نصف جهان: خودش تکذیب می کند اما خبرها حکایت از جدی بودن تصمیم محسن مهرعلیزاده، استاندار اصفهان برای تصدی پست شهرداری تهران دارد. او البته برای رسیدن به این پست نیاز به اجماع 21 عضو شورای شهر پایتخت دارد تا کلید «بهشت» را در دستانش ببیند اگرچه خوب می داند در این مسیر سخت، با رقبایی قدرتمند و رایزنی هایی دشوار مواجه است. لابد به همین دلیل هم هست که مهرعلیزاده در گام نخست ترجیح داده کار را با تکذیب این خبر پیش ببرد که اگر نشد، چیزی را ازدست نداده باشد و اگر هم شد که چه بهتر.

در جستجوی خوشبختی

کنار رفتن محمدعلی نجفی از شهرداری تهران، یک بار دیگر صف طویلی از نام و عنوان نامزدهای این سمت مهم را پشت در ساختمان شهرداری پایتخت به خط کرده است. نام هایی که برایشان فرقی نمی کند استعفای نجفی از سر رغبت بوده یا گریز از نقمت و یا اینکه ممکن است همان سرنوشت شهردار سابق در انتظار آنها هم باشد، چون مهم فقط رسیدن به «بهشت» حتی با وجود این همه دشواری است.

این بار اول نیست که لقمه شیرین شهرداری تهران تا این حد جلوه گری می کند بلکه قصه هرباره است.

جذابیت های انتخاب شهردار برای پایتختی که راه و رسم اداره کردنش کم از یک کشور نیست و همواره لشکری از اسم و رسم را به دنبال خودش می کشد.

نتایج انتخابات شورای شهر پنجم و پیروزی قاطع اصلاح طلبان، فعلاً انتخاب این نام ها و عنوان ها را به مرزهای اصلاح طلبی محدود کرده اما این محدودیت به آن معنا نیست که در دوران «پسا نجفی» وغیبت اصولگرایان، از رقابت اصلاح طلبان با یکدیگر برای نشستن بر صندلی پرطمطراق شهردار تهران کاسته شده است بلکه برعکس، آنها شانه به شانه هم در حال رایزنی و ارائه برنامه به اعضای شورا و احزاب حامی شان هستند تا بالاخره شاهین بخت بر شانه یکی نشسته و آن گنجینه بهشتی از آن او شود.

محسن هاشمی، اسحاق جهانگیری، حبیب ا... بیطرف، محمدرضا عارف، عبدا... جاسبی و حسین مرعشی به همراه یکی دو جین نام دیگر در کنار محسن مهرعلیزاده استاندار فعلی اصفهان، سودای بهشتی شدن در سر دارند؛ گیرم همه اینها (یا بیشترینشان) در سکوت و خاموشی، به اندازه کردن ردای شهرداری تهران بر قامتشان مشغولند.

تماس با آقای استاندار و باقی قضایا

مهرعلیزاده در حاشیه یک مراسم در اصفهان گفته که تصمیمی برای رفتن به شهرداری تهران ندارد اما این در حالی است که نام استاندار فعلی اصفهان به عنوان جانشین نجفی از همان واپسین روزهای سال گذشته که زمزمه استعفای شهردار سابق تهران بسیار جدی تر از همیشه به گوش می رسید مطرح شد. آن روزها گفته می شد کنار رفتن نجفی حتمی است و شورایی ها با مطالعه روی برنامه و سابقه شخصیت های متعددی که از نظر آنها شایستگی اداره پایتخت جمهوری اسلامی را دارند، در صدد یافتن گزینه مناسب برای جانشینی نجفی هستند. همزمان، این خبر هم مورد توجه قرار گرفت که سه عضو شورای شهر تهران در تماس با مهرعلیزاده از وی درخواست کرده اند آماده خداحافظی از استانداری اصفهان و پذیرش سمت شهرداری تهران باشد.

فرا رسیدن تعطیلات نوروزی اما باعث تعویق در بررسی استعفای اول شهردار و موکول شدن آن به سال جدید شد. حالا استعفای دوم نجفی و موافقت شورا با این استعفا، هفته های ابتدایی سال 97 را برای 21 عضو شورای شهر پایتخت به یکی از مهمترین روزهای کاری تبدیل کرده تا بعد از کنار رفتن شهردار بیمار(!)، آنها به دنبال مهره شانس دیگری برای پست شهرداری تهران باشند.

راز یک انتخاب

اما چرا مردی که وزارت کشور روحانی، او را در شهریور ماه سال پیش و آن هم بعد از هزار مذاکره و رایزنی با این و آن، برای رتق و فتق امور اصفهان انتخاب کرد، در اسفند ماه به عنوان یکی از نامزدهای شهرداری تهران مورد توجه قرار گرفت و چرا پرونده مهرعلیزاده هنوز میان شورایی های تهران دست به دست می شود و نامش از فهرست پرمهره نیمکت ذخیره های شهرداری پایتخت خارج نشده است؟

پاسخ این سئوال نه به شهریور و نه به اسفند بلکه به تیرماه سال پیش بر می گردد؛ آن زمان که شورای تازه شکل گرفته اصلاح طلب، برای نخستین بار به ارزیابی برنامه های یک به یک گزینه های خود برای شهرداری تهران مشغول بود و محسن مهرعلیزاده هم به عنوان یکی از همین کاندیداها، برنامه هایش را به شورا ارائه کرد. از قضا این برنامه ها (که بسیار هم مفصل تدوین شده بود) مورد توجه قرار گرفت و مهرعلیزاده را به چند قدمی کرسی شهردار تهران رساند اما بخت با او یار نبود تا نامش از گردونه پر نام و نشان شورای شهر پایتخت بیرون بیاید و بر قله شهرداری بنشیند بلکه قافیه را به حامیان پرنفوذ محمدعلی نجفی باخت و بعد هم با انتخاب وزارت کشور و تأیید رئیس جمهور، به اصفهان آمد تا گرداندن «استانداری» این استان را به تجربیاتش اضافه کند.

مهرعلیزاده از روزی که به اصفهان آمده، خودش را علاقه مند به مسائل این استان نشان داده و حتی هنوز هم می گوید برنامه ای برای شهردار شدن ندارد اما کیست که نداند جنس علاقه مندی محسن مهرعلیزاده نه رویارویی با چالش های محلی بلکه کار کردن در حوزه های به مراتب گسترده تری است. هرچه نباشد او زمانی نامزد ریاست جمهوری بوده و پست های ملی زیادی را هم از سر گذرانده بنابراین بعید است در هفت ماهی که از استانداری مهرعلیزاده در اصفهان می گذرد، او به آنچه باعث شد شهرداری تهران نصیبش نشود فکر نکرده باشد و اخبار تحولات آن دستگاه عریض و طویل را پی نگرفته باشد.

استاندار فعلی اصفهان همزمان با روی کار آمدن دولت حسن روحانی در سال ۹۲ تا امروز، در زمینه شهرداری و مدیریت شهری مطالعه داشته و بیشترین تمرکزش را مصروف این نوع مدیریت کرده است آنقدر که علاقه شخصی این اصلاح طلب باسابقه به امور شهری، به مراتب بر دیگر وجوه مورد تمایلش می چربد. از این رو شاید پذیرش استانداری استان اصفهان نیز صرفاً بر اساس تکلیفی که به مهرعلیزاده شده مورد قبول او قرار گرفته باشد اگرنه حوزه کاری مورد علاقه اش جای دیگری است.

کنار رفتن نجفی از شهرداری تهران، یک بار دیگر کارنامه مهرعلیزاده و برنامه مدونش برای اداره پایتخت را پیش چشم اعضای شورا آورده است. شواهد نشان می دهد اگر شورای شهر تهران همان روی خوشی که در زمان انتخاب شهردار پایتخت به نجفی نشان داد و همان حمایتی که در هفت ماه و 21 روزی که او سکاندار شهرداری تهران بود از نجفی به عمل آورد را درباره مهرعلیزاده هم اعمال کند، استاندار اصفهان بدش نمی آید بار سفر ببندد و کرسی استانداری دومین استان مطرح ایران را با نشستن بر مسند شهرداری مهمترین شهر کشور عوض کند. در تأیید این نظر گفته شده مهرعلیزاده همزمان با مطرح شدن استعفای نجفی، چندین بار به تهران رفته و با برخی از بزرگان جریان اصلاحات برای زمینه سازی حضورش در ساختمان بهشت رایزنی داشته است. این عزم جزم و اشتیاق محسن مهرعلیزاده برای رسیدن به «بهشت» تهران به همراه برنامه های کامل و جزئی نگر او برای اداره آن شهر و حمایت برخی ذینفوذان است که باعث شده نام مهرعلیزاده به عنوان یکی از نامزدهای اصلی شهرداری تهران همچنان در شورای آن شهر طنین انداز باشد.

دشواری های یک انتخاب

در اینکه مهرعلیزاده به شهرداری تهران علاقه دارد تردید نیست اما این فقط یک طرف ماجراست در حالی که سوی دیگر این داستان اصولاً از حیطه عمل آقای استاندار خارج است.

بازی های سیاسی در شورای شهر تهران چیز جدیدی نیست. از همان شورای اول تا امروز که پنجمین آن به امور پایتخت می پردازد، احزاب و جریان های سیاسی همواره به اعمال نفوذ در این نهاد قدرت مشغول بوده اند. به عنوان مشتی نمونه خروار، کشمکش در شورای اول که به انحلال آن انجامید تا انتخاب احمدی نژاد به عنوان شهردار و انواع اتفاقات ریز و درشت دیگر در همه دوره ها که منشأ آن همین اعمال نفوذهای سیاسی بوده است را به یاد بیاورید تا متوجه شوید چرا کار مهرعلیزاده با شورای پنجم به آن راحتی ها که تصور می شود نیست. این درست که استاندار فعلی اصفهان اصلاح‌طلب است و شورای شهر پایتخت هم دربست در اختیار اصلاح طلبان است ولی این به معنای تعامل کامل بین مهرعلیزاده با آن 21 نفر نخواهد بود.

واقعیت این است که در حال حاضر شورای شهر تهران به آن یکدستی‌ها که به نظر می‌رسد نیست. این دوره از شورای شهر مجموعه‌ای از نمایندگان احزاب مختلف اصلاح طلب است که در برخی اصول و مبانی با یکدیگر تعارض دارند. اگرچه آنها تا پیش از انتخاب نجفی در شهریور ماه سال گذشته تلاش می‌کردند این تعارضات را کمرنگ جلوه دهند اما امروز آن اختلافات سر باز کرده و مشخصاً دو حزب اتحاد ملت نزدیک به اصلاح‌طلبان مشارکتی (چپ جدید) و کارگزاران سازندگی یا همان تکنوکرات‌های لیبرال (راست مدرن) رو در روی یکدیگر قرار گرفته‌اند به طوری که گفته می‌شود یکی از علل اصلی استعفای نجفی از شهرداری تهران(که مورد حماین حزب اتحاد ملت بود)، فشارهای طاقت‌فرسای حزب کارگزاران سازندگی بر این رفیق قدیمی و هم‌حزبی سابق بوده است. از طرفی حزب اعتماد ملی که آن هم در شورای پنجم نماینده دارد، خواسته‌های مشخصی برای پست شهرداری تهران مطرح می‌کند هرچند شاید وزنه چندان سنگینی به حساب نیاید.

حالا در میانه کشمکش جدی احزاب اصلاح‌طلب با یکدیگر، محسن مهرعلیزاده برای آنکه به شهرداری تهران دسترسی پیدا کند به طور طبیعی باید حمایت یکی از این بازوهای اصلی اصلاح‌طلبی را به خود جلب کند در غیر این صورت، چه حزب اتحاد ملت و چه حزب کارگزاران سازندگی مهره های قدرتمندی برای رسیدن به این پست در آستین دارند.

مهرعلیزاده به طور سنتی گرایش به سمت اتحاد ملت دارد اگرچه رابطه‌اش با کارگزاران هم بد نیست اما ملاقات‌های اخیر او در تهران نشان می‌دهد محاسبات استاندار اصفهان در راستای به دست آوردن حمایت همان کسانی است که محمدعلی نجفی را بر مسند شهرداری تهران نشاندند. این اما در حالی است که ظواهر امر نشان می‌دهد کارگزاران این بار برخلاف بار قبل تصمیم به تعامل با حزب اتحاد ملت نداشته و به شکل جدی در حال برنامه‌ریزی برای شهردار کردن محسن هاشمی هستند. کار محسن مهرعلیزاده هم دقیقاً از همینجا سخت می شود. آیا پتانسیل و ظرفیت او آنقدر هست که بتواند همراهی هر دو حزب غالب در شورای شهر تهران را به دست آورد؟

تکرار یک تجربه

نزدیک به سه دهه پیش، غلامحسین کرباسچی استاندار وقت اصفهان به درخواست اکبر هاشمی رفسنجانی که تازه بر مسند ریاست جمهوری نشسته بود، راهی شهرداری تهران شد تا پایتخت را از بن بست بزرگی که دچارش شده بود رهایی بخشد. او در سایه حمایت های گسترده ای که از او شد توانست برنامه های نجات بخشش را پیش ببرد و حالا 28 سال بعد از آن احضار تاریخی، صحبت بر سر این است که شاید یک استاندار دیگر اصفهان هم دوباره وارد شهرداری تهران شود. شرایط امروز البته با شرایط سه دهه پیش متفاوت است و اگر مهرعلیزاده موفق شود ردای شهرداری بر تن کند، نه آن حامیان قدرتمند کرباسچی را پشت سرش خواهد دید و نه دستش برای اجرای برنامه های اصلاحی اش آنقدرها باز است. اما برگ برنده محسن مهرعلیزاده توانایی تعامل او با همه احزاب و گروه هاست. استاندار فعلی اصفهان معتقد است که باید امور را با سیاست ورزی و نه درگیری های قومی و جناحی پیش برد و همین هم نقطه روشنی در پرونده کاری اش محسوب می شود. مهرعلیزاده هرچقدر هم تکذیب کند که نمی خواهد از اصفهان برود، اما مثل روز روشن است که شورای شهر تهران از نام او برای رساندنش به بهشت نخواهد گذشت.