طراحی سوالات فراتر از سطح کتاب درسی در کنکور سراسری ١۴٠٠ موجب گلایه و بلاتکلیفی داوطلبانی شده است که در آرزوی رشته‌های پزشکی بی‌قرارند.

بیش از یک سال و نیم از شیوع کرونا گذشت و در این ایام آنچه بیش از پیش خودنمایی کرده مجاهدت‌هایی بوده است که کادر درمان علی‌رغم خطراتی که سلامتی شان را در این ایام تهدید می‌کرد، پذیرفتند و به کارشان ادامه دادند.

حرفه‌ای که تا پیش از این جزو حرفه‌های لاکچری و پر زرق و برق بود، ١٨٠ درجه تغییر کرد و روی دیگری از خودش نشان داد، اما هنوز هم محبوبیتش در جامعه کم نشده است؛ نیمی از متقاضیان کنکور پشت درب‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی صف کشیدند تا یکی از کرسی‌های دانشگاهی رشته‌های پزشکی در درجه اول و در درجه دوم پیراپزشکی را از آن خود کنند.

امسال هم بنا بر آمار رسمی سازمان سنجش بیش از ۵٠ درصد متقاضیان ورود به تحصیلات آکادمیک در رشته تجربی شرکت کردند تا همچنان رشته‌های پزشکی در صدر علاقه‌مندی‌ها برای تحصیلات دانشگاهی باقی بماند.

با وجود این علاقه مندی، بعضا مسیر رسیدن به آن نه فقط یکسال درس خواندن بلکه ١٢ سالی است که تمام دوران کودکی و نوجوانی هر فرد را پوشش می‌دهد تا ضمن فارغ التحصیلی از مدرسه، رویای دیرینه‌شان به آرزوی دست یافتنی تبدیل شود، اما امسال این سناریو تغییر کرد و گویی سال‌های متمادی تلاش داوطلبان کنکوری با تغییر و تحولاتی عجیب و غریب در محتوای سوالات آزمون و ناهماهنگی با کتاب درسی نادیده گرفته شد.

متولی نظارت بر طراحی سوالات کنکور کدام نهاد است؟

فقط کافی است تا گفت و گویی کوتاه با داوطلبان کنکور تجربی داشته باشی تا متوجه شوی این بار گلایه از سطح طراحی سوالات و سخن بودن آن، قصه تکراری گلایه داوطلبان کمتر تلاش کرده از طراح نیست بلکه گویا حساب و کتاب آموزش و پرورش و سازمان سنجش برای طرح سوالات کنکور با هم تناقض داشته است.

آموزش و پرورش ٢-٣ روز بعد از گلایه‌مندی داوطلبان کنکور از سطح سوالات از طریق سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی واکنشی نشان داد و در این مورد حسن ملکی رئیس این سازمان با اشاره به وضعیت آموزش در شرایط کرونایی گفت که «متاسفانه نه تنها در برخی از دروس (خاصه درس ریاضی) چنین چیزی رخ نداد، بلکه شاهد عدم تطابق برخی از سوالات آزمون با رویکرد، اهداف و دامنه محتوایی کتاب‌های درسی بودیم، تاحدی که برخی از سوالات صراحتا ناظر به مفاهیمی بود که در کتاب‌های درسی هیچ اشاره‌ای بدان نشده است. هر چند سال‌های گذشته نیز کم و بیش چنین مواردی اتفاق افتاده بود و مورد اعتراض این سازمان نیز قرار گرفت، اما سوالات آزمون امسال نشان می‌دهد که به اعتراضات توجه کافی نشده است.»

به دنبال این موضع آموزش و پرورش، سازمان سنجش اعلام کرد که «مسئولان آموزش و پرورش به جای اینکه در فضای رسانه‌ای بگویند برخی سوالات کنکور سخت بوده است، به طور مشخص به ما اعلام کنند کدام سوال سخت بوده است طبیعتا بگویند چه مواردی هست تا بررسی‌های لازم برای سوالات صورت بگیرد.»

مسیر متضاد محتوای کتاب درسی و سوالات کنکور

تنها عایدی در پاسکاری میان سازمان سنجش و وزارت آموزش و پرورش، تشدید بلاتکلیفی و نگرانی داوطلبانی است که از طرح سوالات کنکور آن هم با وجود شرایط خاص آموزشی طی ١-٢ سال اخیر غافلگیر شده‌اند.

طی گفت و گویی با علی نظر نژاد و سروش موئینی معلمان ریاضی دوره متوسطه، کیفیت طراحی سوالات و میزان انطباق آن با محتوای درسی را بررسی کردیم.

نظرنژاد درباره طراحی سوالات با اشاره به درس ریاضی آزمون کنکور ١١ تیر گفت که آنچه برای داوطلبان رشته تجربی رخ داد، هنوز کابوسی ناباورانه است. سوالاتی دشوارتر از حد معمول، محاسبات حجیم و بودجه بندی متفاوت با همیشه، پایانی مرگبار داشت؛ در هفت سوال پایانی، دو تست خارج از سرفصل‌های کتاب درسی (جایگشت دایره‌ای و معادله وتر مشترک) و دو سوال فاقد گزینه درست (یک احتمال بسیار پرزحمت و یک تست هندسه)، تمام امید‌های داوطلب به خود و درس ریاضی را نابود کردند.

او ادامه داد: برای بسیاری از داوطلبان، آسیب به اینجا خاتمه نیافت و خستگی و دل‌شکستگی این درس، تأثیر خود را در سه درس اختصاصی بعدی هم نشان داد و در نتیجه زیست، فیزیک و شیمی نیز آنطپز که باید مورد تجزیه و تحلیل و در نهایت پاسخگویی قرار بگیرد، نشد.

همچنین موئینی دیگر معلم ریاضی دوره متوسطه معتقد بود: در شرایطی که فضای آموزش آنلاین در سایه کرونا، تأثیر زیادی بر سطح یادگیری و نظارت‌های آموزشی گذاشته بود، اکثر فعالان عرصه آموزش انتظار چنین جهش ناگهانی در سطح سوالات کنکور درس ریاضی را نداشتند و به گواه بسیاری از معلمان پرتجربه و کارکشته، حل ٣٠ سوال درس ریاضی برای خود آن‌ها هم در زمان کمتر از ۵۰-۶۰ دقیقه ممکن نبوده است.

این معلم تاکید کرد: بهتر بود سوالات درس ریاضی طوری طراحی می‌شدند که بتوان دانش‌آموزان قوی، متوسط و ضعیف را از یکدیگر تفکیک کرد. با سوالات طرح شده در این کنکور تفاوت چندانی بین دانش‌آموزانی که مفاهیم کتاب درسی نظام جدید را به طور کامل و مفهومی آموخته‌اند و کسانی که این درس را به طور سطحی و با روش‌های نه چندان علمی فراگرفته اند قابل مشاهده نیست.

بررسی سوالات نامنطبق با محتوای کتاب درسی

پیگیری موضوع طراحی سوالات کنکور امسال که حتی به خیابان بهارستان تهران و نمایندگان مردم در مجلس هم رسید، به اعتقاد سازمان سنجش و آنچه تلویحا مسئولان آن مطرح کرده‌اند مصداقی مدلشه است و کلی گویی است.

آنچه در ادامه می‌آید بررسی سوالاتی است که سنجش سطح علمی داوطلبان را با اشکال مواجه کرده است و ٢ معلم ریاضی یاد شده آن را تحلیل و در قالب جدولی نشان دادند.

با این وجود باید منتظر ماند و دید که آیا این پاسکاری میان دستگاه ها، در نهایت سرانجامی نیک و بدون شائبه برای داوطلبان کنکوری ١۴٠٠ به دنبال دارد یا خیر؟!