افزايش قارچ‌گونه تعداد مراکزي تحت عنوان تونل خزندگان، باغ خزندگان و نمايشگاه خزندگان در سطح کشور اين روزها به يکي از موضوعات قابل توجه در حوزه حيات وحش تبديل شده ‌است. به منظور آسيب‌شناسي روند نگهداري از خزندگان در مراکز مجاز و غيرمجاز، خبرگزاري تسنيم گفتگويي با علي برهاني‌کيا، دامپزشک پرندگان و حيوانات اگزوتيک و عضو کميته تخصصي حيات وحش سازمان نظام دامپزشکي کشور ترتيب داده است که بخشي از آن را در ادامه مي خوانيد:

وضعيت مراکز نگهداري از خزندگان را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟

تعداد اين مراکز که برخي حتي مجوز سازمان حفاظت محيط زيست را هم ندارند رو به افزايش است و نظارتي از طرف سازمان حفاظت محيط زيست برعملکرد آنها وجود ندارد. يا اين نظارت آنطور که بايد و شايد و به طور مستمر انجام نمي‌شود. چه درباره مراکز مجاز نگهداري از خزندگان صحبت کنيم چه درباره مراکز غيرمجاز، آنچه ابتدا بايد در نظر بگيريم اين است که خزندگان از کجا به چه شکل به اين مراکز راه يافته‌اند. آيا محصول قاچاق حيات وحش از خارج کشور هستند يا گونه‌هايي بومي هستند که به صورت غيرقانوني از زيستگاه‌هاي کشور صيد شده‌اند. انتقاد دوم هم متوجه شرايط نگهداري از خزندگان در اين مراکز است. شرايطي که مي‌بايست با توجه به اقليم و زيستگاه اين گونه‌ها فراهم شده باشد اما متأسفانه در اکثر موارد رعايت نمي‌شود.

درباره شرايط نگهداري از خزندگان بگوييد و اينکه مراکز نگهداري از خزندگان، معمولاً به رعايت کدام شرايط بي‌توجه‌ترند؟

آنچه متأسفانه عموماً مدنظر قرار نمي‌گيرد اين است که براي هرگونه از خزندگان با توجه به زيستگاهشان، بايد شرايطي متفاوت را در طراحي جايگاه رعايت کرد. اما در اکثر اين مراکز، جايگاه‌ گونه‌هاي متفاوت خزندگان طراحي يکساني دارند. وجود رطوبت سنج و دماسنج از اولين ملزومات جايگاه خزندگان است که بايد دما و رطوبت جايگاه را بر اساس نيازهاي گونه تنظيم کنند. نصب لامپ مادون قرمز و ماوراء بنفش که براي سنتز ويتامين D و حفظ رنگ پوست خزندگان لازم است عموماً به دليل بهاي گران، در جايگاه‌هاي خزندگان به چشم نمي‌خورند. لامپ مادون قرمز هم که ارزان قيمت است و براي ايجاد گرما در جايگاه‌ها نصب مي‌شود عموماً به صورت نادرست مورد استفاده قرار مي‌گيرد. سيستم تهويه از ديگر معيارهايي است که بايد براي يک جايگاه استاندارد مورد توجه قرار گيرد. محل شناي خزنده بر خلاف آنچه در اکثر مراکز ابداع شده نبايد تشت يا ظرفي پلاستيکي باشد بلکه بايد همسطح جايگاه بوده و به صورت برکه يا حوض در طراحي جايگاه، جانمايي شده باشد. مساحت اندک و تراکم بالاي خزندگان در جايگاه‌ها از ديگر معايب اکثر جايگاه‌هاي خزندگان در اين مراکز است.

خزندگاني هستند که با به نمايش گذاشتنشان موافق نباشيد؟

به طور کلي اينکه هر گونه بومي کشور، چه خزنده چه پرنده و چه پستاندار از زيستگاه طبيعي صيد شود تا فقط در اسارت به نمايش عموم گذاشته شوند غير قابل توجيه است. اصولاً حيوانات بومي تنها در صورتي که قابليت بقا در زيستگاهشان را از دست داده باشند بايد در مراکز نگهداري از حيات وحش به نمايش گذاشته شوند. پس به نمايش گذاشتن خزندگان بومي که قابليت بقا در طبيعت را دارند نادرست است.

آيا مراکز نگهداري از خزندگان مي‌توانند با بازار قاچاق مرتبط باشند؟

قطعاً! قاچاق خزندگان در ميان ساير گونه‌هاي حيات وحش به مراتب آسان‌تر است. انتقال مخفيانه خزندگان نسبت به پرندگان، ماهي‌ها و پستانداران بسيار ساده است و متأسفانه بازار گرمي پيدا کرده. توجه داشته باشيم که خريد و فروش حيات وحش شامل ضوابط و مقرراتي است که در صورت عدم رعايت با قاچاق منجر مي‌شود. يعني تهيه گونه‌اي از خزندگان که حيوان خانگي به شمار مي‌رود مستلزم طي مراحل قانوني است و گرنه صرف پرورشي بودن يا قرار داشتن در فهرست حيوانات خانگي به معناي روند صحيح و قانوني نيست! متولي کنترل اين حوزه، سازمان حفاظت محيط است که اگر نظارت مؤثري بر اين مراکز نداشته باشد، مراکز نگهداري خزندگان اعم از تونل و باغ خزندگان يا نمايشگاه‌ها براي تأمين گونه‌هايشان دست به دامن بازار قاچاق خزندگان و تهيه نمونه هاي مورد نياز از مسيرهاي راحت تر و کوتاهتر خواهند شد. جايي که مي‌توانند گونه‌هايي متنوع را بدون طي کردن مراحل قانوني و بدون نظارت دامپزشکي براي ويترين‌هاي مراکز خود تهيه کنند و در صورت تلف شدنشان، براي پر کردن جايگاه‌ها جايگزين‌هايي ديگر از ميان قربانيان قاچاق خزندگان پيدا کنند.