این دومین‌بار است که یک فعال میراث فرهنگی هشدار می‌دهد، بنای ثبت جهانی شدۀ مسجد جامع عتیق اصفهان، به‌واسطۀ تلاش برای اجرای طرح‌هایی مثل توسعۀ مقبره علامه مجلسی (ره)، احداث پارکینگ و دانشگاه علوم قرآن و حدیث، همچنین، احتمال ایجاد یک گذر در محدودۀ حریم آن تهدید می‌شود.

مردادماه ۱۳۹۷، در نشستی که به مناسبت بزرگداشت علامه مجلسی (ره) برگزار شد، مدیر حوزه علمیه صاحب‌الزمان(عج) از شروع ساخت‌وساز دانشکده علوم قران و حدیث در جوار مقبرۀ علامه مجلسی (ره) خبر داد و از سوی دیگر، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان نیز اعلام کرد که ادارۀ اوقاف آمادگی دارد تا با مشارکت خیران نسبت به توسعه مقبرۀ این علامۀ گران‌قدر اقدام کند.

از آنجا که بنای صفویِ بقعۀ علامه مجلسی (ره) در همسایگی بنای مسجد جامع هزار و اندی سالۀ شهر قرار دارد، بحث تهدید حریم آثار تاریخی و همچنین تخریب بافت تاریخی پیرامون آن، به‌واسطۀ اجرای این طرح‌ها مطرح می‌شود.

نظر به همین نگرانی‌ها محمدمهدی کلانتری، کارشناس ارشد مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۸، نامه‌ای را خطاب به معاون میراث فرهنگی کل کشور نوشت و در آن نسبت به تخریب بافت تاریخی اطراف مسجد جامع عتیق اصفهان هشدار داد.

فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع استان اصفهان نیز خردادماه همان سال در گفت‌وگویی با اشاره به این تهدیدها اعلام کرد: «حدود ۱۰ سال است که طرح ساخت دانشگاه علوم قرآن و حدیث مطرح است. چندین بار هم در این سال‌ها طرح در کمیسیون ماده ۵ مطرح‌شده؛ پروژه‌ای ۳ هکتاری که میراث اعلام کرده با توجه به اینکه در حریم مسجد جامع و در بافت تاریخی قرار دارد، مخالف آن است و اگر حوزه علمیه قصد اجرای چنین طرحی را دارد، باید ملاحظات میراث فرهنگی ازجمله حفظ بناهای ارزشمند تاریخی و جلوگیری از مداخلات گسترده در بافت را رعایت کند.»

اگرچه از سال گذشته تاکنون تخریب جدیدی در محیط پیرامونی مسجد جامع عتیق اصفهان انجام نشده، اما دعوتی که مدیرکل امور اوقاف و خیریه اصفهان در مرداد ماه سال جاری از وزیر راه و شهرسازی برای بازدید از این محدوده به ‌منظور پیش برد طرح توسعۀ مقبرۀ علامه مجلسی (ره) داشته، محمدمهدی کلانتری را واداشت تا بار دیگر در نامه‌ای خطاب به وزیر راه و شهرسازی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی ایران و معاون وزارت راه و شهرسازی، معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، یکی از نمایندگان اصفهان در مجلس شورای اسلامی و همچنین دادستان عمومی و انقلاب اصفهان هشدار گذشتۀ خود را بسط دهد و  تکرار کند.

این فعال میراث فرهنگی به ایسنا می‌گوید: حریم محور تاریخی فرهنگی اصفهان سال ۱۳۷۱ تصویب و ابلاغ‌شده، تخریب‌هایی هم که طی سالیان گذشته صورت گرفته، در حریم این مسجد ثبت جهانی شده بوده است، اما متأسفانه می‌شنویم که به‌ غلط اعلام می‌شود حریم مسجد جامع اصفهان ابلاغ نشده است و به ‌این ‌ترتیب راه برای ادامۀ تخریب و برخورد نکردن با خاطیان بازمی‌ماند.

کلانتری خاطرنشان می‌کند: در دو نقشه‌ای که سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان تهیه‌ کرده یک جا نوشته‌شده که محدودۀ شرقی پشت مسجد جامع عتیق اصفهان مجموعۀ خانه‌های تاریخی است و در دیگری آمده محل طرح توسعۀ مقبرۀ علامه مجلسی (ره) است. این باعث می‌شود بپرسیم اگر مجموعه خانه‌های تاریخی در این محدوده قرار دارد چرا طرح توسعۀ مقبره علامه مجلسی (ره) را باید در آن اجرا کرد؟

او می‌گوید: سوای بحث طرح توسعۀ مقبره و احداث دانشگاه علوم قرآن و حدیث، اکنون در نقشه‌های سه‌بعدی اداره نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان رد یک گذر سواره پشت مسجد جامع عتیق اصفهان دیده می‌شود که احتمال می‌رود قصد دارد پارکینگی که طرح احداث آن در دستور کار اوقاف قرار دارد را به خیابان ابن‌سینا وصل کند.

این دانش‌آموختۀ مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی یادآور می‌شود: رد این گذر همان بلایی را به خاطر ما می‌آورد که به دلیل طرح احداث گذر آقا نجفی بر سر بافت تاریخی پشت میدان نقش‌جهان آمد و به این خاطر که تقریباً بعد از انجام ۷۵ درصد از این تخریب‌ها طرح گذر آقا نجفی در کمیسیون ماده پنج مطرح شد، نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم تا برای بافت تاریخی پشت مسجد جامع اصفهان نیز همان اتفاق تکرار شود.

کلانتری تصریح می‌کند که در سال جاری تخریبی در محدودۀ پشت مسجد جامع عتیق اصفهان صورت نگرفته اما به این دلیل که هشدار او نادیده گرفته‌شده و وزیر راه و شهرسازی نیز اخیراً در معیت مدیرکل اوقاف و امور خیریه اصفهان از محل اجرای طرح توسعه مقبره علامه مجلسی (ره) بازدید کرده، بار دیگر گزارشی از تهدیدهای موجود نوشته و خطاب به همۀ متولیان امر ارسال کرده است.

سید مهدی موسوی، مدیر پایگاه جهانی مسجد جامع عتیق اصفهان، دربارۀ اعلام خطر این فعالِ میراث فرهنگی به ایسنا می‌گوید: بخشی که جناب کلانتری نگران تخریب بافت آن هستند، یک قطعه زمین در تملک حوزه علمیه است که قرار است دانشگاه علوم قرآن و حدیث در آن احداث شود، اما از طرف معاونت میراث فرهنگی پافشاری شده که اگر قصد انجام چنین کاری را دارند باید طرح آن در شورای فنی میراث فرهنگی مصوب شود.

او می‌گوید: بحث ایجاد گذر در این محدوده نیز در کمیسیون ماده ۵ مطرح‌شده بود، اما این گذر اجرا نمی‌شود چرا که زمین مورد بحث، تحت تملک حوزه علمیه است و آن‌ها قصد دارند دانشگاه خود را در آن بسازند. تنها به این خاطر که حدود یک سال و نیم قبل شهرداری نخاله‌های موجود در زمین را برداشت، دو کوچه به هم وصل شد و شائبۀ ایجاد گذر را پدید آورد.

موسوی در پاسخ به این سؤال که طرح توسعۀ مقبره علامه مجلسی (ره)، خطر خروج از فهرست یونسکو را متوجه مسجد جامع عتیق اصفهان می‌کند یا خیر؟ توضیح می‌دهد: خطر احداث میدان امام علی(ع) و ساخت‌وسازهای آن به‌مراتب بیشتر از این‌ها بود و  لازم است بگویم اکنون بیش از دو سال است که هیچ تخریبی در این محدوده صورت نگرفته است.

مدیر پایگاه جهانی مسجد جامع عتیق اصفهان با تأکید بر اینکه ازنظر میراث فرهنگی حفظ گذرهای پیرامونی و بافت و کاربری محیط پیرامونی یک اثر تاریخی ضروری است، خاطرنشان می‌کند: تاکنون حوزه علمیه اصفهان مجوزی برای تغییر کاربری این محدوده که اکنون مسکونی است، نگرفته و پیش‌طرح احداث دانشگاه علوم اسلامی را نیز به شورای فنی میراث تحویل نداده است.

۲۹ شهریورماه سال جاری، مدیرکل دفتر ترویج معماری طرحی شهری و بافت‌های واجد ارزش وزارت راه و شهرسازی کشور، در واکنش به نامۀ دوم محمدمهدی کلانتری، خطاب به مدیر کل اداره راه و شهرسازی استان اصفهان نامه‌ای نوشت که در آن آمده بود: «مطابق گزارش‌های واصله از سازمان‌های مردم نهاد و بازدیدهای میدانی در بافت تاریخی شهر اصفهان مجموعه اقدامات اجرایی صورت گرفته پیرامون مسجد جامع عتیق اصفهان منجر به تخریب بخشی از بافت ارزشمند تاریخی شده و متعاقبا این اقدامات و بلاتکلیفی صورت گرفته در بافت، نارضایتی مردم و ساکنین را برجای گذاشته است. در این خصوص لازم است ضمن ارسال گزارشی از وضعیت موجود و موقعیت تخریب‌های صورت گرفته در بافت تاریخی، کلیه مستندات مربوطه اعم از مکاتبات صورت گرفته در این زمینه و طرح‌های مترتب بر آن حوزه (اعم از وضعیت در طرح جامع و تفصیلی و طرح‌های موضعی و ضوابط حاکم بر آن) را با قید فوریت به این دفتر ارسال کنید.»

 به زودی با مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان، در رابطه با طرح توسعه مقبرۀ علامه مجلسی (ره) گفت‌وگو خواهد کرد و برای درج توضیحات حوزه علمیۀ اصفهان دربارۀ چند و چون ساخت دانشگاه علوم قرآن و حدیث در جوار مسجد ثبت جهانی شدۀ جامع عتیق اصفهان نیز اعلام آمادگی می‌کند.