دریا قدرتی پور: گوشی، رادیو، کیس های کامپیوترهای قدیمی و خراب، لپ تاپ های مستعمل و موارد دیگر از جمله زباله های الکترونیکی هستند که خیلی وقت است سرانجام بی سرانجامی دارند. زباله های بلاتکلیفی که کوهی از زباله های بی ارزشی را تشکیل داده اند که البته در دل خود ارزشی طلایی دارد. این در حالی است که به گفته کارشناسان وسایل الکترونیکی و الکتریکی پس از پایان عمرشان هم ارزش دارند و نباید آنها را به چشم زباله دید.
بر اساس آمار مجمع بینالمللی زبالههای تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی، بیش از پنج میلیارد و 300 میلیون تلفن همراه در سال 2022 دور انداخته خواهد شد. به این ترتیب حجم عظیمی از مواد ارزشمند بدون بازیافت شدن از دست خواهد رفت، موادی که میلیاردها دلار ارزش دارند.
چالش زباله های الکترونیکی البته تنها به کشور ما ختم نمی شود و این مشکل جهانی است. مشکلی که در کشور ما از همان مبدأ شروع می شود؛ البته غیر از نابسامانی مدیریتی در این عرصه، مشکل مهم دیگری که شاید حل آن بتواند سایر مشکلات را نیز حل کند وجود دارد و آن هم نداشتن اطلاع کافی شهروندان از ضرورت جمع آوری این نوع زباله هاست. شهروندان اطلاع درستی از اهمیت بازیافت این زباله ها و نیز آگاهی کاملی از محل های جمع آوری این زباله ها- در صورت وجود داشتن- ندارند لذا اگر زباله ای از این نوع هم جمع آوری شود همراه سایر زباله ها مانند نان خشک ساماندهی می شود یا بهتر است بگوییم هدر می رود.
با وجود اینکه بخش خصوصی همواره در زمینه های بازیافت زباله ها آماده بود اما در این بخش کمی لنگ می زنیم. نبود اطلاعات درست در رابطه با ارزش این زباله ها باعث شده که بخش خصوصی چندان تمایلی به ورود به این موضوع نداشته باشد و این حلقه مفقوده، بلاتکلیفی بازیافت این نوع زباله ها را به دنبال داشته است. این در حالی است که زباله های الکترونیک در دنیا از جمله زباله های ارزشمند و گرانی هستند که اشتغالزایی فراوانی به همراه دارند.
هم اکنون در بسیاری از کشورهای توسعه یافته این موضوع به صورت جدی و با برنامه انجام می شود و حتی برخی کشورها وارد کننده زباله های الکترونیک هستند. این موضوع در ایران اما آنطور که از قول منابع مختلف اعلام شده تنها در چند استان معدود، آن هم به صورت محدود بازیافت می شود.
اگرچه هنوز برخی ساختارهای اداری برای ساماندهی و بازیافت علمی این موضوع در بخش های متولی ایجاد نشده اما کارشناسان، ارتقای دانش و آگاهی شهروندان و آموزش در جامعه را در این زمینه بسیار مؤثر می دانند که اگر آن نتیجه دهد، بسیاری از فرایندهای رسمی مدیریت پسماند را نیز به دنبال خود خواهد کشاند.
در حال حاضر بسیاری از شهروندان اطلاع دارند که بازیافت روزنامه و انواع پلاستیک می تواند برایشان درآمد داشته باشد و به بازیافت مؤثر بینجامد اما اطلاع ندارند که وسایل الکترونیکی آنها چقدر می تواند ارزشمندتر و کارایی بیشتر داشته باشد.
پس اگرچه آمار دقیقی از میزان زباله های الکترونیک، چه زباله های موجود در خانه ها و ادارات چه آنچه جمع آوری می شود، در دست نیست اما می توان برآورد کرد حجم این زباله ها زیاد باشد و روز به روز نیز بیشتر شود به این دلیل که روز به روز بر سرعت توسعه فناوری افزوده می شود و این یعنی عمر دستگاه های الکترونیکی موجود نیز کمتر می شود؛ در نتیجه بسیاری از وسایل به محض خراب شدن به جای تعمیر، دورانداخته و جایگزین می شوند.
با وجود اینکه قانون تکلیف این زباله ها را براساس ماده 12 آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند، مشخص کرده و تولیدکنندگان یا وارد کنندگان لوازم الکترونیکی باید خودشان پسماندهای آثار کالاهایشان را بازیافت کنند؛ اما چنان که باید و شاید این مسئله مورد توجه قرار نمی گیرد.
به گفته یک کارشناس، بازیافت زباله های الکترونیک به چند دلیل اهمیت دارد اما دو دلیل آن دارای اهمیت بیشتری هستند، اول اینکه ارزش افزوده زیادی با خود دارند و دوم هم اینکه درواقع با مدیریت آنها از رهاسازی مواد سمی در طبیعت جلوگیری می شود.
فرهاد افشار با اشاره به لزوم ایجاد زیرساخت های جمع آوری زباله های الکترونیکی اظهار تأسف می کند که در شهرهای مختلف کشور محلی برای جمع آوری این نوع زباله ها نمی بینیم و مردم نمی دانند که این نوع زباله هایشان را چکار کنند. وی با بیان اینکه برخی از کسب و کارها علاقه دارند مرکزی برای بازیافت زباله های الکترونیک ایجاد کنند، اما این مجموعه ها یکی پس از دیگری دلسرد شده اند می گوید: مجوزهای سختگیرانه ای که باید از محیط زیست گرفته شود نمی گذارد که بخش خصوصی به راحتی به این مقوله وارد شود.
به گفته این کارشناس، اگر محلی برای مدیریت بازیافت زباله های الکترونیکی ایجاد شود کارساز است زیرا دوستداران محیط زیست این لوازم را تحویل می دهند و با این کار به محیط زیست کمک می کنند البته اگر مشوق مالی هم باشد چه بهتر با توجه به اینکه این نوع زباله ها به شدت می توانند برای محیط زیست مخرب باشند و با زباله های عادی تفاوت دارند اما متأسفانه کاری در این زمینه انجام نمی شود و از کل زباله های الکترونیکی تنها درصد ناچیزی بازیافت می شود.
بازگشت به ابتدای صفحه
ارسال به دوستان
پیشنهاد سردبیر
ارسال نظر
ایمیل مستقیم: info@nesfejahan.net شماره پیامک:۳۰۰۰۷۶۴۲ شماره تلگرام:۰۹۱۳۲۰۰۸۶۴۰