شرایط نابسامان واردات و صادرات و بالارفتن نرخ ارز، بازار نقره اصفهان را با رکود بی سابقه مواجه کرده است.

 صنايع دستی اصفهان در طول قرن های متمادی به عنوان نماينده هنر اصيل قوم ايرانی در جهان معرفی شده است، از اين رو اگر اصفهان را مهد صنايع دستی ايران بناميم سخنی به گزاف نگفته ايم.

ذوق هنری، پشتكار و خلاقیت هنرمندان اصفهان موجب شده است تا فرآورده های دست ساز اصفهان نه تنها در كشورمان خريداران فراوان داشته باشد بلكه مسافران و گردشگران و علاقمندان خارجی هم طالب دست ساخته های خاص این استان شده اند و همین امر سبب شده تا بازار صنایع دستی به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمدی استان تلقی شود.

نقره کاری، هنری قدیمی و با اصالت

نقره کاری یکی از زیباترین و منحصربه فردترین هنرصنعت هایی است که به ویژه در اصفهان از دیرباز معروفیت و محبوبیت ویژه‌ای داشته و همواره مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده است.

آثار کشف شده در تپه های سیلک کاشان متعلق به هزاره چهارم ق.م یادآور این نکته است که مردم این ناحیه از ایران با کاربرد این فلز پالایش و ساخت اشیاء سیمین، آشنایی کامل داشته اند.

این هنر ماندگار، هنری از شاخه فلزکاری است که در آن با شکل‌دهی و کار روی مصنوع نقره یا ایجاد روکشی از آن جنس اثر هنری ایجاد می‌کنند. از مشهورترین اقسام نقره‌کاری می‌توان به ملیله‌کاری، ملیله‌دوزی و آینه‌سازی اشاره کرد.

اما این هنر زیبا و پرسود چند سالی است که حال و روز خوشی ندارد و هنرمندان این رشته هنری با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می کنند، مشکلاتی که سبب شده بسیاری از کارگاه های نقره کاری تعطیل شده و به دنبال آن، آفت بیکاری برجان کارگرانی افتاده که نان شبشان را از این راه بدست می آوردند.

تعطیلی واحدهای صنفی نقره و مهاجرت نقره کاران

رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان با اشاره به اینکه در گذشته بیش از ۲ هزار واحد صنفی نقره در اصفهان وجود داشت که این تعداد اکنون به ۳۰۰ تا ۴۰۰ واحد رسیده، گفت: قوانین دست و پاگیر گمرکی که ما در کشور برای این هنرمندان وضع کرده ایم، مشکلات فراوانی را برای هنرمندان این صنف بوجود آورده است. در حقیقت مشکلات تامین نقره در داخل کشور و اقتصاد آزاد در برخی کشورها از مهم ترین دلایل مهاجرت نقره کاران اصفهانی است.

عباس شیردل ادامه داد: برای بسیاری از هنرمندان ما دعوت نامه از سوی کشورهای مانند ترکیه و چین آمده که تعدادی از آنها مهاجرت کرده اند و در کشورهای دیگر با برپا کردن کارگاه های آموزشی و نمایشگاه های مختلف، صنعت و هنری که ریشه و هویت آن مربوط به کشور ایران است را گسترش می دهند و اینجاست که هنر ایرانی به اسم کشورهایی مانند دبی، چین و ترکیه وارد کشورهای دیگر و حتی ایران می شود.

یکی از نقره کاران قدیمی استان اصفهان معتقد است مهم ترین معضلی که سبب شده بسیاری از هنرمندان قید ادامه فعالیت خود را در ایران بزنند و در کشورهایی مانند ترکیه و چین فعالیت کنند، قانون های دست و پاگیری است که برای واردات و صادرات نقره بر سر راه هنرمندان وجود دارد.

همدانی می گوید: من کارگاهم را با ۲۵ کارگر تعطیل کردم چون دخل و خرجم با هم نمی ساخت، نه تنها من بلکه بسیاری از همکارانم در حال حاضر فقط به صورت سفارشی و انفرادی کار می کنند، بسیاری از تولیدات ما روی دستمان مانده و حتی برای صادرات با مشکل مواجه شدیم.

تعرفه بالای واردات، مشکل دیگر صنعت نقره

رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان در این باره اظهار داشت: نیاز نقره خام استان اصفهان برای تولید انواع صنایع دستی نقره در هر ماه به بیش از ۱۰ تُن می رسد ,از سویی تعرفه بالای ورود نقره به کشور باعث شده صنایع دستی نقره و نقره خام به صورت قاچاق وارد کشور شده که هنرمندان این صنف را برای تهیه نقره خام و همچنین فروش صنایع دستی با مشکل مواجه کرده است.

شیردل ادامه داد: صنایع دستی نقره با کیفیت بسیار نازل و با ساخت ماشینی از ترکیه و چین وارد کشور شده و با قیمت پایین به مردم عرضه می شود، بسیاری استادکاران، شاگردان و حتی بانوانی که در منزل هنر ملیله کاری نقره را انجام می دادند هم اکنون بیکار شده اند.

مافیای قاچاق نقره

رئیس اتحادیه صنایع دستی اصفهان با بیان اینکه نقره به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود، گفت: در کشورهایی مانند چین، ترکیه و هند، نقره بدون هیچ کاغذبازی وارد کشور می‌شود اما ما مجبور هستیم که نقره را از قاچاقچیان با ارزش افزوده بالا خریداری کنیم.

مرادی یکی از قدمی ترین نقره کاران اصفهان می گوید: ما نمی توانیم بیش از سه کیلوگرم نقره وارد کشور کنیم و برای تامین نقره خام باید از کشورهایی مانند چین، نقره بی کیفیت وارد کنیم و همین نقره خام با دلال بازی و ارزش افزوده بالا و با قیمتی هنگفت به دست ما می رسد، البته الان کار به جایی رسیده نقره قاچاق به راحتی وارد کشور می شود و به خاطر اینکه نظارتی بر این امر وجود ندارد، قیمت بالا رفته و دیگر برایمان صرف نمی کند که هنری را روی این فلز پیاده کنیم.

شیردل با بیان اینکه در زمینه هنر مس و قلمزنی هم درصد کارگاه‌های کوچک در تامین مس مورد نیاز در داخل کشور با مشکل جدی مواجه هستند گفت: کارگاه‌های تولیدی کوچک اصفهان که میزان مصرف مس، برنج و مواد اولیه آن‌ها اندک است، باید این مواد را از بورس تهیه کنند، این مواد اولیه تا به دست مصرف‌کننده برسد ۳ دست می‌چرخد به این معنی که این تولیدکنندگان کارگاه‌های کوچک باید ۳ بار مالیات و ۳ بار سود بدهند تا مواد اولیه را به دست بیاورند، اگر مواد اولیه با دلار ۷ هزار تومان از خارج از کشور توسط تولیدکننده وارد شود، ارزان‌تر از موادی است که از بورس تهیه می‌شود.

اصلاح قوانین گمرکی، شاه کلید توسعه بازار نقره

به گفته رئیس اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان، یکی از مهم ترین مشکلات این است که نقره کاران دارای محدودیت‌های صادراتی و گمرکی محصولات به میزان خاص در سال هستند: بر اساس قانون هر هنرمند نقره‌کار باید به همان میزان صادرات نقره، در امر واردات نیز فعالیت داشته باشد و به ازای همان مقدار که نقره صادر کرده باید نقره وارد کند، این در شرایطی است که کشورهایی مانند چین، ترکیه، پاکستان و غیره این قوانین دست و پاگیر را از اقتصاد خود حذف کرده اند و هنرمندان به راحتی در زمینه هنری خود فعالیت دارند. در واقع دولت این کشورها خود واردات این کالا را به میزان صادرات برعهده گرفته و تعرفه های ورود نقره نیز حذف شده است.

عباس شیر دل ادامه داد: هنرمندان به صورت شخصی هم برای صادرات محصولاتشان مشکل دارند، بطوریکه هر فرد بیش از ۵ کیلوگرم مصولات نقره نمی‌تواند صادر کند.

وی با تاکید بر اینکه استارت‌تاپ‌ها، تجارت الکترونیک، تلاش در حوزه بسته‌بندی راه‌هایی است که می‌تواند به بازار صنایع دستی کمک کند اظهار داشت: در سال ۱۳۹۴ اصفهان به عنوان شهر جهانی صنایع دستی انتخاب شد و باید همه مسئولان و هنرمندان همراه شوند که از این حوزه محافظت شود، از مسئولان می‌خواهیم که قوانین ۶۰ سال قبل در این حوزه را اصلاح کنند.

استان اصفهان یکی از بزرگترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران محسوب می‌شود و با توجه به اینکه بسیاری از صنایع به دلیل شرایط اقلیمی و خشک سالی با بحران جدی مواجه شده است باید نگاه ویژه و ریزبینانه تری به صنایع دستی داشته باشیم و با قدرت بیشتر برای رفع مشکلات این حوزه اقدام نماییم، باید توجه داشت که حفظ و حمایت از صنایع دستی و هنرمندان یکی از بارزترین محور‌های حمایت از تولید ملی است که باید درراستای آن گام برداشت.

پس نگذاریم با انتقال فرهنگ، هنر و صنایع دستی که هویت و اصالت سرزمینمان را شکل داده است به سایر کشور‌ها زیر بنای هنر در ایران از بین برود.