آرمان کیانی: نخستین هشدار رسمی درباره آلودگی هوا در آبان ماه امسال منتشر شد. این ماه معمولاً به عنوان سرآغاز روزهایی محسوب می شود که در صورت نوزیدن باد، با وارونگی دما و افزایش غلظت آلاینده ها مواجه هستیم. بر همین اساس اداره کل هواشناسی استان اصفهان برای نخستین بار در آبان ماه 1404 با صدور هشدار سطح زرد اعلام کرد، به دلیل پایداری جو، احتمال افزایش غلظت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا در مناطق مرکزی و صنعتی استان از امروز سه‌شنبه تا پایان روز پنج‌شنبه (ششم تا هشتم آبان‌ماه) وجود دارد و این شرایط می‌تواند کیفیت هوا را به سطح ناسالم برای گروه‌های حساس برساند.
براین اساس مناطق تحت تأثیر این پدیده شامل شهر‌های اصفهان، خمینی‌شهر، دهاقان، برخوار (دولت‌آباد)، لنجان، فرودگاه اصفهان، کبوترآباد، نجف‌آباد و مبارکه است. پایداری هوا در این مناطق می‌تواند به تجمع آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا منجر شود که به‌ویژه برای گروه‌های حساس مانند کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های تنفسی خطرناک است.
اداره هواشناسی اصفهان به شهروندان توصیه کرد: برای کاهش اثرات این مخاطره، از اجرای فعالیت‌های غیرضروری در ساعات اولیه روز و ساعات پرترافیک خودداری کنند؛ همچنین افراد حساس باید از فعالیت‌های طولانی‌مدت در فضای باز پرهیز کنند. در این اطلاعیه همچنین بر لزوم به کارگیری تدابیر پیشگیرانه برای کنترل فعالیت‌های صنعتی و اقدامات لازم برای کاهش آلودگی هوا تاکید کرده است. 
هشدار سطح زرد رنگ زمانی صادر می‌شود که رخداد پدیده‌ای جوی ممکن است در سفر‌ها و اجرای کار‌های روزمره اختلالاتی به وجود آورد. هشدار زرد رنگ برای آگاهی مردم صادر می‌شود تا بتوانند آمادگی لازم را برای مواجهه با پدیده‌ای جوی که از حالت معمول کمی شدت بیشتری دارد، داشته باشند.
البته روز گذشته هوای اصفهان بعد از روزهای متمادی که با آلودگی دست و پنجه نرم می کرد در وضعیت قابل قبول قرار داشت اما به استناد اطلاعیه اداره کل هواشناسی استان، از امروز هوا مجدداً به مدار آلایندگی باز می گردد.

مازوت همچنان متهم ردیف اول است
یکی از مهم ترین منابع آلودگی هوای اصفهان در فصل پاییز و زمستان، مازوت سوزی در نیروگاه شهید منتظری است. 
البته داریوش گل علیزاده مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان معتقد است مازوت تنها آلاینده اصفهان محسوب نمیشود: « باید بپذیریم که آلودگی هوای اصفهان تنها ناشی از مازوت نیست بلکه مازوت یک عامل تشدید کننده است. اگر هم مازوت نسوزانیم، بازهم آلودگی هوا وجود دارد؛ زیرا آمار پنج سال گذشته نشان می‌دهد که در دوره‌هایی بدون مصرف مازوت نیز شاخص‌ها بالا بوده است. پس نباید همه تقصیرها را به گردن مازوت انداخت چراکه این دیدگاه مقارن با فرار به جلوست. شهرداری‌ها باید ناوگان حمل‌ونقل را اصلاح کنند، وزارت نفت وظیفه دارد سوخت استاندارد عرضه کند و صنایع باید با نصب سیستم‌های کنترل به‌روز، از انتشار آلاینده‌ها جلوگیری کنند.»
این در حالی است که گفته میشود عامل اصلی آلودگی هوای اصفهان ذرات معلق هستند و طبق اطلاعات ایستگاه‌های پایش آلودگی هوای اصفهان غلظت دی اکسید گوگرد به جز روزهایی که مازوت سوزی نیروگاه زیاد است از شرایط استاندارد بالاتر نرفته است زیرا سوخت مصرفی گازوئیل و بنزین مصرفی شهر اصفهان یورو ۴ و ۵ است که میزان گوگرد پایینی دارند.
آمار نشان می دهد در حال حاضر گوگرد موجود در گازوئیل و بنزین یورو ۴ حدود ۵۰ پی‌پی‌ام و در یورو ۵ تنها ۱۰ پی‌پی‌ام است در حالی‌که میزان گوگرد مازوت موسوم به کم‌گوگرد که ۵ هزار پی‌پی‌ام اعلام شده، صد برابر بیشتر از بنزین و گازوئیل مصرفی در داخل شهر اصفهان است. در حقیقت میزان مصرف مازوت نیروگاه در شرایط مازوت سوزی تمام واحدها بیشتر از بنزین و گازوئیل مصرفی شهر است.
در همین حال  اخیراً اعلام شد که امسال تصمیم گرفته شده است از مازوت کم گوگرد به عنوان سوخت این نیروگاه استفاده شود تا از شدت آلایندگی آن کاسته شود. این در حالی است که حسین احمدی کیا مدیر گروه پژوهشی آلودگی هوای دانشگاه اصفهان به خبرگزاری «ایرنا» می گوید: «هرچند مازوت کم گوگرد که قرار است در شرایط اضطرار در نیروگاه شهید منتظری استفاده شود، نسبت به مازوت با گوگرد ۳۰ هزار پی‌پی‌ام بهتر است اما باز هم سوخت مناسبی برای مناطق شهری محسوب نمی‌شود. چرا که صدور مجوز برای سوزاندن مازوت کم‌گوگرد در نیروگاه‌ها اقدام درستی نیست زیرا گرچه میزان گوگرد آن کاهش یافته است اما ذرات معلق و گازهای سمّی حاصل از احتراق همچنان بالاست.»
به گفته این استاد دانشگاه، مازوت اساساً پسماند فرآیند پالایش نفت است و از بدترین انواع سوخت به شمار می‌آید: «نباید تولید مازوت ۵۰۰۰ پی‌پی‌ام به مجوزی برای مصرف بیشتر مازوت در نیروگاه‌ها تبدیل شود چراکه ترکیبات گوگردی موجود در مازوت برای سلامتی انسان مضر است و می‌تواند موجب سرفه، تنگی نفس و کاهش توان دفاعی بدن و در طولانی مدت باعث کاهش ظرفیت حیاتی ریه شود. ذرات معلق ناشی از مازوت به راحتی در جو اصفهان و شهرهای اطراف پخش و از عوامل اصلی آلودگی محسوب می‌شوند.»
احمدی کیا در همین حال آماری هم از وضعیت وخیم آلودگی هوا ارائه می کند که به نظر می رسد باید هر چه بیشتر مورد توجه مسئولان استان قرار بگیرد: «استاندارد ذرات معلق در ایران به صورت میانگین سالانه ۱۲ میکروگرم بر متر مکعب بوده در حالی‌که این شاخص در استاندارد سازمان جهانی بهداشت پنج میکروگرم بر مترمکعب است. میانگین سالانه ذرات معلق در اصفهان سال گذشته حدود ۳۷ میکروگرم بر متر مکعب بوده است، یعنی سه برابر استاندارد ملی و بیش از هفت برابر استاندارد جهانی.»
مدیر گروه پژوهشی آلودگی هوای دانشگاه اصفهان می گوید: «میزان دی‌اکسید گوگرد در هوای اصفهان در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته ۲۰ درصد افزایش یافته که ناشی از مازوت سوزی نیروگاه شهید منتظری است. این در حالی است که میانگین سالانه غلظت دی اکسید گوگرد شهر اصفهان در سال ۱۴۰۳ حدود ۶ پی‌پی‌ ام بوده که نسبت به سال ۱۴۰۲ ۲۰ درصد بیشتر شده است، با این وجود در زمینه دی اکسید گوگرد هنوز به حد خطرناک نرسیده‌ایم اما وضعیت ذرات معلق همچنان بحرانی است و نیاز به اقدام جدی دارد.»
در همین حال خبرگزاری «فارس» هم در گفتگو با یعقوب حاجی‌زاده، عضو گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و عضو علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان که روز گذشته منتشر شد، از آماری یاد می کند که عمق فاجعه آلودگی هوا در کشور را نشان می دهد: «سالانه حدود دو هزار نفر در کشور بر اثر پیامدهای مرتبط با آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که نزدیک به ۵۰ درصد آن‌ها ناشی از سکته‌های مغزی و بیماری‌های قلبی‌عروقی است.آلودگی هوا نه‌تنها بر سیستم قلبی و تنفسی اثر دارد، بلکه می‌تواند به بروز اختلالات عصبی‌ـ‌روانی مانند آلزایمر، پارکینسون و ام‌اس و نیز بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و کاهش ایمنی بدن منجر شود. مهار این بحران، اجرای راهبردهای تلفیقی شامل پایش مداوم آلاینده‌های خطرناک، غربالگری سلامت شناختی در گروه‌های حساس، توسعه فناوری‌های کاهش آلاینده‌ها و تقویت همکاری میان نهادهای علمی و صنعتی ضروری است.»