در اين مطلب، کارنامه 9 کارگردان زن را ورق زده ايم که بيش از ديگران سابقه حضور در جشنواره فيلم فجر دارند و مهم تر اين که بيشتر از بقيه صاحب جايزه و يا نامزدي شده اند. براي شمارش جوايز و نامزدي ها، صرفا محدود به کارگرداني و فيلمنامه نشده ايم و همه اجزاي فيلم را متعلق به کارگردان دانسته ايم. ضمن اين که تقديري ها را هم به عنوان جايزه محسوب کرده ايم. از آن سو جوايز فقط مختص سوداي سيمرغ نيست و بخش هاي ديگر را هم در بر مي گرد.

به گزارش آریا، اشاره به اين نکته هم لازم است که يک فيلم پيش از آن که جايزه بگيرد، طبعا در ليست نامزدها قرار دارد منتها ملاک اين گزارش از آيتم نامزدها، مواردي است که به جايزه نرسيده اند. براي بررسي عملکرد کارگردان هاي زن سينماي کشورمان، به سايت سوره سينما سر زديم و از آن به عنوان منبع گزارش استفاده کرديم.

رخشان بني اعتماد

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره ششم (خارج از محدوده)، دوره سيزدهم (روسري آبي)، دوره هفتم (زرد قناري)، دوره هشتم (پول خارجي)، دوره دهم (نرگس)، دوره شانزدهم (بانوي ارديبهشت)، دوره بيست و دوم (گيلانه)، دوره بيست و پنجم (خون بازي)، دوره سي دوم (قصه ها)

چند بار نامزد شده؟ 32

تعداد جوايز: 18

عيارسنجي: بني اعتماد پرافتخارترين بانوي کارگردان در جشنواره فجر است. فيلم هاي او در بخش هاي مختلف 18 بار موفق به دريافت جايزه شده اند. در اين بين سه جايزه ويژه هيات انتخاب ديده مي شود، دو تقدير و يک ديپلم افتخار. «نرگس» پرجايزه ترين فيلم بني اعتماد است؛ او سيمرغ بلورين بهترين کارگرداني را گرفت، ديپلم افتخار بهترين فيلمبرداري به حسين جعفريان رسيد، محمدرضا عليقلي سيمرغ بلورين بهترين موسيقي را دريافت کرد و فريماه فرجامي بازيگر نقش اول زن آن و پرويز آبنار، صدابردار فيلم هم تقدير شدند. بيشترين نامزدي هم به «روسري آبي» اختصاص دارد: بهترين کارگرداني، بهترين فيلم، بهترين صدابرداري، بهترين صحنه آرايي، بهترين تدوين و نقش اول زن در بخش بين الملل.

پوران درخشنده

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره پنجم (رابطه)، دوره ششم (پرنده کوچک خوشبختي)، دوره هشتم (زمان از دست رفته)، دوره بيست و دوم (شمعي در باد)، دوره بيست و چهارم (روياي خيس)، دوره بيست و پنجم (بچه هاي ابدي)، دوره سي و يکم (هيس! دخترها فرياد نمي زنند)، دوره سي و پنجم (زير سقف دودي)

چند بار نامزد شده؟ 14

تعداد جوايز: 10

عيارسنجي: پوران درخشنده بيشترين جوايز را براي فيلم «پرنده کوچک خوشبختي» دريافت کرده. اين فيلم برنده لوح زرين بهترين فيلم و ديپلم افتخار بهترين کارگرداني شده و عطيه معصومي، جايزه ويژه هيات داوران بهترين بازيگر نوجوان را به دست آورده است. از نظر نامزدي هم «پرنده کوچک خوشبختي» رکورددار است: بهترين کارگرداني، بهترين صدابرداري، بهترين تدوين و نقش اول زن (هما روستا). «هيس! دخترها فرياد نمي زنند» نيز برنده سيمرغ بلورين فيلم برگزيده تماشاگران شده. بهرام رادان براي «شمعي در باد» و مريلا زارعي براي «زير سقف دودي» سيمرغ نقش اول گرفته اند. دو فيلم ديگر درخشنده يعني «عبور از غبار» و «بچه هاي ابدي» هم براي بازيگران آن خوش يمن بوده. افسر اسدي براي اولي و پانته آ بهرام براي دومي سيمرغ بلورين نقش مکمل دريافت کرده اند.

تهمينه ميلاني

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره هشتم (بچه هاي طلاق)، دوره سيزدهم (کاکادو)، دوره دهم (ديگه چه خبر)، دوره نهم (افسانه آه)، دوره هفدهم (دوزن)، دوره نوزدهم (نيمه پنهان)، دوره بيست و يکم (واکنش پنجم)، دوره بيست و سوم (زن زيادي)، دوره بيست و هفتم (سوپراستار)، دوره بيست و نهم (يکي از ما دو نفر)

چند بار نامزد شده؟ 17

تعداد جوايز: 9

عيارسنجي: تهمينه ميلاني در اولين حضور جشنواره اي با «بچه هاي طلاق» به جايزه رسيد: سيمرغ بلورين بهترين فيلم بخش فيلم هاي اول و دوم. مهمترين جايزه او سيمرغ بلورين بهترين فيلمنامه «دوزن» است. نيکي کريمي هم براي بازي در اين فيلم تقدير شد. خانم کريمي چهار سال بعد به خاطر «واکنش پنجم» سيمرغ بلورين نقش اول زن را به دست آورد. ديگر فيلم ميلاني هم يک جايزه مهم بازيگري از آن خود کرده است: «شهاب حسيني» به خاطر «سوپراستار» سيمرغ نقش اول گرفت. «دوزن» بيش از ديگر فيلم هاي تهمينه ميلاني در جشنواره درخشيده است. اين فيلم علاوه بر دو سيمرغ بهترين فيلمنامه و بازيگر نقش اصلي زن، در شش رشته هم نامزد شد: بهترين فيلم، بهترين کارگرداني، بهترين صدابرداري، بهترين فيلمبرداري، بهترين طراحي صحنه و لباس و نقش دوم مرد.

مرضيه برومند

در چه دوره هايي حضور داشته؟ جشنواره چهارم (شهر موش ها)، دوره سيزدهم (الو! الو! من جوجوام)، دوره بيستم (مرباي شيرين)

چند بار نامزد شده؟ 0

تعداد جوايز: 0

عيارسنجي: هرگز به صفرهاي جلوي نامزدي و جوايز توجه نکنيد. سينماي مرضيه برومند قرابتي با جشنواره فيلم فجر ندارد و اصولا سينماي کودک و نوجوان در فجر جدي گرفته نمي شود. با اين حال سند اولين حضور جشنواره اي به نام اينک کارگردان خورده است. مرضيه برومند در جشنواره چهارم فيلم فجر حاضر بود؛ فيلمي که آن را به همراه محمدعلي طالبي کارگرداني کرد و در اکران عمومي سال 64 دومين فيلم پرفروش سال لقب گرفت. خانم برومند در دوره ديگر هم جشنواره فجر را تجربه کرد. با اين حال موفقيت او در جشنواره کودک رقم خورده است.

کودکان هاي تلويزيوني و سينمايي زيادي به اسم مرضيه برومند سند خورده. او بعد از موفقيت مجموعه «مدرسه موش ها»، «شهر موش ها» را کارگرداني کرد. يکي ديگر از ماندگارترين فيلم هاي برومند، «الو الو... من جوجوام» است که با تلفيقي از جذاب ترين عناصر سينماي کودک ساخته شد. فراموش نمي کنيم که «مرباي شيرين» با چه ظرافتي حقوق شهروندي را به بچه ها يادآور مي شود.

نرگس آبيار

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره سي و يکم (اشيا از آنچه در آينه مي بينيد به شما نزديک ترند)، دوره سي و دوم (شيار 143)، دوره سي و چهارم (نفس)

چند بار نامزد شده؟ 5

تعداد جوايز: 5

عيارسنجي: «اشيا...» استارت محکمي براي نرگس آبيار نبود اما «شيار 143» مخاطبان سينما را غافلگير کرد. اين فيلم جايزه ويژه هيات داوران، سيمرغ بلورين نقش اول زن (مريلا زارعي) و سيمرغ بلورين فيلم برگزيده تماشاگران را به دست آورد که سه جايزه مهم و ارزشمند محسوب مي شود. «شيار 143» براي دريافت سيمرغ بلورين بهترين صداگذاري و ميکس هم نامزد بود. روند موفقيت نرگس آبيار در جشنواره سي و چهارم هم ادامه داشت اما نه به اندازه دو سال قبل. شبنم مقدمي براي فيلم سوم خانم آبيار يعني «نفس» سيمرغ بلورين نقش دوم زن گرفت و پانته آ پناهي ها از بخش سينماي سعادت، سيمرغ سيمين بهترين بازيگر زن را به دست آورد. «نفس» در اين رشته ها هم نامزد دريافت سيمرغ بلورين بوده است: بهترين موسيقي متن، بهترين چهره پردازي، بهترين جلوه هاي ويژه بصري و بهترين طراحي صحنه و لباس.

نيکي کريمي

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره بيست و چهارم (يک شب)، دوره بيست و پنجم (چند روز بعد)، دوره سي ام (سوت پايان)، دوره سي و سوم (شيفت شب)

چند بار نامزد شده؟ 0

تعداد جوايز: 2

عيارسنجي: نيکي کريمي سال ها بعد از تثبيت در سينما به عنوان يک ستاره، تصميم به کارگرداني گرفت. او سه سال بعد از ساخت مستند «داشتن يا نداشتن» اولين فيلم سينمايي اش با نام «يک شب» را کارگرداني کرد. اين فيلم رهاوردي براي کريمي به همراه نداشت و حتي با تاخير فراوان اکران شد. «يک شب» در بخش جشنواره جشنواره ها حاضر بود. دومين فيلم کريمي يعني «چند روز بعد» هم در بخش جشنواره جشنواره ها پذيرفته شد. فيلم بعدي خانم کرمي هم به بخش سوداي سيمرغ راه نيافت. در بخش نوعي نگاه فرصت نمايش پيدا کرد. کريمي در جشنواره سي و دم با بهترين فيلمش يعني «شيفت شب» پا به عرصه رقابت گذاشت . اين فيلم موفق به دريافت دو جايزه شد: ليلا زارع به خاطر بازي در آن ديپلم افتخار نقش اول زن را به دست آورد و نيکي کريمي جايزه ويژه هيات داوران را از آن خود کرد.

نگار آذربايجاني

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره بيست و نهم (آينه هاي روبرو)، دوره سي و پنجم (فصل نرگس)

چند بار نامزد شده؟ 4

تعداد جوايز: 4

عيارسنجي: هر چقدر فيلم دوم نگار آذربايجاني (فصل نرگس) به چشم داوران و البته منتقدان نيامد، نخستين ساخته او يعني «آينه هاي روبرو» مورد تحسين قرار گرفت. اين فيلم در بخش بين الملل جشنواره فجر، ديپلم افتخار بهترين کارگرداني و سيمرغ بلورين بهترين فيلم را دريافت کرد. در بخش فيلم هاي اول هم جايزه بهترين فيلم و بهترين فيلمنامه به «آينه هاي روبرو» رسيد. غزل شاکري هم به خاطر بازي در آن ديپلم افتخار بهترين بازيگر زن را دريافت کرد.

اين فيلم در بخش سوداي سيمرغ به جايزه نرسيد ولي در سه رشته نامزد بود: بهترين فيلمنامه، بهترين بازيگر نقش دوم (شايسته ايراني)، بهترين بازيگر نقش اصلي زن (غزل شاکري). «آينه هاي روبرو» در زمان اکران با نقدهاي مثبتي مواجه بود و سوژه خاص آن که درباره مشکلات دوجنسه ها است مورد تحسين قرار گرفت. نگار آذربايجاني چند سالي منتظر ماند تا فرصت ساخت فيلم دوم به دست بيايد. اين فيلم در جشنواره موفق نبود و البته اکران موفقي هم نداشت.

مونا زندي

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره بيست و چهارم (عصر جمعه)

چند بار نامزد شده؟ 8

تعداد جوايز: 2

عيارسنجي: مونا زندي با اولين ساخته اش مورد تحسين قرار گرفت. «عصر جمعه» در بخش مسابقه فيلم هاي اول و دوم سيمرغ بلورين بهترين فيلم اول را به دست آورد. «عصر جمعه» در بخش مسابقه سينماي ايران هم جايزه ويژه هيات داوران را از آن خود کرد. فيلم در هشت رشته نامزد دريافت سيمرغ بود: مونا زندگي براي بهترين کارگرداني، جهانگير کوثري بهترين فيلم، فريد مصطفوي بهترين فيلمنامه، ژيلا مهرجويي بهترين طراحي صحنه و لباس، مهرداد ميرکياني بهترين چهره پردازي، حسين جعفريان، بهترين فيلمبرداري، سپيده عبدالوهاب بهترين تدوين

و رويا نونهالي نقش اول زن، مونا زندگي مدتي از کارگرداني دور بود و شرايط ساخت برايش به دست نمي آمد. او يکي از اپيزودهاي سريال «راه شيري» را ساخت و اين روزها «بنفشه آفريقايي» را به عنوان دومين فيلم سينمايي در دست توليد دارد. شايد اين فيلم در جشنواره سال آينده رونمايي شود. فاطمه معتمدآريا، رضا بابک و سعيد آقاخاني بازيگران اصلي اين فيلم هستند.

منير قيدي

در چه دوره هايي حضور داشته؟ دوره سي و پنجم (ويلايي ها)

چند بار نامزد شده؟ 4

تعداد جوايز: 3

عيارسنجي: دليل انتخاب منير قيدي و مونا زندي براي محک عيار فيلم هايش شان در جشنواره فجر، تعداد فيلم آن ها نيست بلکه موفقيتي است که آثار آن ها به دست آورده. خانم قيدي سال پيش با «ويلايي ها» در جشنواره حضور داشت. او بعد از سال ها فعاليت در پشت صحنه اولين فيلمش را کارگرداني کرد که اثر قابل قبولي هم هست. «ويلايي ها» در چهار رشته نامزد دريافت سيمرغ شد و سه جايزه به دست آورد. اين فيلم کانديداي سيمرغ بلورين بهترين فيلمنامه (ارسلان اميري)، بهترين موسيقي (ستار اورکي)، بهترين طراحي لباس (مه لقا ناقد) و نقش دوم زن (گيتي قاسمي) شد.

«ويلايي ها» سه سيمرغ گرفت: سيمرغ بلورين نقش دوم زن (ثريا قاسمي)، بهترين جلوه هاي ويژه رايانه اي (محمد قاسمي) و بهترين فيلم اول (منير قيدي). اين کارگردان در «ويلايي ها» دست روي سوژه اي بکر گذاشت. فيلم، داستان خانواده هاي فرماندهان سپاه و ارتش در سال 1365 است که در محله اي زندگي مي کنند و هر روز منتظر خبري از همسران شان هستند.