دریا قدرتی پور:نه درس ها، درس زندگی است و نه سرمشق ها می تواند مهارت بیاموزد. این گزاره ها سر و ته کتاب هایی است که قرار است باز هم روی نیمکت ها قرار بگیرد و در سال تحصیلی جدید باز هم دانش آموزان با حجم بالایی از کتاب های درسی روبرو شوند که نه تنها با حجم زمان آموزش متناسب نیست؛ بلکه غیر جذاب و خسته کننده است.

این موضوع سالیان سال است دغدغه معلمان و دلواپسی خانواده ها هم شده است. چالشی که سه ضلع مثلث اولیا، مربیان و دانش آموزان را تشکیل می دهد و با اینکه هر سال در مورد آن بحث و گفت و گو می شود اما گویا به نتیجه رسیدن آن به سادگی میسر نیست.

 در کتاب‌های حجیم درسی که البته در سال‌های اخیر به‌ویژه در دوره ابتدایی تعدیل‌هایی در آن انجام شده،‌ مطالب غیرکاربردی فراوان است که شاخص اصلی تشخیص آن همان جمله معروفی است که بسیاری از دانش‌آموزان از آن استفاده می‌کنند: «این مطلب به چه درد ما می‌خورد؟»

دانش‌ آموزان شاید با ادبیاتی ناپخته حرف بزنند اما در واقع در حال اعلام نیازشان هستند. دانش‌آموزان در کتاب‌های درسی دنبال موضوعاتی می‌گردند که ضمن جذابیت و افزودن به دانش آنها در زندگی نیز به کارشان بیاید که از این دست مطالب در کتاب‌های درسی بسیار کم است.

یکی از معلمان دوره ابتدایی که سال هاست با این موضوع دست و پنجه نرم می کند؛ این اعتقاد را دارد که بچه های امروز بیش از اینکه به گردکردن و قطع کردن و حل مجهولات نیاز داشته باشند به معلوماتی نیاز دارند که برای آنها کاربردی باشد.

به نظر این معلم با سابقه که خودش دارای دو فرزند است، خیلی وقت ها این مسائل خانواده ها را هم درگیر می کند. مباحثی که رابطه پدر و مادر و فرزند را به چالش کشیده و باعث می شود که استحکام خانواده با ورود فرزند به مدرسه دچار تزلزل شود.

از سویی دیگر دانش آموزان پایه های بالاتر هم در این چرخه چندان دل خوشی ندارند. آنها به جای اینکه در مدرسه کار تیمی و مهارت های مختلف و کاربردی را یاد بگیرند، ذهنشان درگیر مسائل تئوریکی می شود که به درد امروز و آینده شان نمی خورد.

دنیای دانش‌آموزان پایه دوازدهم دنیای متفاوت‌تری است. بیشترشان از استرس برای کنکور سال آینده حرف می زنند و گلایه می کنند. پریا یکی از همین دانش‌آموزان می‌گوید که هر شب خواب رتبه خوب داشتن را می‌بیند و در زمان امتحانات هم اگر نمره کمی بگیرد با تذکر خانواده مواجه می‌شود. پریا فکر می‌کند کتاب‌های درسی چیزی را به او آموزش نمی‌دهند که نیاز دارد.

سروناز، دانش‌آموز پایه دوازدهم است. او فکر می‌کند کتاب‌های درسی برای او کاربردی نیست و شاید از مجموع چیزی که در مدرسه می‌آموزد 20درصدش کاربردی باشد:« اگر قرار بود من کتاب‌های درسی را بنویسم مواردی را به دانش‌آموزان آموزش می‌دادم که در جامعه و زندگی به آن‌ها کمک کند؛ مثلا نکاتی را در مورد تعمیر کردن ماشین، رسیدگی به تعمیرات جزئی که در زندگی واقعی با آن مواجه می‌شویم و یاد نگرفته‌ایم که چطور باید عمل کنیم، به دانش‌آموزان آموزش می‌دادم. ما در مدارس یاد نمی‌گیریم که چطور مستقل و شاد زندگی کنیم و تنها مجموعه‌ای از اطلاعات را حفظ می‌کنیم که بعد از مدتی فراموش می‌شوند.»

یک معلم نیز تاکید می‌کند: برای دانش‌آموزان چه اهمیتی دارد که بداند صادرات پنبه کدام کشور بیشتر از دیگران است در حالی که در برابر پیش ‌پاافتاده‌ترین مسائل و مشکلات، دچار درماندگی می‌شود؟

 وی تاکید دارد که بچه‌ها به‌جای حفظ کردن دروس یا یادگیری مسائل پیچیده‌ای همچون اهرم‌ها یا مقیاس‌ها که با خشک‌ترین ادبیات ممکن در کتاب‌ها بیان شده، باید مهارت ارتباط با همسالان و خانواده، کنترل خشم و قدرت تصمیم‌گیری و مقابله با مشکلات را یاد بگیرند تا برای زندگی آماده شوند.