مذاکرات درباره رفع تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران و بازگشت جمهوری اسلامی به اجرای کامل توافق هسته‌ای، به گفته دیپلمات‌ها و اعضای شرکت کننده در دومین دور جلسه حضوری هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام پیشرفت ملموسی داشته است.

 اعضای گروه چهار به علاوه یک معتقدند که مذاکرات کارشناسان و تیم تخصصی در خصوص جنبه‌های فنی و جزئیات مسائل مربوط به لغو تحریم‌ها که از سه‌شنبه گذشته در وین آغاز شده، نتیجه‌بخش و سازنده بوده است.

«انریکه مورا» هماهنگ کننده نشست کمیسیون مشترک برجام روز جمعه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد؛ اعضا،  بحث‌هایی که در سطوح مختلف کمیسیون مشترک در خصوص بازگشت احتمالی امریکا به برجام صورت گرفته را مورد ارزیابی قرار داده و سازوکارها برای تضمین بازگشت به برجام و اجرای موثر آن را به بحث گذاشتند. دو گروه کارشناسی رفع تحریم و اجرای ترتیبات هسته ای اقدامات خود را به اطلاع کمیسیون مشترک رسانده و اعضا تبادل نظرهای سازنده و نتیجه محور را مد نظر قرار دادند.

وی افزود: با توجه به بیانیه مشترک وزرای امور خارجه عضو برجام در مورخ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۰ اعضا بر اراده خود برای پیگیری تلاش های دیپلماتیک مشترک موجود تاکید کردند. «مورا» با اشاره به این مطلب که به تماس های جداگانه خود با همه اعضای برجام و با ایالات متحده ادامه خواهد داد افزود: کمیسیون مشترک گروه های کارشناسی را موظف کرد تا اقدامات خود را ادامه دهند و توافق کرد تا طی هفته آتی در وین مجددا تشکیل جلسه دهد.

در همین حال میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های نیز درباره جمع‌بندی نشست امروز کمسیون مشترک برجام گفت که شرکت کنندگان پیشرفت‌های اولیه در گفت‌وگوهای تخصصی را مد نظر قرار دادند. وی در توئیتی افزود که جلسه بعدی کمیسیون مشترک برجام برای حفظ فضای مثبت هفته آینده تشکیل خواهد شد.

چین هم فضای مذاکرات برجام را مثبت ارزیابی کرده و معتقد است که وقت آن رسیده که آمریکا به وعده بازگشت به توافق هسته ایران و رفع تحریم‌ها را سریعا عملیاتی کند. «ونگ چون» سفیر و نماینده دائم چین نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز جمعه به خبرنگاران گفت که تمام طرف‌های برجام نسبت به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران نگرانی خود را ابراز کرده و خواستار لغو هرچه سریعتر این تحریم‌ها هستند.

وی یادآور شد که مشکلات ناشی از تحریم‌ها همگی ازسوی دولت پیشین آمریکا است که چنین تحریم‌های غیر قانونی را علیه افراد و سازمان‌های مجری برجام وضع کرد. دیپلمات ارشد چین با بیان اینکه لغو تحریم‌ها علیه ایران فقط یک مساله دو جانبه نیست و جنبه مهمی از حفظ برجام و در نتیجه چندجانبه گرایی است افزود: به‌تازگی پیام‌های مثبتی ازسوی آمریکا درباره لغو تحریم‌ها دریافت کردیم؛ از واشنگتن می‌خواهیم تا به سرعت اقدام عملی صورت داده و اجرای کامل و موثر برجام را محقق سازد.

واشنگتن در دوره زمامداری دونالد ترامپ با خروج یکجانبه از برجام، تروریسم اقتصادی را با هدف فشار حداکثری علیه مردم کشور اعمال کرد. رییس جمهوری جدید آمریکا سیاست پیشین کاخ سفید در قبال ایران را مورد انتقاد قرار داده اما بازگشت به برجام را مشروط به اقدام ایران دانسته و بدون اشاره به اینکه کدام دولت در قبال برجام خلف وعده کرده و از آن خارج شده است، وعده داده که درصورت بازگشت ایران به اجرای کامل برجام، واشنگتن نیز به این توافق باز خواهد گشت.

آمریکا به تازگی ادعا کرده که آماده لغو تحریم‌هایی است که با برجام سازگار نیست. «ند پرایس» سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا مدعی شد: آماده‌ایم تا اقدامات لازم را برای بازگشت به برجام اتخاذ و تحریم‌های متناقض با آن را لغو کنیم. وی با این حال توضیحی درباره جزئیات این اقدام ارائه نداده و معلوم نیست که این مساله در مقام عمل چه تحریم‌هایی را شامل می‌شود.

جمهوری اسلامی تاکید دارد « هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریم‌ها را در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ، لغو کند و این لغو تحریم‌ها مورد راستی آزمایی ایران قرار گیرد.»

محمد جواد ظریف وزیرامور خارجه ایران امروز پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام تصریح کرد:‌ایالات متحده - که این بحران را موجب شده - باید ابتدا به پایبندی کامل بازگردد، ایران پس از راستی‌آزمایی سریع، اقدام متقابل خواهد کرد. وی خاطر نشان کرد: تمامی تحریم‌های ترامپ، ضدبرجام بودند و باید رفع شوند - بدون توجه به تمایزات و نام گذاری‌های بی منطق و خوسرانه تحریم ها.

سید عباس عراقچی رئیس هیات ایرانی حاضر در هجدهمین نشست کمیسیون برجام می‌گوید لغو کامل تحریم‌ها «یعنی همه تحریم‌هایی که در برجام به آنها اشاره شده، باید برداشته شود و همه تحریم‌هایی که در ۴ سال گذشته در زمان ترامپ گذاشته شده است. اینها مجموعه تحریم‌هایی است که از نظر ما باید برداشته شود.»

وی بیان داشت: دولت قبلی آمریکا برای اینکه برجام را از بین ببرد و به خیال خود به توافق بهتری برسد، مجموعه ای از تحریم‌ها را تحت عناوین مختلف به ایران تحمیل کرد که همه اینها باید بازگردد، چون همه اینها در حقیقت به نوعی به برجام مربوط بوده است.

عراقچی در همین حال بیان کرد که همه اعضای برجام، از بازگشت آمریکا و ایران به برجام حمایت کرده و سعی می‌کنند نقش مثبتی را ایفا کنند.

وی تصریح کرد: هرچقدر که اینها در مسیر یک توافق معقول حرکت کرده و کمک کنند به اینکه خواسته ای ما برآورده شود، طبیعی است که ما با آنها به رایزنی و مشورت‌های خودمان ادامه خواهیم داد. ولی باید گفت که اتکای ما به آنها نیست، اتکای ما به سه کشور چین، روسیه و اتحادیه اروپا نیست که بروند کار را انجام بدهند، چرا که ما نظرات خودمان را با منطق بیان کرده و محکم پشت سر این نظرات هستیم و مذاکرات را تا جایی که نظرات ما تامین شود، ادامه خواهیم داد.

حالا کارشناسان معتقدند که روند مذاکرات به سمتی حرکت می‌کند که می‌توان به رفع تحریم‌ها در عرض چند هفته آینده امیدوار بود. یک دیپلمات اروپایی به رویترز گفته که احتمالا تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایران گشایشی حاصل می‌شود. «هنری روم» تحلیل‌گر اندیشکده تحقیقاتی اوراسیا هم معتقد است که ایران و امریکا فاصله چندانی تا پیشرفت عملی در پرونده برجام ندارند.