مانی مهدوی: هنوز جوهر ثبت شهرستان کاشان در فهرست شهرهای خلاق یونسکو خشک نشده که گزارش ها حاکی از بالا گرفتن جدال بر سر حریم باغ فین است. اگر بخواهیم کل این ماجرا را در چند خط خلاصه کنیم، همه چیز به درخواست شهرداری کاشان از وزیر میراث فرهنگی بر می گردد که خواستار تطبیق حریم ملی باغ فین با حریم جهانی آن شده است. اتفاقی که اگر مورد موافقت وزارت میراث فرهنگی قرار بگیرد، باعث کوچک شدن محدوده این باغ تاریخی خواهد شد.
کار ثبت جهانی باغ فین از سال 86 - 85آغاز شد وچندین سال به طول انجامید. سرانجام در زمستان ۱۳۸۹، مرحله اول ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو به انجام رسید و تیر ماه سال 1389 محمود احمدی نژاد در قامت رئیس جمهور ایران به کشان رفت تا در آیین نکوداشت ثبت باغ فین شرکت کند. در این مراسم سند ثبت باغ فین کاشان در فهرست میراث جهانی یونسکو توسط نماینده این سازمان به رئیس جمهور وقت اهدا شد.
بعد از ثبت جهانی باغ فین، کار بازنگری تعیین حریم این مکان تاریخی هم توسط وزارت میراث فرهنگی آغاز شد.  بر اساس بند 12 ماده 3 قانون اساسنامه وزارت میراث فرهنگی، یکی از وظایف این وزارتخانه تعیین حریم بناها، مجموعه‌ها، محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی و ضوابط خاص معماری و طراحی داخل حریم است. تعیین حریم آثار تاریخی از موارد بسیار مهم و حساس در ارتباط با بناهای تاریخی است که در مورد آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو اهمیت بیشتری دارد.
حریم باغ فین در سال 1356 به تصویب رسیده بود اما پس از بررسی‌های کارشناسی از نظر حفاظتی، بصری و کاربردی در تاریخ 28 مرداد 1398 حریم جدید به تصویب رسید و 30 مهر همان سال ابلاغ شد. به این ترتیب از آن تاریخ تا امروز هرگونه تخریب و دخل و تصرف در محوطه حریم و تخلف از ضوابط حفاظتی مقرر، برابر مواد ۵۵۸ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی جرم محسوب و مرتکبان مشمول مجازات‌های قانونی خواهند شد.
حالا 15 سال بعد از ثبت جهانی باغ فین و 6 سال بعد از بازنگری در حریم این باغ، شهرداری کاشان خواستار بازنگری مجدد این حریم شده است که فعالان میراث فرهنگی این درخواست شهرداری را در راستای کم کردن مساحت حریم باغ و خدشه به این اثر مهم تاریخی قلمداد کرده اند.
البته شهرداری هم در بیان علت این درخواست، دلایل خودش را دارد. ابوالفضل ساروقیان،  شهردار کاشان در نامه شهریور ماه خودش به  وزیر میراث فرهنگی در توضیح این درخواست یادآور شده که حریم جهانی باغ فین کاشان (که در سال ۱۳۹۰ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده) کوچک‌تر از حریم ملی ابلاغ‌شده در سال ۱۳۹۸ است و در حال حاضر حریم و ضوابط ابلاغی فعلی باغ فین کاشان شامل ۱۲ هکتار عرصه، ۲۹۶ هکتار حریم درجه یک و ۱۴۳ هکتار حریم درجه ۲ است که این وسعت، به گفته شهرداری، موجب محدودیت در اجرای زیرساخت‌های گردشگری و اقامتی، احداث شبکه معابر و تحقق طرح‌های توسعه شهری در منطقه شده است. بر همین اساس، شهرداری پیشنهاد کرده است تا حریم ملی با حریم جهانی منطبق شود؛ پیشنهادی که به گفته برخی کارشناسان بافت تاریخی، می‌تواند به کوچک‌سازی حریم ملی باغ فین و در نهایت کاهش ضریب حفاظت از این اثر منجر شود.
نکته مهم در این بین، احتمال موافقت وزیر میراث فرهنگی با درخواست شهرداری کاشان است چه، این وزارتخانه از سال گذشته موضوع «بازنگری در حریم آثار و بافت‌های تاریخی» را مطرح کرده و حتی وزیر میراث فرهنگی در زمان اخذ رأی اعتماد خود در مجلس شورای اسلامی، اجرای چنین بازنگری‌هایی را در راستای پاسخ به مطالبات مردم و برخی نمایندگان مجلس عنوان کرده بود. به همین دلیل است که دوستداران میراث فرهنگی به جد نگران هستند که آن وزارتخانه با تایید درخواست شهرداری کاشان، محدوه باغ فین را عملاً کوچک تر از میزان فعلی اش اعلام کرده و خطر تخریب و تعرض به این اثر تاریخی را  افزایش دهد.
البته علیرضا ایزدی، مدیرکل حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، در گفتگویی که دهم آبان ماه در خبرگزاری «مهر» منتشرشد، هرگونه تغییر در حریم ملی باغ فین کاشان توسط شهرداری را رد کرد اگر چه تلویحاً تایید کرد که شاید وزارت میراث فرهنگی دراین زمینه اقداماتی را به مرحله انجام برساند: 
«موضوع تعیین یا بازنگری حریم آثار تاریخی فرآیندی تخصصی و چندمرحله‌ای است و هیچ‌یک از استان‌ها اجازه تغییر در حریم مصوب آثار تاریخی را ندارند و این امر صرفاً با تصویب شورای ملی حریم‌ها و تأیید نهایی وزیر میراث فرهنگی ممکن است. در پرونده باغ فین کاشان هیچ تغییری در دستور کار نبوده و تنها بررسی‌هایی برای تطبیق نقشه‌های فنی میان حریم ملی و جهانی انجام شده است تا هماهنگی بیشتری در نظام حفاظت ایجاد شود. هرگونه تغییر در محدوده آثار ثبت جهانی مانند باغ فین باید با هماهنگی رسمی یونسکو انجام شود و وزارت میراث فرهنگی به هیچ عنوان چنین اقدامی را بدون مجوز بین‌المللی انجام نخواهد داد. هدف از بررسی‌های اخیر نه کاهش حریم، بلکه رفع تعارضات فنی میان حریم‌های ملی و جهانی است تا پاسخ‌گویی به مراجع قضائی و ذی‌نفعان ساده‌تر و دقیق‌تر شود.»
در همین حال اظهارت امیر کرم زاده، مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان که در خبرگزاری رسمی کشور «ایرنا» منتشر شده است نیز به نوعی تایید همان چیزی است که مدیر بالادستی او در وزارتخانه به آن اشاره کرده منتهی کمی صریح تر و با گرایش بیشتر به درخواست شهرداری کاشان: 
«شهرداری هم برای مسائل توسعه شهری خود ممکن است مشکل داشته باشد و حق دارد تقاضای کمک یا کار کارشناسی کند. در وزارتخانه کارشناسان حریم داریم که این نوع درخواست‌ها را بررسی می‌کنند و پاسخ می‌دهند که در این مورد نیز بررسی مجدد انجام و نقشه‌ها تطبیق داده شد و هیچ‌گونه کاهش حریمی پذیرفته نشده است. ممکن است در برخی مواقع نیاز باشد که ضوابط اصلاح شود و در مواردی نیز اصلاح ضابطه داشته‌ایم و یا در برخی دیگر حرائم را بیشتر در نظر گرفته ایم. هدف ما هرگز این نبوده که میراث فرهنگی مانع توسعه شهری شود یا راحتی زندگی مردم را تحت تأثیر قرار دهد اما در عین حال معتقدیم که خودمان باید با میراث فرهنگی تطبیق پیدا کنیم، نه اینکه میراث فرهنگی را با خودمان تطبیق دهیم. موارد مطرح شده از سوی شهرداری کاشان در جلسات کارشناسی بررسی و اگر جایی تصمیم اشتباهی گرفته شده باشد، طبق نظر کارشناسان بازنگری می‌شود که اگر نظر شهرداری درست باشد، حتماً پذیرفته خواهد شد.»
همین اظهارات دو پهلوی مدیران میراث فرهنگی کشور درباره پیشنهاد شهرداری کاشان است که محمد مهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بناها و بافت‌های تاریخی ایران را وا داشت تا روز گذشته در گفتگو با خبرگزاری ایرنا از احتمال کوچک شدن حریم باغ فین ابراز نگرانی کند: 
« نامه‌ای از سوی شهرداری به صورت مستقیم به وزیر میراث فرهنگی بدون ارجاع به مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان ارسال شده است. در این نامه شهرداری اعلام کرده است که حریم باغ فین موجب قفل شدن ساخت‌وسازها شده و به‌دلیل شرایط حریم، اجرای طرح جامع و تفصیلی و اعطای مجوز طبقات ممکن نیست و همین مساله مانع توسعه و پیشرفت منطقه شده است. به همین دلیل از وزیر میراث‌فرهنگی خواسته شده که حریم ملی را با حریم جهانی باغ فین منطبق کنند. در مورد باغ فین حریم ملی با وسعت بیشتری اعلام شده است تا محوطه‌های تاریخی اطراف، مانند محوطه سیلک و تک‌بناهای میان شهر تاریخی کاشان تا باغ فین، در محدوده حفاظت قرار گیرند. این محدوده بی‌دلیل تعیین نشده است حال اینکه گفته می‌شود بخشی از آن غیرضروری بوده یا اضافه در نظر گرفته شده و اکنون باید کاهش یابد، از اساس اشتباه است. این در حالی است که نیت، کاملاً مالی و مبتنی بر سوداگری است، آن هم در محدوده‌ای تاریخی و شهرداری در این میان نیت تراکم‌فروشی دارد. می‌خواهد بتواند طبقات بیشتری بدهد، اما چون حریم اجازه نمی‌دهد، در پی کوچک‌سازی حریم است.»
همه این ها در حالی است که تیر ماه امسال وقتی مهدی جمالی نژاد به منظور گرامیداشت چهاردهمین سالروز ثبت باغ تاریخی فین کاشان در فهرست میراث جهانی یونسکو به این شهر سفر کرده بود، در این آیین با انتقاد از تعرض به حریم هوایی شهر‌های تاریخی اصفهان و کاشان، این اقدام را به هیچ وجه پذیرفتنی ندانست. وی باغ فین را نمادی از میراث غنی کاشان دانست و کاشان را کهن‌شهر افسانه‌ای خواند و افزود: در معرفی بین‌المللی این شهر کوتاهی‌هایی صورت گرفته و کاشان آن‌طور که شایسته است شناخته نشده است.
جمالی نژاد از سال پیش به این سو بارها درباره لزوم حراست از میراث فرهنگی استان اصفهان هشدار داده است و مشخصاً درباره باغ فین نیز صراحت کلام او قابل توجه است. این در حالی است که نامه شهردار کاشان به وزارت میراث فرهنگی فقط دو ماه بعد از اظهارات استاندار صورت گرفته و حالا سئوال اساسی این است که آیا مهدی جمالی نژاد حاضر می شود از اعتبارش برای میانجیگری بین دوستداران میراث فرهنگی و مدیران شهرداری و مسئولان میراث به منظور آینده حریم باغ فین خرج کند؟