی است .

مردم هنوز هم با گذشت قرن ها، مایلند تا با خانواده، دوست، آشنا و یا حتی با همسفری غریبه به سفر روند.

حتما کسانی از نزدیکان و آشنایان را دیده یا شنیده اید که با وجود داشتن پول کافی برای سفر به این علت که همسفری ندارند از داشتن سفری حتی یک روزه سرباز می زنند و « تنهایی» را علت سفرنکردن خود عنوان می کنند .

پس، برپایی سفری گروهی ، امری کاملا طبیعی است و به نظر نمی رسد کسی از هر قوم و قبیله و دین و مذهبی با آن سر ناسازگاری بگذارد و مخالف باشد .

در همین راستا و اهمیت سفر از نوع گروهی آن ، این روزها در ایرانمان سایت هایی در فضای مجازی با هدف « همسفر یاب» ایجاد شده اند که به نظر می رسد برای انسان های تنها مناسب باشند و ممکن است با اقبال از سوی افراد مجرد و یا تنها هم مواجه شده باشند .

ایجاد این سایت ها در واقع اگهی برای داشتن همسفر اگر برای کشور تازگی داشته و به عنوان « پدیده» سربر آورده باشد در دنیا تازگی ندارد . به عنوان مثال در آمریکای دهه 70 میلادی که بحران سوخت در دنیا به وجود آمده بود ، افراد برای سفررفتن آگهی می دادند.

در زمان حاضر نیز سایت هایی در فضای مجازی کشور سر آورده اند که برای همسفر آگهی می دهند و تلاش می کنند تا همسفری مناسب را برای کاربران متقاضی جستجو کنند.هرچند راه اندازی سایت های همسفریاب فی نفسه کاری خوب و پسندیده است و مناسب کسانی است که تنها ، گذران عمر می کنند و برای رهایی ازتنهایی مایلند تا با همسفری مناسب به سفر بروند اما متاسفانه سودجویی برخی از طراحان این سایت ها و یا دادن فرصتی برای جولان سودجویان در سایت هایشان این روزها سبب شده است تا نتوانیم از پدیده همسفریابی بدرستی در کشورمان بهرمند شویم.

برخی از سایت های همسفریاب ،غیر قانونی تلاش می کنند تا از چت بازان و بویژه دختران وزنان برای رسیدن به اهداف شوم خود سودجویی کنند.

نتیجه بررسی ها نشان می دهد که تب فعالیت سایت های همسفریاب درمیان جوانان بسیار بالا گرفته است و فعالان این سایت ها هر چه بیشتر تلاش می کنند تا با استفاده از تبلیغات فریبنده و بزک کرده، نوجوانان وجوانان و بویژه دختران جوان را تحت تاثیر دروغ های خود قرار دهند و بازار خود را هرچه بیشتر پررونق کنند و البته که با این تبلیغات فریبنده تا حدی موفق شده اند یعنی توانسته اند تعداد زیادی از جوانان (آنهایی که بیشتر در مضیقه مالی هستند) را برای سفرهای خارجی جذب کنند.

ظاهر امراین است که این سایت ها وظیفه دارند تا همسفری مناسب مورد تقاضای کاربرانشان را برای آنان جستجو کنند اما باید دید در پس این هدف؛ چه اهداف دیگری پشت پرده دنبال می شود؟

**شیوه کار سایت ها چگونه است؟

شیوه کار این گونه است که کاربران این سایت ها تقاضای خود را همراه شماره تماسی ثبت می کنند و منتظر تماس مستقیم همسفری مناسب می مانند. آنان اینطور عنوان می کنند که کل مبلغ هزینه همسفر را خود پرداخت خواهند کرد و البته که مدیران این سایت ها هم با تبلیغات گسترده کار خود را به انجام می رسانند وهمسفری موقت چند روزه را برای سفر داخلی و خارجی کاربرانشان برمی گزینند.

به عنوان مثال در یکی از این سایت ها چنین پیامی آمده است: «سلام - درشهریورماه قصد سفر به آنتالیا یا کوش آداسی را برای تفریح وعوض کردن آب وهوا دارم . یک همسفری فهمیده باشخصیت واهل تفریح میخواستم؛ خانم یا آقا فرقی ندارد، لطفا درصورت تمایل به شماره موبایلم به شماره ... 0920 تلگرام یا مسیج و یا تماس بگیرید باتشکر.» اینها نمونه هایی از درخواست های این نوع کاربران است.

دراغلب این درخواست ها ذکرشده است که هزینه سفر اگر همسفر خانم باشد از سوی درخواست کننده پرداخت خواهد شد. ضمن اینکه تقریبا همه این کاربران براین امر که باید همسفری که با آنها به سفر می رود فردی «اهل» و خوش برخورد باشد تاکید دارند.

برخی از کاربران این سایت ها هم علاوه برثبت تقاضای سفرخود تاکید می کنند که همسفرشان را با رعایت موازین شرعی انتخاب خواهند کرد.

حال این سوالات مطرح است که این سایت ها چه اهدافی را دنبال می کنند؟ کاربرانی که قصد یافتن همسفر و تقبل پرداخت کل هزینه همسفر خود را بعضا به خارج از کشور دارند چه اهدافی را دنبال می کنند؟ آیا هدف از همسفریابی تنهایی سفر نرفتن است یا...؟

نقش طراحان این سایت ها در این معادله کجاست؟ یعنی متقاضی ، تقاضا را می دهد و مشتری پاسخ می گوید و معامله تمام می شود در این میان چه بهره ای عاید مسئولان و طراحان این قبیل سایت ها می شود؟ امینت سفر را چه کسی یا چه اشخاصی تایید می کنند؟

اینها نمونه هایی از سوالاتی است که باید پاسخ داده شود تا جوانان هرچه آگاه تر در دام این سودجویان نیفتند.

خبرنگار ایرنا پیگیر شیوه و چگونگی فعالیت سایت های همسفریاب در فضای مجازی شد ودراین باره با کارشناسان حوزه های مختلف مرتبط تماس گرفت؛ اما درکمال تعجب مشاهده کرد که بسیاری از کارشناسان فعال درحوزه آسیب های اجتماعی از موضوع همسفریابی غافل مانده وعنوان کرده اند که پس از بررسی وانجام کار پژوهشی حاضر به مصاحبه خواهند شد.

تنها دراین میان یک کارشناس از شنیدن داستان جولان سایت های همسفریاب درمیان جوانان غافلگیر نشد و اطلاعاتی در این خصوص به خبرنگار ایرنا داد.

این کارشناس اذعان کرد که موضوعی مشابه را با عنوان کوچ سرفینگ (کاناپه گردی) دربرنامه کار پژوهشی دانشگاهی خود قرار داده است و آن را دنبال می کند.

افشین طباطبایی، پژوهشگر مسائل اجتماعی که کارجامعی درباره فعالیت سایت های همسفریاب به انجام رسانده است، می گوید: تاریخچه ایجاد سایت های همسفریابی به سال های دور بازمی گردد .

وی می افزید: این سایت ها ازگذشته تا امروز در اروپا، آمریکا وآسیا فعالند والبته کار جالب و پسندیده ای است به شرط آنکه از این ظرفیت جهانی درست استفاده شود.اینکه فردی برای سفر به کشوری مثلا چین با فرد دیگری همسفر شود تا سفر، اقتصادی تر تمام شود کار خوبی است اما چه بسا در کشورمان این امر، مورد سوء استفاده عده ای سودجو قرار گرفته است.

طباطبایی می گوید: در سایت های همسفریابی که در کشورمان دایر شده است ، متاسفانه افراد مرفه از مشکل مالی عده ای سوءاستفاده می کنند و با پرداخت هزینه ای نه چندان زیاد بابت سفر آنها، علاوه برآنکه همسفری برای خود می یابند با یک تیر، دو نشان می زنند و ضمن ترویج مسایل غیراخلاقی با بهره برداری از همسفر فقیر به برخی اهداف شوم خود هم می رسند.این همسفران فقیر نیز بدلیل مضیقه مالی از اعمال کاربران لاکچری چشم پوشی می کنند.

این پژوهشگر تاکید می کند: مسئولان جامعه که وظیفه هدایت گری را در جامعه برعهده دارند باید مردم را آگاه سازند همچنین باید به دختران و پسران مان آموزش دهیم که چگونه ارتباط برقرار کنند.باید موضوع همسفریابی را برای نسل جدید روشن کنیم.

«مجید ابهری» آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری از معدود کارشناسانی است که در این زمینه کار پژوهشی انجام داده و با تحقیقات میدانی به نتایجی رسیده است.

وی درباره فعالیت این گونه سایت ها می گوید: متاسفانه اکنون سایت های «همسفریابی» یا«همسفر بیا» و «بیا تا سفر کنیم» به ظاهر با هدف پیداکردن همسفر روزبه روز بردامنه فعالیت خود افزایش می دهند و معلوم نیست چه اهدافی را دنبال می کنند؟ هیچ سازمان و نهادی هم بر فعالیت آنها نظارت ندارد.

این کارشناس می افزاید: سایت های همسفریاب در اروپا هم وجود دارند و فعالیت می کنند یعنی از افرادی که قصد سفر دارند و بدنبال همسفر برای خود می گردند ثبت نام می کند اما ماموریت و فعالیت آنها صرفا در چارچوب سفر است نه چیز دیگری؛ و حال آنکه متاسفانه در جامعه ما سایت های همسفریاب به شکل دیگری فعال شده اند یعنی کاربران با قید اینکه بدنبال همسفر خانم هستند و تمام هزینه سفر را پرداخت می کنند بدنبال همسفر می گردند.

ابهری اظهار می کند:هجوم فضای سایبری به جامعه بدون بسترسازی فکری و فرهنگی عوارض و آسیب هایی را به دنبال دارد که گاه اخلاق وعفت اجتماعی را به چالش می کشد و باعث افزایش آمار آسیب های اجتماعی می گردد؛ این سایت ها در قالب عبارات جذاب و بعضا مقدس مثل ازدواج،همسریابی، ازدواج موقت، هم خانگی و یا همسفریاب عملا هدفی جز اشاعه فحشا ندارند و ضمن دریافت پول، ماموریت برقراری ارتباط غیر اخلاقی بین زنان و مردان را دنبال می کنند.

وی می افزاید: نتیجه مطالعات انجام شده نشان می دهد که 95 درصد اینگونه سایت ها بدور ازمعیارهای اخلاقی و فرهنگی و در راستای کسب درآمد و اشاعه فحشاء فعال است.

ابهری در عین حال می گوید: برخی از این سایت ها تحت عنوان کاریابی و سفر به ترکیه فعالیت می کنند واز دختران جوان برای کار و اشتغال و به موازات آن سفر و گردش در ترکیه نام نویسی می کنند که با کار مطالعاتی دقیقی که بر این موضوع انجام گرفت مشخص شد که 99 درصد این سایت ها برای تن فروشی و اعزام زنان به هتل ها و مراکز فحشاء تحت پوشش فروشندگی یا پرستاری فعالند و با فریب کاری اقدام به اعزام دختران جوان به خارج از کشور می کنند.

این آسیب شناس اجتماعی اضافه می کند: موضوع همسفر چه داخلی و چه خارجی درجامعه ما حرکتی مشخص است و باید حداقل برای سایت هایی این چنینی ، غربالگری لازم صورت پذیرد درغیر این صورت درآینده ای نزدیک شاهد مشکلات عدیده ای در این زمینه خواهیم بود.

** سایت های همسفریاب تا چه حد مورد تاییدند؟

پدرام ملایری، سرپرست صیانت و بازرسی مرکز رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره قانونی بودن و یا فعالیت غیرقانونی سایت های همسفریاب می گوید: این سایت ها مورد تایید مرکز رسانه های دیجیتال نیست و آنها هیچ لگویی از ما دریافت نکرده اند.

وی می افزاید: طبق آیین نامه مصوب سال 89 هیات وزیران، هرسایت و رسانه ای که قصد فعالیت در فضای مجازی راداشته باشد باید از شرایط لازم برخوردار باشد و پس از ثبت درخواست خود در سایت این مرکز و تایید صلاحیت، لگوی طلایی را از مرکز رسانه های دیجیتال دریافت کرده باشد.

این مقام مسئول خاطرنشان می کند: الزاما هر ثبت درخواستی به منزله تایید کار و فعالیت قانونی درفضای مجازی نیست وباید حتما صاحبان سایت ها، لگوی طلایی اخذ کنند.

وی با اشاره به 16 بند مصادیق مجرمانه می گوید: اگر پایگاه اینترنتی که قصد فعالیت در فضای مجازی را دارد از یکی از این مصادیق مجرمانه برخوردار باشد موردتایید مرکز رسانه های دیجیتال قرار نخواهد گرفت.

ملایری تصریح می کند: یکی از این 16 موارد مصادیق مجرمانه؛ اقدام علیه عفت و منافی عمومی است. بنابراین اگر سایتی دراین حوزه مجرمانه فعالیتی داشته باشد موضوع ، پیگیری می شود و با صاحبان آن سایت ها برخورد قضایی صورت خواهد گرفت.

وی می افزاید: علاوه براین مرکز رسانه های دیجیتال مجهز به سامانه هوشمندی است که لحظه به لحظه فعالیت سایت های اینترنتی تایید شده و دریافت کننده لگوی طلایی این مرکز را رصد و بازبینی می کند وگزارش می دهد که با دریافت این گزارشات ، بازرس ها اقدام به بررسی گزارش تخلف می کنند و پس ازتایید گزارش رسیده ، اقدامات لازم با فرد و یا سایت متخلف صورت می گیرد .

سرپرست بازرسی مرکز رسانه های دیجیتال با بیان اینکه تنها متولی ممیزی محتوا در فضای مجازی مرکز رسانه های دیجتال است، این نکته را تاکید می کند: اگر گزارش تخلف فعالیت سایتی در فضای مجازی به این مرکز ارجاع داده شود که تحت نظارت این مرکز نباشد باز هم مرکز رسانه های دیجیتال پیگیر موضوع خواهد شد و مراتب را به دستگاه ذی صلاح اعلام خواهد کرد.

به گفته سرپرست بازرسی مرکز رسانه های دیجیتال، ناآگاهی افراد از حقوقشان باعث می شود تا سودجویان از آن سودجویی کنند وبه آنان آسیب بزنند.

ملایری توضیحاتی دیگری هم به خبرنگار ایرنا داد اما تاکید کرد که توضیحات یاد شده در گزارش عنوان نشود.

نکته آخر آنکه به نظر می رسد حیات و دوام سایت های همسفریاب تنها با وجود عده ای از کاربران لاکچری با امکانات مالی مناسب و مرفه بستگی دارد. کاربرانی که با برخورداری از امکانات مالی مناسب بدون دردسر بدنبال همسفرانی متنوع ازجنس مخالف می گردند و البته با پرداخت هزینه ای قابل توجه به مدیران این سایت ها را از خود راضی نگه می دارند.

دیگر آنکه معلوم نیست چرا نظارتی از سوی ناظران و دستگاه های ذی ربط بر فعالیت این سایت ها صورت نمی گیرد یا اگر این نظارت ها وجود دارد چرا ملموس نیست؟

از سوی دیگر به نظر می رسد سایت های همسفریاب اگر درست و ضابطه مند فعالیت کنند بسیار مثمر ثمر واقع خواهند شد وهمسفران تنهای زیادی را جذب خود خواهند کرد.

از طرفی دیگر کارشناسان که نقش آگاه سازی را برعهده دارند باید با اشراف به مسایل روز جوانان پیش بروند و اقدام به حل مساله کنند نه آنکه از مسایل و آسیب های روز اظهار بی خبری کنند . آیا واقعا کارشناسان از سودجویان عقب مانده اند ؟