نصف جهان: بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی غیرفعال استان اصفهان برای ایجاد اشتغال و ثروت، نیازمند سرمایه‌گذاری هستند. با توجه به کمبود منابع مالی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی یکی از راهکارهای مؤثر برای فعال‌سازی پتانسیل‌های موجود به شمار می‌رود. استان اصفهان با توجه به نوع اقلیم و تاریخ و فرهنگ و همچنین منابع معدنی و صنعتی، یکی از مقاصد هدف در جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایران شناخته می‌شود، اما نبود انسجام و هماهنگی در مدیریت استان، نه‌تنها در جذب سرمایه‌گذار خارجی بلکه به دلیل نبود ساختار مناسب آمارهای دقیق و به ‌روزی نیز از وضعیت حجم سرمایه‌گذاری و میزان رضایت سرمایه‌گذاران خارجی استان در دسترس نیست.

■■■

در استان اصفهان آمارهای اعلامی درباره سرمایه‌گذاری خارجی به جهت نبود سازوکار محاسباتی و آماری ساختارمند قابل استناد نیست. یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف در محاسبه میزان سرمایه‌گذاری خارجی، در نظر گرفتن حجم سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته است که معمولاً استهلاک سرمایه و یا خروج آن در جایی محاسبه نمی‌شود.

برای نمونه اکنون آمار دقیقی از میزان بهره‌مندی بخش‌های اقتصادی استان از سرمایه‌های خارجی در دست نیست؛ اما رسول زرگرپور، استاندار سابق در شهریور ماه امسال مدعی شده بود استان اصفهان طی یکی دو سال گذشته 1/5 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده است.

در این اظهارنظر، استاندار به‌طور دقیق دوره سرمایه‌گذاری را اعلام نکرده و با عبارت یکی دو سال آمار خود را نشر داده است. فاجعه آنجاست که زرگرپور در همان تاریخ اعلام کرده بود در طول 1/5 سال گذشته بیش از ۱۲۰ هیئت بازرگانی به اصفهان سفر کرده‌اند و مذاکرات بسیار مثبتی با اتاق بازرگانی اصفهان داشته‌اند.

جذب یک و نیم میلیارد دلار سرمایه، آن هم با حضور ۱۲۰ هیئت تجاری خارجی به استان نشان می‌دهد در تعامل با بازرگانان خارجی، عملکرد خوبی به نمایش نگذاشته‌ایم. سفر بیش از ۱۲۰ هیئت بازرگانی خارجی به اصفهان در یکی دو سال گذشته و استفاده نکردن از این فرصت بزرگ برای جلب نظر آن‌ها در جهت سرمایه‌گذاری، نمونه‌ای بارز از فرصت سوزی‌هاست.

انفعال معاونت اقتصادی استانداری اصفهان و غفلت اتاق بازرگانی باعث شده است بسیاری ظرفیت‌ها و فرصت‌های اقتصادی برای جلب نظر سرمایه‌گذاران خارجی معرفی نشوند. اگرچه موانع بسیاری در مسیر جذب سرمایه‌های خارجی وجود دارند، به نظر می‌رسد نبود برنامه منسجم و اهداف مشخص، به همراه عدم بهره‌مندی از مهارت در مذاکرات تجاری و آشنایی به زبان انگلیسی، عدم اجرای برنامه تحقیقات بازار بین‌الملل از دلایل عمده ناکامی اصفهان در جذب سرمایه‌های خارجی است.

■■■

ادعای استاندار سابق اصفهان مبنی بر جذب 1/5 میلیارد دلار سرمایه مستقیم خارجی در حالی است که بنا بر آمارهای وزیر صنعت، معدن و تجارت، میزان کل سرمایه‌هایی که پس از توافق هسته‌ای جذب شده‌اند، 3/9 میلیارد دلار بوده است و این یعنی اصفهان نزدیک به نیمی از سرمایه خارجی کل کشور را به خود اختصاص داده است که این موضوع جای تأمل دارد.

در آمار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، اختلاف‌های بسیاری مشاهده می‌شود ولی آمارهای رسمی نشان می‌دهند در پسابرجام 9/7 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یا FDI به تصویب شورایعالی جذب سرمایه‌گذاری خارجی رسید که از این میزان 3/9 میلیارد دلار وارد کشور شده است.

اما رقم واقعی سرمایه‌گذاری مصوب در استان اصفهان از زمان امضای توافق هسته‌ای تا انتهای سال ۱۳۹۵، کمی بیشتر از یک میلیارد و ۵۶ میلیون و ۹۵۰ هزار دلار بوده است. آمار سرمایه‌گذاری خارجی در سال ۱۳۹۶ نیز هنوز منتشر نشده است.

■■■

طبق گزارش معاونت اقتصادی سازمان امور اقتصاد و دارایی استان اصفهان مربوط به سال ۹۵ که در آبان ماه ۹۶ منتشر شده است، عملکرد سرمایه‌گذاری خارجی استان تاکنون مبلغ دو میلیون و 787 هزار و 772 دلار به‌صورت 48 عنوان پروژه در بخش‌های صنعتی و خدماتی و گردشگری از کشورهای خارجی مختلف است.

همچنین می‌توان به برخی مصادیق بارز پروژه‌های سرمایه‌گذاری خارجی استان اصفهان مانند پروژه سیتی سنتر شرکت پرستیژلند ایران، صنایع خمیر و کاغذ اترک، راک سرامیک، نیروگاه گازی جنوب اصفهان و کارخانه‌های فرش ماشینی شماری از اتباع افغانستانی به عنوان نمونه اشاره کرد.

البته یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های سرمایه‌گذاری خارجی استان اصفهان مجموعه اصفهان سیتی سنتر به شمار می‌رود که طی توافقی که انجام شد، سرمایه‌گذار خارجی این پروژه سهام خود را به یک هلدینگ گردشگری ایرانی وابسته به بانک گردشگری انتقال داد و در حقیقت سرمایه خارجی این مجموعه از کشور خارج شده است.

■■■

نکته قابل تأمل دیگر در موضوع جذب سرمایه‌گذاری خارجی سایت سازمان سرمایه‌گذاری خارجی و کمک‌های فنی و اقتصادی ایران است که از مجموع ۱۷۲ طرح سرمایه‌گذاری که در آن ویژه سرمایه‌گذاران خارجی معرفی کرده است حتی یک مورد آن به استان اصفهان تعلق ندارد.

به نظر می‌رسد استان اصفهان در موضوع معرفی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین محاسبات سرمایه‌گذاری خارجی و میزان ورود و خروج سرمایه متولی مشخصی ندارد و آمارهای اعلامی بیشتر ناشی از انتظارات و مصوبات است تا سرمایه‌هایی که به طور رسمی محقق شده‌اند.