خورشید کیایی: ریزگردها اتفاق تازه‌ای برای ایران نیستند؛ گردوغباری که طی 15 سال اخیر به یک بحران تبدیل شده‌اند و غبارهای برخاسته از خاک با افزایش شاخص آلایندگی مشکلات تنفسی و پیامدهای ناگواری را برای محیط‌زیست ایجاد کرده‌اند.

گرچه منشأ بخشی از این گردوغبار داخلی است اما بخش اعظمی از آنها منشأ خارجی دارد و همین باعث شد که طی دیروز و امروز 50 کشور دور هم جمع شوند تا این مسئله را حل‌وفصل کنند.

این گردهمایی که با عنوان «اجلاس بین‌المللی مقابله با طوفان‌های ماسه و گردوغبار» به میزبانی کشورمان برگزارشده بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند نقش مؤثری در جهت مقابله با گردوغبار داشته باشد.

عراق در کنار عربستان و سوریه، یکی از بزرگ‌ترین کانون‌های تولید گردوغبار در منطقه برشمرده می‌شود. در کنار این کشورها مصر، شمال شرق سودان، یمن و شمال غرب شبه‌جزیره عربستان از دیگر کانون‌های خارجی گردوغباری هستند که روانه کشور ما می‌شوند. در عربستان صحرای ربع الخالی به وسعت 60 میلیون هکتار قرار دارد که بیابانی خشک و بدون پوشش گیاهی است و به‌عنوان یک منشأ گردوغبار محسوب می‌شود و بر اساس مطالعات انجام‌شده باوجود اینکه در حال حاضر گردوغبار طبیعی سه برابر گردوغبار انسانی است اما میزان انسانی آن در حال افزایش است.

در منطقه خاورمیانه علاوه بر وجود بیابان‌های طبیعی، ساخت سد بر روی دجله و فرات در عراق و ترکیه به کاهش دبی آب این رودخانه‌ها منجر شده و درنتیجه با خشک شدن تالاب‌های مسیر و بستر رودخانه‌ها، کانون‌های ریزگرد جدیدی در این کشور فعال‌شده‌اند.

با توجه به اینکه اطراف کشور ما 270 میلیون هکتار مناطق غبارخیز وجود دارد که توانایی تولید 147 میلیون هکتار غبار دارند، به گفته دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی پدیده گردوغبار، برگزاری «اجلاس بین‌المللی مقابله با طوفان‌های ماسه و گردوغبار» بسیار حائز اهمیت است.

به گفته دبیر ستاد ملی سیاست‌گذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار، گردوغبار خارجی چه از نظر مساحت و چه از نظر غلظت، تأثیرگذاری به‌مراتب شدیدتری از طوفان‌های گردوغبار داخلی دارد، ضمن اینکه غبار خارجی میانگین اندازه پایین‌تری از ذرات داخلی دارد که این ذرات ریزتر پیامدهای بهداشتی شدیدتر، ماندگاری بیشتر و غلظت بیشتر دارند.

علی محمد طهماسبی بیرگانی می‌افزاید: در کشورهای همسایه، صرف‌نظر از وسعت آنها حدود 7/3 برابر گردوغبار بیشتری گسیل می‌شود، بنابراین شدت گردوغبار در کشورهای همسایه بیشتر از کشور خودمان است.

چندی پیش اما علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی ایران، نظر متفاوتی را اعلام کرده بود و گفته بود؛ 70 درصد ریزگردهای کشور منشأ داخلی دارند و علت آن‌هم احداث بی‌رویه سد و ندادن حق آبه تالاب‌ها توسط وزارت نیرو و خشک شدن متعاقب آنها، در کنار مصرف 89 درصدی آب کشور در بخش کشاورزی و با الگوی کشت ناصحیح است که توسط وزارت جهاد کشاورزی ترویج می‌شود و کانون‌های گردوغبار جدیدی را در کشور به وجود آورده است.

دراین‌بین چه منشأ گردوغبارها داخلی باشد و چه خارجی آنچه به کشور ما تحمیل می‌شود هزینه‌های بالای سلامت و خسارت به محیط‌زیست است که اگر به دنبال راهکاری برای آن نباشیم ممکن است تبعات جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد.