لادن ایرانمنش: باید بپذیریم که مدارس ما تندرست نیست؛ گرچه نگاه صفر و یکی به این مقوله شاید اغراق آمیز باشد اما از بین چند میلیون دانش آموزی که در سه مقطع تحصیلی درس می خوانند تنها به مدت دو ساعت درس بهداشت برای پایه دوازدهم تدریس می شود و مابقی دانش آموزان در مقاطع دیگر از این لحاظ محروم هستند.

نبود درس بهداشت در پایین ترین مقاطع تحصیلی موضوعی نیست که بتوان نادیده گرفت و این همان نقطه سیاهی است که در وضعیت بهداشت مدارس ما خلأ ایجاد کرده است.

آمارهای موجود، در کشور می گویند با وجود تقریباً 112 هزار مدرسه تنها شش هزار نیروی مراقب سلامت در آموزش و پرورش داریم. این بدان معناست که فاصله ما تا مطلوب ها زیاد است.

اگر بخواهیم جزیی تر به این مسئله بپردازیم باید به نرخ مصوبی که از سوی هیئت وزیران اعلام شده نیز نگاهی بیاندازیم. بر اساس این نرخ به ازای هر 480 دانش آموز باید یک مربی بهداشت وجود داشته باشد؛ بنابراین، ما با کمبود 20 هزار مراقب سلامت در کشور مواجه هستیم.

هم اکنون تعداد دانش آموزانی که در مدارس مشغول به تحصیل هستند حدود یک ششم جمعیت کل کشور را تشکیل می دهند که برای اینکه تندرست باشند و جسم و روانشان سالم باشد نیاز به مراقبت های بهداشتی در خانه اجتماع و مدرسه دارند. اما اهمیت بهداشت در مدارس از آنجا ناشی می شود که دانش آموزان بیشترین و مؤثرترین ساعات عمرشان را در این مکان سپری می کنند. اما تا زمانی که چرخ سلامت در مدارس درست نچرخد و درجا بزند نمی توان امیدوار بود که سلامت آنطور که باید و شاید به مسیر درستی هدایت شود.

گرچه نمی توان این موضوع را به شکل مطلق بیان کرد چرا که برخی از مدارس توانسته اند بر این کمبودها فائق آمده و مدارس سلامت محوری باشند اما تعداد انگشت شمار این مدارس باعث شده که آنچنان که باید و شاید در آمارها جا نگیرند.

سال 91 بود که حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر آموزش و پرورش وقت در اظهار نظری اعلام کرد اگر قرار باشد هر مدرسه در کشور یک مربی بهداشت داشته باشد باید 60 هزار نفر با این رسالت استخدام شوند که البته در آن زمان موانع این کار را به حدی محکم دانسته بود  که تصور شد فعلاً نمی‌توان حتی به مرزهای این رقم هم نزدیک شد.

اکنون بعد از یک دهه از سخنان وزیر و آموزش در تازه ترین اظهار نظرها باز هم نسبت به کمبود مربیان بهداشت در مدارس هشدار داده شده؛ طی این یک دهه شاید قدری عددها در رابطه با مربیان بهداشت کوچک شده اما هنوز هم به گفته متولیان این امر با کمبود این مربیان در مدارس روبه رو هستیم.

سرپرست دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش از جمله کسانی است که همواره نسبت به کمبود مربی بهداشت در مدارس جزو منتقدان بوده است و در این رابطه گفته: ما همیشه در آموزش و پرورش، محتواهای بسیار مهم و غنی داشتیم، اما سئوال این است که این میزان محتوا آموزش داده شده، چرا تغییر رفتار آنچنانی در دانش‌آموزان نمی‌بینیم؟

به گفته گودرزی یکی از دلایلی که باعث شده اثربخشی لازم در این زمینه نباشد مقطعی بودن و موقتی بودن برنامه های بهداشتی بوده که به نظر او با اتفاقات خوبی که در زمینه آموزش سلامت در وزارت آموزش و پرورش رخ داده قدری توانسته ایم وضعیت بهداشت در مدارس را بهینه کنیم.

به گفته سرپرست دفتر سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش برای رسیدن به این هدف، تقریباً در سال‌های قبل 15 درصد دانش‌آموزانمان سفیر سلامت بودند و امسال هم سعی شده که همه دانش آموزان در قالب کتابچه های سفیران سلامت که به تفکیک مقطع ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم تعریف شده، بر اساس سرفصل‌ها آموزش داده شود و ماهیانه این سفیران سلامت تغییر کنند تا همه دانش‌آموزان مدرسه تجربه آموزش سلامت را داشته باشند.

او دیگر اقدامات انجام شده برای ترمیم کمبود معلمان بهداشت در مدارس را  اجرای طرح دادرس دانسته که به معنای دانش‌آموز آماده در روزهای سخت است. در این طرح دانش آموزان با کمک هلال احمر مهارت های امدادی را آموزش می بینند. ایجاد سه کانال سلامت‌محور از اسفند 98 در برنامه شاد جزو سومین برنامه هایی است که در زمینه آموزش بهداشت، تغذیه و سبک زندگی سالم، ایمنی و محیط زیست و مراقبین سلامت در برنامه های درسی دانش آموزان گنجانده شده است.

با تمام اینها این برنامه ها هنوز نتوانسته جایگزین کمبود مربیان بهداشت در مدارس باشد و شکاف ایجاد شده تنها با استخدام مربی بهداشت و به روز شدن اطلاعات بهداشتی در دوره های مختلف قابل پر شدن است. آنچه مسلم است اینکه توجه به بهداشت مدارس و اهمیت قائل‌شدن برای تندرستی و بهداشت روانی دانش‌آموزان ضرورتی است که هزینه‌کردن برای آن، نه خرج‌کردن سرمایه‌ها بلکه نوعی سرمایه‌گذاری برای اجتماع است.