حمیده گودرزی، گزارش‌نویس، در روزنامه ایران نوشت: «لابد برای یک بار هم که شده موقع تعطیلی یکی از ادارات بزرگ یا یک وزارتخانه پرجمعیت دیده‌اید که چه حجمی از خودروهای شخصی وارد خیابان می‌شود و چه گره بزرگی در ترافیک به‌ وجود می‌آورد. خدا به دادتان برسد اگر سواره باشید و درست در لحظات تعطیلی وارد سیلاب ماشین‌هایی شوید که از در آن اداره و کوچه پس‌کوچه‌های اطرافش به رودخانه خروشان خیابان می‌ریزد.

بعد از خودتان می‌پرسید چرا باید یک کارمند محترم که مجبور است دو بار در روز یک مسیر مشخص را از خانه به اداره برود و از اداره به خانه برگردد، با هزار استرس اتومبیل شخصی‌اش را بردارد و سر صبحی یک ساعت دنبال جای پارک بچرخد و جریمه‌های آنچنانی و دستبرد‌ زدن‌های گاه و بی‌گاه را به‌ جان بخرد؟ آیا این یک آسیب فرهنگی است؟ آیا همه می‌خواهند شیشه‌های اتومبیل را بالا بزنند و ساعت‌ها ترافیک را با یک موسیقی ملایم پشت سر بگذارند اما اعصاب‌شان را توی اتوبوس و مترو فرسوده نکنند؟ آیا ما دیگر چشم دیدن یکدیگر را نداریم؟ زمینه‌های فرهنگی این مسأله بماند برای بعد، اینجا می‌خواهم ببینم حذف سرویس‌ کارکنان ادارات در سال ۹۰ چقدر روی استفاده از اتومبیل شخصی اثر گذاشته.

معاونت راهبردی ریاست‌جمهوری در سال ۹۰ بر اساس بند ح ماده ۱۴۵ قانون‌ برنامه پنج ساله‌ چهارم‌ توسعه، به بهانه هزینه بالای سرویس کارکنان ادارات، آن را حذف کرد و در عوض مبلغی را به‌ عنوان یارانه ایاب و ذهاب در نظر گرفت که به‌صورت مستقیم پرداخت می‌شود.

محمد علیخانی، رئیس کمیته حمل و نقل شورای شهر تهران که یکی از مخالفان این طرح است به «ایران» می‌گوید: «متأسفانه این اشتباهی بود که در دولت قبل صورت گرفت و با حذف سرویس کارکنان و همین طور اعطای وام به هر کارمند برای تشویق به خرید خودرو مشکل ترافیک را پیچیده‌تر کرد. در حال حاضر یکی از معضلات وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی، رفت و آمد کارکنان به محل کارشان با خودرو شخصی است. کارمندان به‌ دلیل نبود فضای کافی مجبورند خودروهای خود را در کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف محل کارشان پارک کنند که خود این مسأله باعث ترافیک و ایجاد مزاحمت برای ساکنان آن منطقه می‌شود.»

علیخانی در ادامه با بیان این که کیفیت و در دسترس بودن وسایل حمل و نقل عمومی می‌تواند مردم را به استفاده از این وسایل تشویق کند، می‌گوید: «در حال حاضر از لحاظ کمیت و کیفیت به‌ دنبال افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی در کشور هستیم و دولت هم در راستای تکالیفی که دارد حدود ۶ هزار میلیارد تومان برای خرید سه هزار دستگاه اختصاص داده است که ۵۰ درصد آن سهم تهران و ۵۰ درصد سهم باقی کلانشهرها خواهد بود. البته پیش از این هم حدود ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت برای خرید اتوبوس اختصاص داده شده بود که دنبال افزایش آن به هزار میلیارد هستیم تا از این طریق بتوانیم حدود هفتصد یا هشتصد دستگاه دیگر اتوبوس خریداری کنیم. همچنین شورای اقتصاد مصوبه‌ای برای خرید واگن مترو داشت که قرار است اعتبارات آن از سوی دولت تأمین شود. تا سال ۱۴۰۰در تهران به ۱۱هزار اتوبوس نیازداریم که در حال حاضر ۵ هزار و ۹۰۰ دستگاه بیشتر نیست. قاعدتاً کارکنان دولت هم بخشی از شهروندان هستند و اگر خدمات حمل‌و‌نقل عمومی گسترش پیدا کند، آنها هم تشویق خواهند شد که کمتر از خودروی شخصی استفاده کنند.»

بر اساس یک پژوهش مبتنی بر آمار که معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران در بهار ۹۷ انجام داده، نظرسنجی از ۱۰هزار و ۹۹۶ کارمند در ۲۴ دستگاه اجرایی، نشان می‌دهد کارکنان شرکت عمران پرند، بیش از سایر کارکنان از خودروی شخصی استفاده می‌کنند و کارکنان اداره کل منابع طبیعی استان تهران کمتر از بقیه. اما جالب این که هر دو تمایل به دریافت هزینه ایاب و ذهاب را به جای بازگشت سرویس کارکنان دارند. البته همان‌ طور که اشاره شد، این نظرسنجی مربوط به بهار ۹۷ و پیش از گرانی بنزین است.

در این میان کارکنان آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک، بالاترین تمایل را برای استفاده از سرویس اداری دارند و انگیزه‌ای برای دریافت هزینه نقدی ایاب و ذهاب نشان نمی دهند؛ همچنانکه کارکنان شرکت برق منطقه‌ای تهران به هیچ وجه نمی‌خواهند از سرویس‌های اداری استفاده کنند و بیشترین تمایل را به دریافت هزینه نقدی ایاب و ذهاب به ثبت رسانده‌اند.

بر اساس ضوابط اجرایی قانون بودجه سال ۱۳۹۸ کل کشور، مبلغ ایاب و ذهاب کارمندانی که از سرویس سازمانی استفاده نمی‌کنند، در تهران ماهیانه حداکثر یک میلیـون و ۳۹۰ هـزار ریال و در شهـرهـای دارای ۵۰۰ هزار نفر جمعـیـت و بالاتر مــاهیـانه حداکثر ۹۲۰ هزار ریال، مهدکودک برای زنان کارمند دستگاه‌های اجرایی فاقد مهدکودک دولتی به ازای هر فرزند زیر شش سال، ماهیانه حداکثر یک میلیون و یکصد هزار ریال قابل پرداخت است.

مسعود رنجبریان، مدیر کل برنامه‌ریزی معاونت حمل‌و‌نقل ترافیک شهرداری در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «دلیل اصلی که باعث شد هیأت وزیران مصوبه منع استفاده از سرویس ایاب و ذهاب کارکنان دولتی را صادر کند، وجود اتوبوس‌های قدیمی و از رده خارج با آلایندگی بسیار شدید بود که در اداره‌های دولتی استفاده می‌شد. بنابراین ۹ سال پیش تصمیم بر آن شد که اتوبوس یا مینی بوس‌های سرویس کارکنان ادارات و سازمان‌های دولتی که از رده خارج هستند، جمع‌آوری شوند. البته آن زمان مسئولان به‌دنبال این موضوع بودند که کارمندان دولتی یا اداره‌های مختلف به جای استفاده از سرویس، از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی مثل مترو و اتوبوس استفاده کنند یا اگر همچنان اتوبوس‌هایی به‌عنوان سرویس کارکنان مورد استفاده قرار می‌گرفت، مکلف به‌داشتن معاینه فنی و عاری از هرگونه آلایندگی باشند اما از آنجایی که این روند به خوبی پیش نرفت دستور جمع‌آوری سرویس کارکنان صادر شد که نتیجه آن استفاده عده زیادی از خودروهای شخصی بود و آن گروه از افراد هم که خودرویی نداشتند برای آن که راحت تر به محل کار خود برسند، برای خرید خودرو یا موتورسیکلت به تکاپو افتادند.»

وی در ادامه عنوان می‌کند: «چند سال پیش از آنجایی که وضع آلودگی هوا و ترافیک بیشتر از گذشته شده بود، شهرداری تهران به وزارت کشور پیشنهاد احیای سرویس کارکنان دولت با استفاده از خودروهای سالم و بدون آلایندگی را داد که متأسفانه این پیشنهاد مورد موافقت قرار نگرفت. به‌ هر حال به‌ دلیل آن که مصوبه لغو سرویس ایاب و ذهاب کارکنان دولت از سوی هیأت وزیران وقت صادر شده بود، پیشنهاد احیای این قانون هم باید از سوی مسئولان هم سطح باشد.

همچنین با توجه به این که در زمان بودجه‌ریزی در کشور هستیم بهتر است نمایندگان مجلس شورای اسلامی بابت حمل‌و‌نقل عمومی شهرها فکری اساسی کنند؛ چراکه درحال حاضر بودجه‌ای که برای این کار پیشنهاد شده بسیار ناچیز است. بخصوص در کلانشهرها که نیاز است ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی را به جایی برسانند که دیگر نیاز نباشد مردم با خودروهای شخصی خود در خیابان‌ها تردد کنند. در واقع وقتی مردم ببینند اتوبوس یا مترویی که از آن استفاده می‌کنند تمیز است و آلایندگی ندارد و خیلی سریع آنها را به مقصد می‌رساند دیگر با خودروی شخصی بیرون نمی‌آیند.»

داوود محمدی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» به کار کارشناسی پیش از بازگشت سرویس کارکنان تأکید دارد و می‌گوید: «چنانچه بخواهیم یکبار دیگر سرویس کارکنان دولت را راه‌اندازی کنیم نیاز به برنامه‌ریزی، در نظر گرفتن بودجه و یکسری کادر اداری جدید داریم که در این باره دولت باید آسیب شناسی و کار کارشناسی دقیقی انجام دهد. همچنین باید آمار دقیقی از کارکنان داشته باشیم و بدانیم به چه تعداد وسیله برای حمل‌و‌نقل آنها نیاز است و این که این جابه‌جایی تا چه حدی می‌تواند به ما کمک کند. در این میان هم نکته حائزاهمیت حفظ حرمت کارمندان و معلمان است و باید در جهت رفاه آنها هر اقدامی که لازم است انجام دهیم. بنابراین معتقدم امکانش هست و پیشنهاد خوبی است اما باید بیشتر بررسی شود.»

داوود محمدی در ادامه با اشاره به این که آلودگی هوای تهران بسیار جدی شده و لازمه آن این است که فکر اساسی صورت گیرد، می‌گوید: «برخی نهادها و سازمان‌ها در این خصوص اقداماتی انجام داده‌اند اما مؤثر واقع نشده و باید فکر اساسی شود؛ چرا که مردم از این وضعیت رنج می‌برند و انواع بیماری‌ها بخصوص بیماری‌های لاعلاج ناشی از این آلودگی‌ها هر روز افزایش پیدا می‌کند.»

همچنان که اشاره شد بر اساس آمار، کارکنان شرکت عمران پرند با ۸۸ درصد استفاده از خودروی شخصی در صدر جدول هستند اما دستگاه‌هایی با درصد دورقمی در این جدول کم نیست؛ از جمله اداره کل فنی حرفه‌ای استان تهران با ۵۴ درصد، اداره کل هواشناسی استان تهران با ۸۴ و نیم درصد، استانداری تهران ۵۱ و نیم درصد، اداره کل امور مالیاتی شهر و استان تهران ۷۲ درصد، برق تهران با ۵۰ درصد و... .»