از مدفون شدن تاريخ سرگردان در منطقه کوچري گلپايگان دوسال مي‌گذرد، منطقه‌اي که روزي روستايي خوش آب و هوا بود، اما دست روزگار سرنوشت ديگري برايش رقم زد و کل روستا و حواشي آن براي سد کوچري براي هميشه به زير آب رفت و با دنياي خاکي بدرود گفت.

در حال حاضر اين منطقه تاريخي در اعماق آب به سر مي‌برد، مسئله‌اي که هم براي باستان‌شناسان و هم براي دوستداران ميراث فرهنگي نگراني ايجاد کرده که ممکن است سنگ‌نگاره‌هاي ارزشمند کوچري دست‌خوش نابودي شود.

تاريخي سرگردان در اعماق آب

پيش از اين باستان‌شناسان 14 محوطه و تپه باستاني و شش گورستان کشف کرده بودند که يکي از اين 14 محوطه از مناطق بسيار مهم بود و متاسفانه در خود روستاي کوچري قرار داشت و به زير آب رفت.

در اين محوطه تاريخي که اکنون به زير آب رفته، در باستان‌شناسي سه سه نوع تدفين يافت شده و به گفته کاظم عرب، سرپرست بررسي‌ها و مطالعات باستان‌شناختي حوزه سد کوچري گلپايگان گفت: سنگ‌هاي آهکي نسبتا بزرگ ( شبه خرسنگ) از نقاط ديگر مانند بستر رودخانه و يا ارتفاعات به اين منطقه آورده شده و در چهار سمت گور مي‌چيدند. در اين گور متوفي به صورت طاق باز روي سنگفرشي از قلوه سنگ‌ها قرار داده شده و اشياي تدفيني شامل ظروف سفالي مانند سبو، ساغر و پياله در سمت چپ او قرار دارد؛ دست چپ اسکلت روي ظروف قرار گرفته و دست راست او به نشانه احترام روي سينه‌اش قرار دارد و البته اين گور در کاوش‌ها دست نخورده بود.

عرب از دو نوع تدفين ديگر نيز مي‌گويد: نوع دوم، گور خمره‌اي بود به اين صورت که اسکلت را درون خمره قرار مي‌دادند و بعد خمره را دفن مي‌کردند.

وي افزود: نوع سوم تدفين، دفن چمباتمه‌اي است که مانند نوع چهارچينه‌اي، با اين تفاوت که از سنگ‌هايي در ابعاد کوچک‌تر و ساده‌تر استفاده مي‌شده و اسکلت به شکل جنين و با حالت چمباتمه در گور قرار داده، به طوري که ديد آن اغلب به سمت خورشيد و شرق است.

تکاپو براي نجات‌بخشي سنگ‌نگاره‌هاي کوچري

اين تاريخ ارزشمند در آب بلعيده شد و اين در حالي است که مسئولان ميراث فرهنگي خبر از پيگيري اين واقعه ميراثي مي‌دهند اما مسئله مهم اين است که خارج کردن اين سنگ نگاره‌ها با وجود نامه اداري و روند طولاني آن ممکن است از بين بروند و با فرسايشي که توسط آب به وجود مي‌آيد ،اين اثر تاريخي و منحصر به فرد کامل نابود شود.

در اين ميان، علمدار عليان، مسئول باستان شناسي اداره کل ميراث فرهنگي اصفهان در مورد پيگيري‌هاي ميراث فرهنگي در اين مورد از سال 88 گفت: از سال 88 پيگير سنگ نگاره‌ها در کوچري بوديم، اين پروژه توسط آب منطقه‌اي تهران انجام مي‌شد و از همان زمان مکاتباتي با آب منطقه‌اي انجام داديم مبني بر شناسايي و مستند نگاري و نجات بخشي آثاري که در محدوده سد است.

وي گفت: در مکاتباتي که داشتيم آب منطقه‌اي تهران هزينه اين نجات بخشي را متقبل نشده و به نوعي اين ماجرا در سيکل اداري قرار گرفته است و اميدواريم با پيگيري، نجات بخشي سنگ نگاره‌ها انجام شود.

نجات سنگ نگاره‌هاي کوچري در دستور کار ميراث فرهنگي

تکاپو براي نجات سنگ نگاره‌ها تنها موضوعي است که اهالي ميراث فرهنگي را درگير خود کرده است؛ مديرکل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان گفت: قرار است با استقرار يک پايگاه پژوهشي، راهکارهاي نجات سنگ نگاره‌هاي کوچري در گلپايگان مورد بررسي قرار گيرد.

فريدون اللهياري اظهار داشت: اين پايگاه پژوهشي وظيفه پايش و رصد سنگ نگاره‌ها براي نجات بخشي و انتقال بخش‌هايي از آن است تا از سد خارج شود.

وي در پاسخ به اينکه قرار بود سازمان آب منطقه‌اي تامين منابع کند، اما هنوز هيچ اقدامي صورت نگرفته، بيان داشت: قرار بوده هماهنگي صورت بگيرد و بخش ديگر اين است که پرونده در مراجع قضائي در حال بررسي است.اللهياري خاطرنشان کرد: با ايجاد اين پايگاه، سنگ نگاره‌هاي کوچري و تنگه غرقاب گلپايگان نيز تحت پوشش قرار مي‌گيرد.