خورشید کیایی: برای نوشتن یک پایان نامه قابل دفاع حداقل شش ماه زمان لازم است. ابتدا باید ادبیات تحقیق را سروسامانی دهی و پس از به پایان رساندن آن شروع به عملیاتی کردن موضوعت کنی. اگر از روش میدانی استفاده کنی، حتماً باید پرسشنامه تهیه کنی و اگر روش کتابخانه‌ای یا تحلیل محتوا را انتخاب کنی، باید لااقل دو سه ماه در کتابخانه‌ها بیتوته کنی. طی کردن این مسیر برای خیلی ها سخت است و برای همین است که بازار سیاه خرید و فروش پایان نامه همیشه رونق دارد تا جایی که قیمت ها از سه میلیون تومان شروع می شود و تا 25 میلیون تومان هم می رسد. دلالی علم و موضوع فروش تحقیق و پایان‌نامه به امروز و دیروز بر نمی‌گردد بلکه سال‌هاست که مطرح است و مسئولان آموزش عالی هم هر بار از این موضوع ابراز نگرانی کرده اند. اما با وجود مصوبات قانونی و سختگیری در این رابطه باز هم شاهد خرید و فروش پایان نامه و کساد نبودن این بازار هستیم. این در حالی است که معاون وزیر علوم اخیراً اعلام کرده که مشکل تقلب در پایان نامه حاد نیست.

پیمان صالحی درمورد تقلب در پایان نامه‌های دانشگاهی و رسیدگی به چنین مواردی توضیح داده: برخی دانشگاه‌ها شاید مشکلات جدی در این زمینه داشته باشند و مواردی که در حوزه تقلب پژوهشی و پایان نامه می‌بینند را می‌توانند به ما گزارش کنند و ما این گزارش‌ها را براساس مراحل خاصی پیگیری می‌کنیم. در آیین نامه مربوطه و قانون نیز تمهیدات برخورد با چنین مواردی پیش بینی شده است. اما تقلب در پایان نامه‌های دانشگاه‌های وزارت علوم، در نسبت به حجم تولید آنها، مشکلی حاد و بزرگ نیست.

معاون پژوهش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری راهکار حل شدن این موضوع را دریافت نکردن پایان نامه های کاغذی دانسته و گفته: وزارت علوم به همه دانشگاه‌ها اعلام کرده است که پایان نامه‌ها را به صورت کاغذی دریافت نکنند و همه موارد مربوط به پایان نامه در دانشگاه‌های ما باید به صورت کاملاً الکترونیک ارائه و بایگانی شود.

با همه اینها و به رغم برخوردهایی که صورت می‌گیرد، این روزها اگر سری به بازار سیاه فروش پایان‌نامه بزنید، از شنیدن مبالغ فروش پایان‌نامه تعجب می‌کنید و نکته جالب اینکه این بازار حتی طی دو سال شیوع کرونا هم کساد نشده بود. نوشتن پایان نامه همیشه سخت ترین کار دانشجویی بوده و به عنوان غول آخر برای فارغ التحصیلی محسوب می‌شود. از تعداد واحد‌های اختصاص یافته برای این غول ترم آخری می‌توان متوجه شد که گرفتن نمره خوب برای واحدهای درسی از هرچیزی مهمتر است چرا اینکه به راحتی یک نمره بد می‌تواند معدل دانشجو را به شدت کاهش دهد.

از طرفی برای دانشجویانی که همزمان مشغول به کار یا دارای زن و فرزند هم هستند مدیریت زمان در کشتن غول پایان نامه از اهمیت زیادی برخوردار است؛ افرادی که اجازه داده اند بازار کار و کاسبی کسانی که پایان نامه می فروشند سکه باشد و گاهی حتی از طریق وبسایت ها این کار انجام شود.

این در حالی است که قوانین بازدارنده هنوز نتوانسته این بازار را از رونق بیاندازد و به گفته کارشناسان برای اصلاح و پیشگیری از پدیده «پایان‌نامه‌نویسی» باید فرهنگسازی لازم صورت پذیرد که بیشترین نقش مربوط به ایجاد اشتغال است.

حجت‌ا... سعیدی، کارشناس آموزش، دلیل رونق داشتن بازار خرید و فروش پایان نامه را  فراگیری مدرک‌گرایی در سطح کشور و نبود زمینه‌های مناسبی برای تحصیل و پژوهش دانشجویان، می داند. او با اظهار تأسف از اینکه تقلب و خریدوفروش پایان‌نامه در ایران بسیار گسترش یافته و تبدیل به معضلی در سطح جامعه شده است می گوید: قطعاً در آینده این موضوع منجر به بروز آسیب‌هایی در سطوح مختلف اجتماعی، صنعتی و علمی کشور می‌شود.