آزاده فضلی/ خبرگزاری مهر: روايت سريال «آقازاده» از پشت‌پرده حراج‌هاي هنري بار ديگر توجهات را به يکي از پرابهام‌ترين رويدادهاي اقتصادي در حوزه هنرهاي تجسمي جلب کرده است؛ روايتي که يادآور برخي حرف و حديث‌هاي قديمي است.

اولين قسمت از مجموعه شبکه خانگي «آقازاده» محصول سازمان رسانه‌اي «اوج» با طراحي، نويسندگي و تهيه‌کنندگي حامد عنقا (که خود از علاقه مندان به انواع هنر است و حضوري مداوم در حراج تهران دارد)، جمعه هفته گذشته در حالي عرضه شد که يکي از سوژه‌هاي محوري آن، سودجويي از نام سهراب سپهري هنرمند پرآوازه و معتبر ايراني در قالب يک سوءاستفاده کلان مالي در سايه برگزاري يک حراج هنري بود.

در قسمت اول سريال «آقازاده»، چگونگي خلق و فروش تابلويي جعلي با نام و امضاي سهراب سپهري در يک حراجي به نام «حراج خاورميانه» به نمايش گذاشته مي‌شود که اتفاقاً به قيمتي بالا هم به فروش مي‌رسد. از اين ماجرا برخي چنين برداشت کرده‌اند که احتمالاً موضوعي که اين سريال قصد داشته آن را براي مخاطبان روشن کند، حرف و حديث‌ها و پشت پرده‌هاي «حراج تهران» به‌عنوان خبرسازترين رويداد حوزه تجسمي در سال‌هاي اخير است.

حراج تهران با توجه به ماهيت ذاتي خود که با خريد و فروش آثار گرانقيمت سر و کار دارد بي‌نصيب از گمانه‌زني‌ها نبوده و حتي هر از گاهي شائبه‌هايي در موردش وجود داشته است که يکي از مهمترين آنها، فروش تابلوهاي جعلي از هنرمنداني چون سهراب سپهري با قيمت‌هايي نجومي است.

البته بحث اتهام يا شايعات پيرامون آثار جعلي منسوب به سهراب سپهري پيشينه‌اي بيش از عمر «حراج تهران» دارد و در يکي از مهمترين آنها اين اتهام نه از سوي کارشناسان و يا افرادي غريبه بلکه از طرف پروانه سپهري، خواهر اين هنرمند فقيد و در جريان برگزاري اولين نمايشگاه آثار هنري «آرت اکسپو» در تهران مطرح شد. اکسپويي رسمي که در 7 مهر 1383 و در زمان مديريت عليرضا سميع‌آذر در اداره کل هنرهاي تجسمي و موزه هنرهاي معاصر در تالار وحدت برگزار شد و گرچه حرکتي نو بود اما حواشي بسياري داشت.

پروانه سپهري چند سال بعد از اين رويداد درباره اين ابهام در گفتگويي توضيح داد: در اين اکسپو يک کار از برادرم روي ديوار رفت و قيمتي ميليوني به خود گرفت که تقلبي بود. همان زمان هم من خواستم با آتش زدن آن در پيش چشم مردم جلوي اين کار را بگيرم که با مخالفت مديريت امور تجسمي آن زمان نتوانستم.

خواهر سهراب سپهري در مصاحبه ديگري در دي ماه سال 1389 از چاپ بدون اجازه کتابي از طرح‌هاي سهراب با جعل امضاي او و همينطور برپايي نمايشگاهي با تابلوهايي که در دست فردي امانت بوده‌اند، سخن گفت. اما اين داستان به همينجا ختم نشد و پاي آثار جعلي سهراب به حراج کريستي دوبي هم باز شد که اين بار هم اين خانواده سپهري بودند که اصالت اثر را زير سئوال بردند.

پرونده ابهامات درباره آثار ارائه شده از سهراب در حراجي‌ها سويه هاي ديگري هم دارد؛ در گفته‌هاي پروانه سپهري به خانمي اشاره مي‌شود که برخي از طرح هاي سهراب را به امانت در دست داشته اما بعد نگارخانه‌اي نمايشگاهي از طرح‌هاي سهراب را برگزار کرده و جالب که زير اين طرح‌ها امضاي سهراب ديده مي‌شد. اين درحالي است که هيچ نقاشي پايين طرح‌هايش را امضا نمي‌کند! طراحي صورت مي‌گيرد تا بعد به يک نقاشي تبديل شود.

شائبه جعلي بودن بسياري از آثاري که به اسم سهراب سپهري فروخته مي‌شود اما تنها از سوي خانواده اين هنرمند مطرح نمي‌شود. بلکه برخي از هنرمندان و نقاشان صاحبنام نيز نسبت به اين موضوع واکنش نشان داده‌اند. از جمله کورش شيشه‌گران که خود يکي از مهمترين نقاشان معاصر ايران و از چهره‌هاي خبرساز در حراج تهران محسوب مي‌شود. او در سال 88 در گفتگويي درباره ترديدهاي خود نسبت به آثار منسوب به سهراب سپهري گفته بود: «مگر سهراب چند کار ناشناخته داشته است که ما نديده‌ايم و الان به عنوان آثاري که در اين سال‌ها هيچ‌وقت خبري از آنها نشنيده بوديم فروخته مي‌شوند. به نظر من جعل امضاي طرح‌هاي او مي‌تواند کاملاً درست باشد.»

در همين حال قرعه گرانقيمت‌ترين اثر فروخته شده در هفتمين دوره حراج تهران به نام سهراب سپهري افتاد. اثري از اين هنرمند از مجموعه «تنه درختان» که در سال 1351 نقاشي شده و به قيمت سه ميليارد و صد ميليون تومان به فروش رسيد اما چند روز بعد از هفتمين حراج تهران، گرانقيمت‌ترين تابلوي نقاشي فروخته شده از سوي يک پژوهشگر حوزه هنرهاي تجسمي با انگ جعلي بودن مواجه شد. گرچه علي مرادخاني معاون هنري وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي اين ادعا را رد کرد اما همانطور که فعاليت حراج تهران پر رونق تر از گذشته ادامه مي‌يافت شايعات هم پرقدرت‌تر مطرح مي‌شد.