براساس شکل تازه‌ای که جشنواره فجر پیدا کرده، بخش داخلی آن تنها آثار ایرانی را به نمایش درآورده و فیلم‌های خارجی و برخی از آثار سینمای ایران هم در بخش بین‌الملل که اردیبهشت ماه برگزار می‌شود به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. در همان زمان که تصمیم بر جدایی از بخش از یکدیگر گرفته شد برخی از سینماگران تفکیک بخش بین‌المللی از بخش ملی را مخاطره‌آمیز و به ضرر سینمای ایران ارزیابی کردند و البته در کنار این نگاه انتقادی، برخی دیگر نیز آن را کاملا مثبت و به نفع سینمای ایران تلقی کردند.

طی چهار سالی که گذشت و با روشن شدن بیشتر این ماجرا بارها و بارها بحث جدایی جشنواره جهانی از ملی مطرح و راجع به آن گفت‌وگو شد تا چندی پیش که کانون کارگردانان سینمای ایران رسما خطاب به رئیس سازمان سینمایی نامه‌ای نوشت و طی آن درخواست ادغام دو جشنواره جهانی و ملی فیلم فجر را مطرح کرد. نامه‌ای که در بخشی از آن به وضوح این نکته ذکر شده بود که؛ «با گذشت چهار دوره از جدایی بخش بین‌المللی از بخش ملی جشنواره فیلم فجر، حالا با قاطعیت می‌توان گفت جشنواره جهانی فجر نتوانسته نقش هنری و تاریخی خود را جهت معرفی یا ارتقای جایگاه سینمای ایران در سطح جهانی به خوبی ایفا کند و تاثیر خروجی آن بر جریان تولید و پخش و نمایش آثار سینمای ایران چندان محسوس نیست.» در پی این نامه جامعه صنفی تهیه‌کنندگان و شورای مرکزی انجمن منتقدان هم با انتشار نامه‌هایی مشابه خواستار ادغام دو بخش ملی و جهانی فیلم فجر شدند و حتی در متن بیانیه‌ای که از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی منتشر شد به روشنی آمده است که؛ «برگزاری مستقل این جشنواره به شیوه معمول چند دوره اخیر به جز اتلاف هزینه‌های سنگین و زائد و ایجاد انحصارگرایی برای مجموعه‌ای خاص که در تعارض با حمیت صنفی و حضور حداکثری اهالی و صاحب نظران سینما در این گونه رویدادهای فرهنگی هنری است، نتیجه ثمربخشی نداشته و نخواهد داشت.» به‌هر‌حال هرچه جلوتر می‌رویم و بیشتر دقت می‌کنیم این گزاره که تفکیک دو بخش جشنواره با روش فعلی هیچ خیری برای هنر و سینمای کشور ندارد، بیش از پیش قابلیت اثبات را پیدا می‌کند. جشنواره جهانی فیلم فجر طی سال‌هایی که برگزار شده به دلیل نداشتن استانداردهای یک جشنواره معتبر بین‌المللی، بیشتر جشنواره‌ای با مختصات بومی و محلی برای نمایش و رقابت آثار سینماگران ایرانی بوده است. نداشتن سیاست اجرایی موجه، ممیزی فیلم‌های خارجی و پوشش خبری نامناسب به خاطر عدم حضور فعال خبرنگاران و منتقدان بین‌المللی از جمله مسائلی است که مانع از مطرح‌شدن این جشنواره در سطوح بین‌المللی شده است.

جشنواره جهانی فیلم فجر نتوانست (و ظاهرا نمی‌تواند) خود را به عنوان جشنواره‌ای معتبر به دنیا معرفی کند؛ چرا که نه تنها توانایی رقابت با جشنواره‌های سینمایی مهم دنیا مثل ونیز یا برلین را ندارد بلکه حتی قادر به رقابت با جشنواره‌های منطقه‌ای هم نیست. این موضوع دستمایه گزارش امروز جام‌جم است که در ادامه می‌خوانید.

با جدایی مخالفم

پوران درخشنده، نایب‌رئیس کانون کارگردانان درباره ادغام دو بخش بین‌الملل و داخلی جشنواره فیلم فجر به جام‌جم گفت: من صد در صد با ادغام دو بخش بین‌الملل و داخلی جشنواره فجر موافق هستم. ما باید برای سینمای خودمان تلاش کنیم تا بتوانیم بازار جهانی برای آن فراهم کنیم. وقتی هدف‌مان ارتقا سینمای ایران باشد متعاقب آن محفلی فراهم می‌کنیم که سینماگران داخلی با خارجی رو در رو شوند تا تبادل افکار صورت بگیرد. وقتی سینماگران خارجی را برای جشنواره بین‌الملل دعوت می‌کنیم طبیعتا آنها برای دیدن فیلم ایرانی به اینجا می‌آیند و این در حالی است که اصلا سینماگران داخلی ما در این جشنواره حضور ندارند! از خلال همین گفت‌وگوهاست که نگاه فیلمساز ایرانی شناخته، تحلیل و در نهایت سینمای ایران به دنیا عرضه می‌شود.

کارگردان «زیر سقف دودی»، «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» و «شمعی در باد» توضیح داد: ادغام دو جشنواره بین‌الملل و داخلی باعث می‌شود به جای هزینه در دو جای متفاوت در یک جا، اما با کیفیت بالاتر جشنواره را برگزار کنیم. سینمای ایران این ظرفیت و پتانسیل را دارد که در سطح جهانی بیشتر مطرح شده و بدرخشد.

هزینه‌ای بی‌دلیل!

منوچهر مصیری، دبیر انجمن تهیه‌کننده‌ـ کارگردانان سینمای ایران با تاکید بر ادغام دو بخش بین‌الملل و داخلی جشنواره فیلم فجر در گفت‌وگو با جام‌جم بیان کرد: نظر شخصی من در این باره این است که به دلایل مختلف از جمله اقتصادی (آن‌هم در شرایط کنونی ایران) بهتر است دو بخش جهانی و بین‌الملل فجر با هم ادغام شده و هر دو با هم در بهمن برگزار شود. در این حالت هم استقبال بهتری از سوی مجامع سینمایی‌ـ بین‌المللی صورت می‌گیرد و هم جشنی باشکوه‌تر و با‌کیفیت‌تر برگزار می‌شود.

کارگردان فیلم‌های سینمای «دنیا» و «آخرین‌خون» تصریح کرد: چند سال پیش که این دو بخش با هم برگزار می‌شد سینماگر خارجی فیلم‌های خارجی را با فیلم‌های منتخب سینمای ایران مقایسه می‌کرد و همین مساله به رشد سینمای ایران کمک می‌کرد، اما در حال حاضر جشنواره بین‌الملل ما بیشتر جشنواره‌ای راجع به فیلم‌های ایرانی است. ما در کشورمان جشنواره‌های متعددی با این محوریت فیلم‌های ایرانی (ازجمله جشن خانه سینما) داریم و برگزاری این جشنواره‌ها با عناوین متفاوت چندان ضرورتی ندارد. به نظرم هزینه‌ای که در حال حاضر صرف جشنواره بین‌الملل می‌شود بهتر است برای ارتقا سینمای ایران و در بخش‌های دیگر همین سینما مصرف شود.

امروز و بعد از برگزاری چهارمین دوره جشنواره بین‌الملل فیلم فجر شاهد اعتراضات صنوف مختلف و تعداد زیادی از سینماگران کشور درباره چند و چون برگزاری این جشنواره و لزوم برگزاری همزمان آن با بخش داخلی بودیم و باید دید که باوجود این حجم از انتقادات، آیا جشنواره‌ای که تنها ادعای جهانی بودن را دارد در سال‌های آینده هم به کار خود ادامه می‌دهد یا خیر!/ ساناز قنبری