نصف جهان: به دنبال بارش برف در اصفهان در روز سه شنبه، در امان ماندن ترک مرمت‌شده‌ گنبد مسجد شيخ لطف ا... بسيار تعجب برانگيز شده است. برف روي اين بخش از گنبد مسجد شيخ لطف ا... برخلاف بخش‌هاي ديگر، به سرعت آب شد و وضعيت دوگانه‌اي براي اين گنبد به وجود آورد.

به همين دليل روز گذشته کارشناسان ميراث فرهنگي روي سقف اين مسجد رفتند تا چرايي اين اتفاق در گنبد را بررسي کنند. از سوي ديگر بحث هايي درباره مواد مصرف شده در طرح مرمت به وجود آمده است. مرمت اين بخش از گنبد مسجد شيخ لطف ا... و دو رنگ شدن گنبد، در هفته هاي اخير بحث هاي زيادي را باعث شده بود. بسياري از کارشناسان معتقدند اين مرمت به شکل غير اصولي انجام شده است.

کار حتي به جايي رسيد که معاون اول رئيس جمهوري با اشاره به دغدغه افکار عمومي و برخي صاحبنظران حوزه ميراث فرهنگي در خصوص نحوه مرمت مسجد شيخ لطف ا... از وزير ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي خواست با تبيين و تشريح دقيق اقدامات انجام شده، دغدغه ها نسبت به مرمت اين مسجد تاريخي را مرتفع سازد هر چند تا امروز نتيجه پيگيري ها اعلام نشده است.

اما درباره روز برفي گنبد عصر صفوي، احمد همتيار، استاد پيشکسوت مرمت و کاشي‌کار معرق به «ايسنا» گفت: هرگز تا به حال نديده‌ام که بعد از مرمت يک گنبد، برف روي قسمت مرمت‌شده ننشيند! بايد کشف کرد و ديد که اين اتفاق چرا و چطور رخ‌داده است.

وي ادامه داد: وقتي ترک مرمت‌شده گنبد نسبت به يک بارش طبيعي، عملکرد غيرطبيعي نشان مي‌دهد، يعني ملاط اين بخش با بقيه بخش‌ها تفاوت دارد و وقتي اين اتفاق براي ساير گنبدهاي مرمت‌شده رخ نداده يعني در دستورالعمل تهيه ملاط گنبد مسجد شيخ لطف ا...، اعمال سليقه شده است.

وي تصريح کرد: به نظر مي‌رسد يک عامل شيميايي موجب به وجود آمدن اين واکنش متفاوت در گنبد شده است اما اين حدس و گمان نيز نياز به تحقيق و بررسي بيشتري دارد.

يک عضو انجمن علمي مرمت بناي دانشگاه تهران هم در پاسخ به اين سئوال که چرا بعد از بارندگي، جذب سطحي رطوبت در ترک مرمت‌شده گنبد شيخ لطف ا... ديده نمي‌شود، گفت: براي اين مسئله دو فرضيه مطرح است؛ يکي استفاده از عايق‌هاي رطوبتي نانو يا پوشش‌هاي آب‌گريز و ديگري وجود ترکيب پليمري در دوغاب يا استفاده از گچِ پليمري. حبيب مشکين فام فرد که مخترع و پژوهشگر عايق‌هاي رطوبتي نانو نيز هست اظهار کرد: بر اساس مشاهده تصاوير گنبد مسجد شيخ لطف ا... بعد از بارندگي، کاملاً مشخص است که بخش‌هاي مرمت‌شده برخلاف ديگر بخش‌ها جذب سطحي رطوبت ندارد و اين در حالي است که گفته مي‌شود آجرهاي اين ترک گنبد، همان آجرهاي اصلي قبلي است.

مشکين فام فرد افزود: وقتي‌که مي‌بينيم تصوير بخش مرمت شده بعد از بارندگي جذب سطحي رطوبت ندارد شکي وجود نخواهد داشت که چيزي استفاده شده اگرچه از سوي عوامل پروژه اعلام‌شده که چيزي را عوض نکرده‌اند و آجرها و کاشي‌ها همان کاشي و آجر موجود گنبد بوده است.

اين مدرس دانشگاه توضيح داد: در گنبد مسجد شيخ لطف ا... بخش‌هايي که بعد از بارش باران و برف تيره‌تر هستند، جذب رطوبت بيشتري دارند اما در قسمت مرمت‌شده، تغيير رنگ که نشانه جذب رطوبت است وجود ندارد. سئوال اين است که چرا دوغاب روي سطح لعاب کاشي تأثير گذاشته است؟ چرا سطح آجري گنبد جذب رطوبت ندارد؟ فراموش نکنيم که در مرمت قرار نيست ماهيت‌ها عوض شود و ماهيت آجر اين است که رطوبت جذب کند.

مشکين فام‌فرد افزود: موضوع ديگر اين است که چه تضميني وجود دارد روش مورد استفاده در بخش مرمت شده که باعث عدم جذب رطوبت سطحي آجر شده، تنفس گنبد را نگرفته باشد؟ اگر گنبد تنفس نداشته باشد در برابر رطوبت، فاجعه رخ مي‌دهد و رطوبت از هرجايي وارد شود ديگر به راحتي خارج نمي‌شود، به همين دليل تأثير مخرب بيشتري خواهد داشت. عضو انجمن علمي مرمت بناي دانشگاه تهران تصريح کرد: کاملاً مشهود است که آجرها در حال حاضر رفتار طبيعي خودشان را ندارند و اين اتفاق طبيعي نيست.

اما در اين ميان، نظر مهدي رضايت، مرمتگر گنبد مسجد شيخ لطف ا... هم مهم است. او در گفتگو با «ايمنا» درباره اينکه چرا برف روي ترک مرمت شده ننشست، اظهار کرد: برف روي گنبد مسجد نشسته بود و برخي تصاوير از اينکه هيچ برفي روي ترک مرمت شده گنبد ننشسته به طور مغرضانه‌اي مشکوک به نظر مي رسيد. اينکه برف روي گنبد ننشيند غيرممکن است و فقط ارتفاع نشستن برف بر روي ترک مرمت شده با ديگر ترک‌ها متفاوت بوده است.

مرمتگر گنبد مسجد شيخ لطف ا... تصريح کرد: نشستن يا ننشستن برف روي گنبد خيلي مهم نيست، زيرا بر روي يک سطح صاف نسبت يک سطح ناهموار برف ليز مي‌خورد.