آموزش ضمن خدمت برای افراد شاغل در سازمان‌های مختلف، یکی از موضوعات پراهمیت در علم مدیریت است. پژوهشگران کشور با توجه به این اهمیت، به بررسی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های مؤثر بر توسعه مهارت‌های نوآوری و کارآفرینی در کارکنان سازمانی از طریق آموزش پرداخته‌اند.

 یکی از ویژگی‌های عصر حاضر آن است که مبانی دانش و اطلاعات در رشته‌های مختلف علمی به‌سرعت پیشرفت کرده و به‌طور مرتب متحول می‌شود. ازاین‌رو آموزش‌های ارائه‌شده دانشگاهی و مدرسه‌ای برای پاسخگویی به مسائل و نیازمندی‌های محیط کار ناکافی است. در این میان آموزش ضمن خدمت، یکی از مهم‌ترین آموزش‌های سازمانی محسوب می‌شود، چراکه نیازهای شغلی و شرایط محیطی در سازمان پیوسته در معرض تغییرات مختلف قرار می‌گیرد.

این تحول و دگرگونی به حدی است که عصر حاضر را عصر نیم‌عمر اطلاعات نامیده‌اند؛ یعنی دورانی که در هر چند سال، نیمی از اطلاعات بشری منسوخ شده، اطلاعات جدید جایگزین آن می‌شود.

بررسی‌های مختلف پژوهشگران در خصوص علت پیشرفت قابل توجه کشورهای شرق آسیا نشان می‌دهد این کشورها به‌طورجدی استفاده از نظام‌های آموزش نوآوری و کارآفرینی را در آموزش‌های ضمن خدمت خود مورد توجه قرار داده‌اند.

در یک بررسی انجام‌شده در کره جنوبی نقش برنامه‌های مدون در خصوص انتقال مهارت‌های نوآوری و کارآفرینی به کارکنان بخش دولتی از طریق مرکز توسعه منابع انسانی کره جنوبی مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد آموزش مهارت نوآوری و کارآفرینی از اولویت‌های آموزشی این مرکز است.

در همین راستا، یک تحقیق جالب در کشور ما انجام شده که در آن به بررسی و اولویت‌بندی مؤلفه‌های مؤثر بر توسعه مهارت‌های نوآوری و کارآفرینی در نظام آموزشی ضمن خدمت کارکنان سازمانی با محوریت سازمان ثبت احوال کشور پرداخته شده است.

هدف محققان دانشگاه تهران از این پژوهش، رفتن به سمتی که شاهد تغییر در نظام آموزش ضمن خدمت از یک نظام و فرآیند تکراری و اجباری به نظامی که کارکنان از طریق آن به افرادی با مهارت‌های نوآوری و کارآفرینی تبدیل شوند، عنوان شده است.

در این پژوهش کیفی، محققان ابتدا با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای شامل پایان‌نامه‌های موجود در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی، علامه طباطبایی و مرکز آموزش و پژوهش علمی-کاربردی سازمان ثبت احوال کشور و همچنین بهره‌گیری از مقالات فارسی و انگلیسی به‌روز و معتبر و مراجعه به سایت ثبت احوال کشورهای مختلف و برقراری ارتباط از طریق ایمیل، به جمع‌آوری اطلاعات نظری و همچنین تدوین چارچوب مفهومی برخاسته از مفاهیم نظری اقدام کردند. در ادامه نیز، محققین فوق با استفاده از مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با تعدادی از کارکنان سازمان ثبت احوال کشور که به روش هدفمند و از سطوح و بخش‌های مختلف این سازمان برگزیده شده بودند، به جمع‌آوری اطلاعات برای بخش کیفی پژوهش پرداختند.

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، تقریباً تمام مدیران و صاحب‌نظران سازمان ثبت احوال که با آن‌ها مصاحبه انجام گرفت بر این باور بودند که نیاز به دوره‌های آموزشی ویژه جهت ایجاد و توسعه مهارت‌های نوآوری و کارآفرینی در میان کارکنان و مدیران در سازمان به‌شدت احساس می‌شود و باید با عزمی همه‌جانبه بهبود دوره‌های آموزشی و اثربخشی آن در دستور کار قرار گیرد.

در این خصوص، سید کمال واعظی، دانشیار دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و همکارش معتقدند: «سازمان‌های بخش دولتی کشور، هم در سطح جامعه و هم در میان خودشان بیشتر به‌عنوان سازمان‌هایی مصرف‌کننده شناخته می‌شوند که در تأمین نیازهای خود دچار مشکل‌اند. این در حالی است که بسیاری از سازمان‌های دولتی دارای ظرفیت‌های داخلی هستند که با استفاده از آن‌ها نه‌تنها قادر خواهند بود از هزینه‌های جاری و وابستگی خود به بودجه کلان کشور بکاهند بلکه می‌توانند هزینه‌های خود را از درآمدهای شخصی جبران کرده و با کاستن بار هزینه‌ای از روی دوش دولت در تحقق هر چه بیشتر سیاست‌های کلان کشور ازجمله اقتصاد مقاومتی نقش به سزایی داشته باشند».

به گفته این محققان: «از مهم‌ترین بسترهای موجود جهت ارائه خدمات جدید، فناوری اطلاعات و فضای مجازی است که هنوز در عمل به آن توجه نشده است. همچنین جهت ارائه خدمات جدید و نوین نیاز به کارکنانی با روحیه نوآور و کارآفرین است تا علاوه بر ارائه صحیح خدمات به فکر ایجاد فرصت‌های جدید برای سازمان باشند».

یافته‌های این پژوهش که بر اهمیت جدی‌تر گرفتن آموزش ضمن خدمت کارکنان سازمانی اشاره دارد، در مجله «علوم انسانی» منتشر شده‌اند. این مجله علمی پژوهشی از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است.