نصف جهان: در حالی حدود صد سال ریل مورد نیاز کشور از طریق واردات و با هزینه بالا تأمین می‌شد که امروز ایران تنها تولیدکننده ریل پیشرفته در خاورمیانه است.

ماجرای تولید ریل ملی یا همان UIC60 با استاندارد 60E1 سرنوشتی در حد هفت خوان رستم را از سر گذرانده است. سال 87 یعنی حدود 12 سال قبل کارخانه ذوب آهن اصفهان با توجه به نیاز کشور و با توجه به سابقه تولید ریل U33 برنامه ریزی برای تولید پیشرفته UIC60 را آغاز کرده بود. اما واردات همچنان اولویت اول برای احداث، تعمیر و نگهداری خطوط ریلی بود.

اوایل آبان ماه سال 93 شورای اقتصاد با درخواست وزارت راه و شهرسازی برای خرید 1000 میلیارد تومان ریل هندی موافقت کرد که بر اساس آن  22 میلیارد روپیه برای خرید 250 هزار تن ریل از هند تخصیص یافت.

نیمه دوم سال 94 اما خبری از تولید ریل ملی (UIC60) نشد که دلیل عمده آن کمبود منابع مالی و برخی مشکلات فنی اعلام می‌شد. طی سال‌های 95، 96 و 97 نیز هر از چند گاهی اخباری در خصوص ورود قریب‌الوقوع ریل ملی به توسعه زیرساخت‌های ریلی منتشر می‌شد اما در عمل باز هم خبری از ورود این نوع ریل تولید داخل به پروژه ها نبود.

مدیر نورد کارخانه ذوب‌آهن اصفهان روایت جالبی را از تلاش این کارخانه برای تولید ریل ملی بازگو می‌کند.

محمدامین یوسف‌زاده اظهار کرد: سال 71 و پس از جنگ تحمیلی به واسطه سهام کارخانه ذوب‌آهن در یکی از شرکت های خارجی، تعدادی از پرسنل آموزش هایی را دیدند، گروهی هم نقشه هایی را از آنجا به ایران منتقل کردند. تا قبل از سال 93 هر بار تستی را انجام می دادیم به دلیل اینکه به شدت کمبود داشت و ناقص بود، موفق به تولید ریل ملی نشدیم، تنها کاری که می‌کردیم این بود که یک تست را انجام می دادیم و مقداری ریل برای داخل کارخانه تولید می شد.

یوسف زاده افزود: در سال 93 اطلاعات کامل ریل از جمله نیازها برای بالا بردن دقت تولید و تست های فوق‌العاده سختگیرانه برای تولید ریل جمع‌آوری شد. در این سال تجهیزات مورد نیاز شناسایی شد و آلمانی ها اعلام کردند که قصد فروش خط تولید ریل را دارند، شرایط فروش مناسب بود و یک فرصتی بود که بتوانیم تجهیزات مورد نیاز را تأمین کنیم.

وی یادآور شد:‌ سال 87 وقتی که آقای هراتی نیک سرپرست وقت ایمیدرو بود، استارت تولید ریل ملی زده شد. با اس‌ام‌اس آلمان برای خرید تجهیزات مذاکره کرده کارها را جلو بردیم. در یک بازه یکساله به تجهیزات تست و های‌تک رسیدیم؛‌ آنها اعلام کردند که «ما نمی‌توانیم این تجهیزات پیشرفته را به ایران بفروشیم»، این مسئله را پذیرفتیم که مدیر وقت ذوب آهن را تغییر دادند. با ورود آقای هراتی نیک موضوع تغییر و اعلام کرد که «ما یک خط کامل تولید ریل را در کشور راه‌اندازی می‌کنیم».

وی با بیان اینکه راه‌ اندازی خط کامل پس از چهار سال کار جلوتر نرفت، اظهار کرد: سال 93 مذاکرات مجدداً برای خرید تجهیزات شرکت آلمانی آغاز  شد و  در ترکیه این کار پیگیری و طی یک بازه حدوداً شش ماهه تمام زوایای موضوع بررسی شد و به این نتیجه رسیدیم که فرصت بسیار مناسبی را در اختیار داریم.

وی تأکید کرد: این اتفاق افتاد و تصمیم گرفتیم برنامه توسعه خط نورد 650 را که سال 87 آغاز شده بود ادامه دهیم. سال 95 تقریباً پس از حدود 5/2 سال استارت تولید خط گرم را زدیم و ریلE246 یا همان U33 شروع شد. بخشی از خطوط ریل کشور از این نوع ریل است که در سرعت و تحمل بار محور آن کمتر از ریل UIC60 است.

مدیر نورد ذوب‌آهن  ادامه داد: تولید این نوع ریل درخواست راه‌آهن بود که بعد از مدتی اعلام کردند به ریل E160 برای توسعه خطوط ریلی نیاز دارند. استانداردهای تولید این ریل فوق العاده سختگیرانه است تا برای سرعت‌ها و بار محوری بالا اطمینان لازم حاصل شود.

یوسف‌زاده با ابراز اینکه اولین جایی که در خاورمیانه استارت تولید ریل پیشرفته را زد، جمهوری اسلامی ایران بود، گفت: چون ما تجهیزات را تأمین کرده بودیم جرأت این را داشتیم که وارد پروسه تولید ریل شویم. امروز با افتخار اعلام می‌کنیم که بعد از راه اندازی کارخانه ذوب آهن در سال 1345، تولید ریل فاز دوم توسعه ملی بود.

وی اظهار کرد: اواخر سال 98 حدود 7000 تن ریل ملی و امسال حدود 30 هزار تُن تحویل داده ‌ایم و پیش‌بینی می‌کنیم تا آخر سال به 60 هزار تن خواهد رسید. وی اظهار کرد: پیش بینی می‌کنیم سال آینده ظرفیت تولید ریل ملی دو برابر می شود. اگر راه‌آهن تقاضا داشته باشد سال آینده 150 هزار تن بیشتر ریل به آنها تحویل می‌دهیم.

مدیر نورد کارخانه ذوب‌آهن اصفهان گفت: ریل ملی تولید داخل به‌مراتب کیفیت بالاتری نسبت به ریل های چینی و هندی دارد و همتراز با ریل های باکیفیت اروپایی است.

فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا (ص) هم با تأکید بر توجه ویژه به ظرفیت های تولید کشور در سال جهش تولید، اظهار کرد: راه آهن چابهار ــ زاهدان پروژه بسیار مهمی است که تنها بندر اقیانوسی ایران را می‌تواند به خط ترانزیتی ریلی کشور متصل کند. سعید محمد با اشاره به استفاده از ریل ملی در احداث خط‌آهن چابهار ــ زاهدان گفت: در این طرح به طور کامل از ریل ملی استفاده می‌کنیم که ذوب آهن اصفهان در حال تولید و تأمین آن است.

عباس خطیبی، معاون ساخت راه آهن شرکت ساخت و توسعه نیز در این‌باره می‌گوید: در زمان حاضر ریل خریداری شده از کارخانه ذوب آهن از ریل وارداتی به مراتب ارزان‌تر است، ضمن اینکه مهمتر از همه وابستگی کشور به خارج در این رابطه قطع شده است و دیگر واردات ریل نداریم و تمام ریل مورد استفاده از طریق کارخانه ذوب‌آهن تأمین خواهد شد.