نصف جهان: با انتشار نتایج پژوهش های اخیر روی یک کشتی تاریخی غرق شده در سواحل تالش گیلان، دلایل غرق شدن کشتی «قروق تالش» مورد بررسی قرار گرفت.

تیمی از محققین از پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری محققینی از کشورهای فرانسه و مالتا نتایج پژوهش های خود را درباره کشتی تاریخی قروق تالش در یک ژورنال معتبر بین المللی منتشر کردند.

کشتی تاریخی قروق تالش در ۵ کیلومتری شرق شهر تالش و نزدیک روستای قروق تالش در روی خط ساحلی دریای کاسپین واقع است. وجود این شناور در سال ۱۳۸۴ توسط مردم منطقه گزارش شد و در سال های بعدی، تلاش های ناموفقی برای انتقال این شناور به داخل خشکی و نمایش عمومی صورت گرفت که به کشتی آسیب هایی وارد کرد. سال گذشته پژوهشگران با هدف شناسایی ویژگی های این اثر و بررسی روش‌های حفاظت آن اقدام به مطالعات ژئوفیزیکی و گمانه زنی در اطراف کشتی و نمونه برداری از چوب آن کردند که پس از تکمیل مطالعات نتایج آن اخیراً در ژورنال «گزارش‌های علوم باستان‌شناسی» در هلند منتشر شد.

طبق گفته عبدالمجید نادری از پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، بر اساس نتایج سن سنجی رادیو کربن که بر روی چوب کشتی انجام شد، کشتی تاریخی قروق تالش در اواسط قرن هجدهم میلادی مصادف با اواخر دوره صفوی و یا دوره افشار، ساخته شده است. وی افزود: نتایج چوب‌شناسی نشان می‌دهد که جنس چوب به کار رفته در ساخت این شناور از نوع کاج اسکاتلندی است که نزدیک ترین منطقه رویش آن به دریای کاسپین، کوه های جنوب قفقاز است. این پژوهشگر معتقد است که با توجه به سن ساخت شناور و بررسی گزارش های تاریخی، محل ساخت این شناور احتمالاً نه در ایران، بلکه در کشتی سازی های روسیه نظیر آستاراخان بوده است.

حسین توفیقیان، باستان‌شناس نیز در خصوص نتایج کاوش باستان‌شناسی گفت: این کاوش نشان می‌دهد کشتی از وسط دو نیم شده است و بخش های مختلفی از شناور باقی مانده‌ که شامل ۴۲ تیرک عرضی، بین هشت تا ده تیرک طولی، محل نصب دکل، دماغه (ساتور)، تخته‌های پوششی و اتصالات فلزی نظیر میخ‌های آهنی بلند است.

وی افزود: نتایج بررسی های ژئوفیزیکی نشان می دهد که نیمه‌ گمشده شناور در زیر رسوبات در فاصله ۱۰ تا ۳۰ متری جنوب شناور و در عمق بین 2/5 ‌متری تا 7 متری قرار دارد.

این تیم پژوهشی در مقاله منتشر شده چند دلیل احتمالی را برای غرق شدن این کشتی مطرح کرده اند. با توجه به وجود یک حفره‌ بزرگ در بدنه شمالی این شناور و تخریب تقریباً کامل نیمه جنوبی شناور، این امکان وجود دارد که کشتی در طی جنگ های ایران و روسیه در اویل قرن نوزدهم میلادی مورد اصابت گلوله توپ قرار گرفته باشد. همچنین، ممکن است کشتی تعمداً به دلیل اجبار قانونی به بازنشستگیِ کشتی های چوبی در اوایل قرن بیستم، مغروق شده باشد، اما محتمل‌ترین سناریو آن است که کشتی قروق تالش به دلیل بروز طوفان های دریایی غرق شده باشد. با توجه به اینکه مطابق با گزارش های تاریخی، کرانه نوردی میان ایران و روسیه برای کشتی های بادبانی ارجحیت داشته، ممکن است این کشتی دچار طوفان شده و در ساحل گرفتار آمده باشد.

پژوهشگران مذکور در مقاله خود اظهار کرده اند که این شناور تحت تأثیر امواج و رفت‌ و آمدهای محلی در حال از میان رفتن است و ضروری است که به یک مکان استاندارد برای نگهداری منتقل شود. لازم به ذکر است که برای اجرای طرح انتقال شناور تاریخی قروق تالش به یک مکان مناسب، مطالعات بیشتری به منظور اقدامات حفاظتی و مرمتی نظیر نمک‌زدایی، گندزدایی، اشباع چوب با مواد استحکام‌دهنده و نگهدارنده صورت پذیرد. همچنین لازم است محل نگهداری شناور مجهز به کنترل‌کننده های دما و رطوبت باشند.