این روزها مؤسسات و افراد به‌اصطلاح کارشناس با عنوان مشاوره در انتخاب رشته فعالیت‌ خود را آغاز کرده‌ و با تبلیغات گسترده و نرخ‌های نجومی به دنبال سرکیسه کردن جوانان و خانواده‌ها هستند. اصطلاح مشاوره تحصیلی برای بسیاری از فعالان و مشغولان به این حوزه به اسباب و دستاویزی برای سرکیسه کردن نوجوانان به‌سلامت گذشته از ماراتن کنکور تبدیل‌شده است تا بر زخم استرس و ادامه خالی کردن جیب خانواده‌ها برای ورود فرزندان به دانشگاه همچنان بیفزایند.

 مراکزی که تا دیروز به برگزاری کلاس‌های آزاد زبان و کامپیوتر می‌پرداختند به‌یکباره با تبلیغات پرزرق‌وبرق و وسوسه‌برانگیز اقدام به‌جذب داوطلبان مجاز کنکور می‌کنند و با وعده‌هایی همچون قبولی تضمینی، بازگشت مبلغ پرداخت‌شده برای مشاوره در صورت عدم قبولی و همکاری با مسئولان سازمان سنجش آموزش کشور برای انتخاب رشته در دل داوطلبان مجاز کنکور ۹۹ وسوسه ایجاد می‌کنند؛ وسوسه‌ای که شاید نتیجه‌ای جز عدم قبولی داوطلبان در رشته و دانشگاه موردنظر و پرداخت هزینه‌های گزاف ندارد.

زمان انتخاب رشته روز چهارشنبه ۲ مهر ۹۹ تا روز شنبه ۵ مهر ۹۹ است اما از روزها قبل، سودجویان تورشان را پهن کرده‌اند. این روزها قیمت مشاوره داوطلبان کنکور از حدود ۸۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود و تا بیش از ۳ میلیون تومان نیز پیش می‌رود و این درحالی‌است که مسئولان سازمان سنجش آموزش کشور بارها اعلام کرده‌اند که با هیچ مرکزی درزمینه انتخاب رشته همکاری نمی‌کنند و اقدام مؤسسات انتخاب رشته آزاد مورد تأیید آن‌ها نیست.

این بازارگرمی در حالی است که برخی از والدین حتی پیش از اعلام نتایج اقدام به پرداخت حق مشاوره و انتخاب رشته کرده‌اند تا برای روزهای ترافیک کنکور در صف نمانند.

برخی از کارشناسان آموزشی و مشاوران تحصیلی معتقدند، برای برخورد با مؤسسات کنکوری نباید در بیرون به دنبال مقصر چرخید زیرا تنها نیروی محرکه این مؤسسات باور والدین و دانش‌آموزان به معجزه آن‌ها است. برخی از دانش‌آموزان و والدین طوری از فلان مشاور تحصیلی و یا معلم خصوصی کنکور حرف می‌زنند که بزرگ‌ترین کارتل‌های تبلیغاتی نیز نمی‌توانند آن‌گونه ویژگی‌های یک فرد یا مؤسسه را نمایش دهند. بی‌تردید قدیس‌سازی از مؤسسات و مشاوران تحصیلی توسط خود مشتریان ، بزرگ‌ترین آسیب کنکور است، درحالی‌که همه به دنبال قدرت حاکمه‌ای برای جمع‌آوری بساط کنکور هستند. از طرفی نگاه معجزه‌گرا به مؤسسات و معلمان خصوصی بستر خوبی برای سوءاستفاده فراهم ساخته است، بنابراین خانواده‌ها باید به این باور برسند که کنکور رقابتی عادلانه براساس لیاقت ، زحمت و شایستگی دانش‌آموزان است.

علی مرادی در قامت مشاور تحصیلی می‌گوید: متأسفانه انتخاب رشته فرآیندی حساب‌شده از سوی دانش‌آموزان تلقی شده است، تخصصی بودن انتخاب رشته روش درستی است ، اما نباید در مورد آن بزرگنمایی شود. در گذشته افراد با کمترین امکانات بامطالعه دقیق دفترچه اقدام به انتخاب رشته برای دانشگاه می‌کردند که امروز باوجود دفترچه‌های الکترونیکی و امکان ثبت‌نام در منزل این مسئله بسیار راحت‌تر شده است. هر یک از داوطلبان گروه‌های آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر یا زبان‌های خارجی که مجاز به انتخاب رشته شده‌اند، می‌توانند دفترچه راهنمای انتخاب رشته گروه آزمایشی ذی‌ربط را دریافت کنند. بخش پیوست‌های دفترچه راهنمای انتخاب رشته شامل شرایط و ضوابط مؤسسات خاص و همین‌طور آدرس، ضوابط، شرایط دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی منحصرا در سایت سازمان قرار دارد که به داوطلبان توصیه می‌شود، برای انتخاب رشته و اطلاع از ضوابط و شرایط مؤسسات نسبت به مطالعه این بخش از طریق سایت سازمان اقدام کنند. همچنین آموزش‌وپرورش تنها محل رسمی انتخاب رشته قبول‌شدگان کنکور است و هیچ مجوزی به‌عنوان مراکز خصوصی مشاوره انتخاب رشته کنکور وجود ندارد.مرادی از والدین و مردم خواست در صورت مشاهده چنین مراکزی با ادعای رسمی بودن به آموزش‌وپرورش گزارش دهند. متأسفانه کاسبان کنکور از این مسئله مطلع بوده و از این نقطه‌ضعف به‌خوبی بهره‌برداری می‌کنند. آنچه مشاوران به‌اصطلاح خصوصی انتخاب رشته بر آن مانور می‌دهند، فهم درست از راهنمای دفترچه انتخاب رشته است که فقط در ۱۰ صفحه تدوین‌شده و هر دانش‌آموزی باکمی حوصله می‌تواند به‌راحتی آن را یاد بگیرد. با توجه به ظرفیت‌های اعلام‌شده ازسوی سازمان سنجش آموزش کشور، داوطلبان به‌راحتی می‌توانند جایگاه قبولی خود را متوجه شوند و نیازی به پرداخت هزینه‌های گزاف برای انتخاب رشته ندارند. متأسفانه هیچ نظارت و ملاکی برای مبالغ اعلام‌شده وجود ندارد و صرفا تمامی هزینه‌های اعلام‌شده از سوی مؤسسات خصوصی انتخاب رشته دیمی است.

تبلیغات کاذب بسیاری در زمان انتخاب رشته انجام می‌شود، اما واقعیت آن است که توپ در زمین متولیان امور آموزشی است. آنان شرایطی را فراهم آورده‌اند که برخی مؤسسه‌ها و مشاوران با تبلیغات گسترده و اعلام مبالغ میلیونی اعلام می‌کنند قبولی داوطلبان کنکور سراسری را در رشته موردنظرشان تضمین می‌کنند.

  تبلیغات دروغین برای قبولی داوطلبان در رشته موردنظر

در زمان انتخاب رشته کنکور سراسری برخی مؤسسه‌ها و مشاوران با تبلیغات گسترده محیطی در سطح شهر یا از طریق سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی به‌صورت حضوری، تلفنی و مجازی و معرفی روش‌های مختلف همچون نرم‌افزارهای انتخاب رشته و اعلام مبالغ میلیونی اظهار می‌کنند که قبولی داوطلبان را در رشته موردنظرشان تضمین خواهند کرد.

به‌طورمثال مؤسسه‌ای برای انتخاب رشته کنکور فعالیت و برنامه خود را این‌طور معرفی می‌کند: به شما می‌گوییم کجا قبول می‌شوید، این کار را با بررسی اطلاعات قبولی حدود ۲۶۳ هزار داوطلب کنکور در سال گذشته و برمبنای دفترچه انتخاب رشته سازمان سنجش انجام می‌دهیم.

«به شما می‌گوییم چه رشته‌هایی را انتخاب کنید، این کار را با ارزیابی استعدادها، علایق و تجربه‌های شما و با یک آزمون استعداد سنجی انجام می‌دهیم.»

مؤسسه‌ای دیگر اعلام می‌کند: انتخاب رشته کنکور دانشگاه سراسری ۹۹ زیر نظر برترین استادان و دانشجویان رتبه‌های تک‌رقمی به‌صورت مشاوره تلفنی انتخاب رشته، حضوری و نیز مشاوره رایگان کنکور انجام می‌شود که به شما توصیه می‌کنیم برای موفقیت در این انتخاب مهم حتما با یک مشاور متخصص مشورت کنید.

مؤسسه‌ای نیز این‌گونه تبلیغ می‌کند: با توجه به تجربه مشاوران و اساتید پی بردیم که دلیل ناتوانی برخی داوطلبان در انتخاب رشته موردعلاقه‌شان تصورات غلطی است که درباره این موضوع دارند و تصمیم گرفتیم با مشاوره دقیق و هوشمندانه این تصورات غلط را از بین ببریم و شمارا دقیق به رشته‌ای که هدفتان است برسانیم پس توصیه می‌کنیم برای انتخاب رشته کنکور دانشگاه حتما به‌صورت حضوری یا تلفنی از مشاوران این مرکز کمک بگیرید.

همچنین مؤسسه‌ای دیگر به معرفی خود و مقایسه فعالیت آن با دیگر رقیبانش می‌پردازد و اعلام می‌کند: انتخاب رشته شمارا فقط یک نفر انجام نمی‌دهد بلکه یک «کارگروه» حداقل ۴۰نفره بعد از مشاورتان روی انتخاب رشته شما نظارت می‌کند، انتخاب رشته شما یک روز تمام نمی‌شود بلکه مؤسسه طی قراردادی با شما تا بهمن‌ماه یعنی ۶ماه بعد تمام تبصره‌ها و تکمیل ظرفیت‌های دانشگاه‌های آزاد و دولتی را بررسی و پرونده شمارا پیگیری می‌کند تا بتوانید شانس یا فرصت خود را به بهترین نحو بررسی کنید.این مؤسسه اعلام می‌کند به‌دلیل کمک و به‌کارگیری مشاوران و کارشناسان مجرب اطلاعات نایاب که متأسفانه دیگر مشاوران کشور کمتر به آن می‌پردازند و مؤسسه با پژوهش و جلسات متعدد با دانشگاه‌های کشور و در اثر تجربه به دست آورده را در اختیار شما قرار می‌دهد.

گردش مالی انتخاب رشته حدود ۳۰ تا ۵۰ میلیارد تومان

دو سال پیش مرتضی کیا، مدیر دبیرستان در یک برنامه تلویزیونی به تحلیل این موضوع پرداخته بود که در این تب‌وتاب چندروزه برای انتخاب رشته اقتصاد کاذبی شکل می‌گیرد، مثلا برخی به نام مشاوره ۵۰۰ هزار تومان تا ۲.۵میلیون تومان هزینه می‌گیرند تا انتخاب رشته انجام دهند. او تأکید کرده بود که مهم است داوطلب کنکور بداند چهار سال آینده در چه رشته‌ای می‌خواهد تحصیل کند، طبق آمار وزیر کار سابق حدود ۸۰ درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها در مشاغل غیر مرتبط با رشته‌شان مشغول به کار می‌شوند.این مدیر دبیرستان درباره گردش مالی بازار انتخاب رشته برآورد کرده بود

 ۱۰ درصد داوطلبان یعنی ۱۰۰ هزار نفر بابت انتخاب رشته پول می‌دهند و میانگین گردش مالی انتخاب رشته حدود ۳۰ تا ۵۰ میلیارد تومان است. متأسفانه این بستری است که آموزش‌وپرورش ایجاد کرده و صنعت کنکور فضایی فراهم آورده که خانواده‌ها مبالغ قابل‌توجهی صرف کنند.احمد مینابی، کارشناس مشاوره درباره روند انتخاب‌رشته کنکور سراسری و فعالیت مؤسسه‌هایی در این حوزه به «رسالت» می‌گوید: سالانه شاهد مشکلات داوطلبانی بوده‌ایم که مبالغ هنگفتی را به این مؤسسه‌ها پرداخت کردند و آنان در رشته موردنظر پذیرفته نشدند و برای اعلام شکایت به آموزش‌وپرورش مراجعه کردند. ازآنجاکه این مؤسسه‌ها زیرنظر آموزش‌وپرورش نیستند شکایت خانواده‌ها و داوطلبان جز اشک‌وآه نتیجه‌ای در برندارد. نکته‌دیگر این است که گاهی اوقات شاهدیم دانشجویی در یک‌رشته پذیرفته می‌شود و توان علمی آن رشته را ندارد، سرخورده می‌شود و ترک تحصیل می‌کند یا با مشکلات عدیده‌ای ازجمله افسردگی روبه‌رو خواهد بود که احتمال دارد  به مصرف مواد مخدر نیز روی آورد.به اذعان این کارشناس، مهم‌ترین و بهترین فردی که می‌تواند انتخاب رشته کند، در درجه اول خود فرد است و هیچ فردی مانند داوطلب نمی‌تواند محدودیت‌ها، ظرفیت‌ها و ویژگی‌های او را بشناسد و اگر هم به مشاور مراجعه می‌کنند، مشاور انتخاب رشته باید علاوه‌بر داشتن اطلاعات کافی، درمورد علایق، استعداد، توانایی، تیپ شخصیتی دانش‌آموز و وضعیت فرهنگی و اقتصادی خانواده و نیز اصول کارشناسی مشاوره آگاهی داشته باشد.