‌مدت‌ها است که انتخاب اسم برای بسیاری از خانواده‌ها چالش بر انگیز شده است. برخی تاکید دارند اسمی که برای فرزندانشان انتخاب می‌کنند حتما ایرانی باشد و برخی دیگر هم با ترکیب یک اسم عربی و یک اسم فارسی سعی می‌کنند، وظیفه فرهنگی‌شان در این زمینه را به خوبی انجام دهند.

به گزارش ایسنا، با شروع اول مهرماه و بازگشایی مدرسه‌ها، اولین موضوعی که دانش آموزان از طریق آن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند، اسم است. موضوعی که به مرور زمان شاهد تغییراتی در آن هستیم و خانواده‌های تلاش می‌کنند اسامی خاصی برای فرزندانشان انتخاب کنند، اسامی که بیان برخی از آنها حتی برای معلمان نیز دشوار شده است.

طبق آماری که در سایت ثبت احوال منتشر شده، در سال ۱۳۹۶ بیشترین اسامی انتخاب شده دختران مربوط به نام «فاطمه» و بیشترین اسامی انتخاب شده برای پسران مربوط به نام «امیر علی» بوده است.

از بین ۵۰ اسم برتر مربوط به نام دختران اسم ترکیبی فارسی و عربی «نازنین زهرا» ششمین رده و اسم ترکیبی «محمد پارسا» سی و ششمین رده را به خود اختصاص داده است. همچنین آیدا و آرش جایگاه پنجاهمین اسم انتخاب شده را به خود اختصاص داده‌اند. بر اساس آمار این سایت به نظر می‌رسد گرایش خانواده‌ها برای انتخاب اسم فارسی برای دختران به نسبت پسران بیشتر است.

یک پژوهشگر فرهنگی معتقد است زیباشناسی انتخاب اسم در کشور ما رعایت نمی‌شود و در بسیاری از جاها این مفهوم چندان شناخته شده نیست.

حسین ورجانی در این‌باره به ایسنا، گفت: بحث زیبایی‌شناسی مقوله‌ای است که در فلسفه قدیم مطرح نبود و این علم در فلسفه غربی رایج بوده است، فیلسوفان غربی نیز عموما بنیانگذار آن بوده‌اند، این در حالی است که اگر استادان فلسفه ایرانی مثل بابک احمدی یا محمد ضیمران به مقوله زیبایی شناسی توجه کرده‌اند کاملا ترجمه و تحت تاثیر فیلسوفان غربی بوده است. در غیر این صورت زیبایی شناسی در فلسفه خود ما چندان اهمیتی ندارد به همین دلیل قطعا در بحث انتخاب اسامی هم جایگاه چندانی نخواهد داشت.

او با بیان اینکه نگاه ما در بسیاری از زمینه‌ها سنتی و ماقبل مدرن است، افزود: عموم مصرف‌کنندگان یا مخاطبان چنین مسائلی به لحاظ ادب و تعداد اقشار بسیار کمی هستند که معمولا به زبان‌های خارجی تسلط دارند، از منابع خارجی استفاده می‌کنند و گمان نمی‌کنم احتیاج پیدا کنند تا به منابع ترجمه فارسی مراجعه کنند.

این پژوهشگر مطالعات فرهنگی اعلام کرد: اسم هر فردی علاوه بر اینکه باید معنایی داشته باشد باید به لحاظ آواشناسی نیز زیبایی خاصی داشته باشد. برای مثال اسم «روژان» در کردی یا «سولماز» در ترکی به لحاظ آوا شناسی و فونتیک اسامی زیبا هستند اما برخی از اسم‌ها این طور نیستند.

ورجانی با بیان اینکه اسامی نباید خیلی دست‌مالی شده یا تکراری باشند، اضافه کرد: اسم باید بتواند فرد را متمایز کند. برای مثال اگر در یک جمع صد نفره، چند نفر با نام «علی» داشته باشیم طبیعتا تفکیک آنها کار دشواری است اما اگر فردی با نام «سهراب» داشته باشیم، آن فرد راحت‌تر می‌تواند از بقیه شناخته شود.

او اظهار کرد: خانواده‌های ایرانی در دوره‌های متفاوت تاریخی و بنا بر شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه به برخی از اسامی خاص روی آوردند. بعد از انقلاب اسلامی نیز اسامی مثل «روح‌الله» و «میثم» امثال آنها گسترش پیدا کرد اما این موج اخیرا کمتر شده است.

این پژوهشگر مطالعات فرهنگی درباره پدر مادرهایی که اخیرا سعی می‌کنند اسامی خاصی برای فرزندانشان انتخاب کنند، گفت: اسامی ترکیبی جدیدی مثل «نازنین زهرا» استفاده می‌شود که نازنین اسم فارسی و زهرا اسمی عربی است. دو اسمی که به یک نفر اطلاق می‌شود. اما اسامی مثل «مزدک علی» یا «زرتشت علی» هم از ترکیب یک اسم اصیل ایرانی و اسم عربی به وجود آمده‌اند که به عقیده من بی‌سلیقگی در انتخاب اسم است.

ورجانی با بیان اینکه من با انتخاب اسم‌های ترکیبی مسئله دارم، گفت: این اسم‌ها، آنها را طولانی می‌کنند و از طرفی افراد یکی از دو اسم ترکیبی را برای فرد به کار می‌برند. یکی او را «محمد» و دیگری آن را «علی» صدا می‌کند و کمتر کسی اسم کامل «محمد علی» را استفاده می‌کند که این امر موجب آشفتگی شناسایی اسم می‌شود.

او درباره اینکه این عمل موجب نمی‌شود فرد احساس چندگانگی هویتی کند؟ بیان کرد: واقعیت این است که باور اسطوره‌ای و قدیمی وجود دارد که اسم هر چیزی با ذات آن ارتباط دارد، در حالی که این گونه نیست. در واقع اسم یک علامت شناسه یا یک کد است. اسم، هر چیزی می‌تواند باشد. در واقع ما در زبان نشانه‌هایی می‌گذاریم که می‌تواند با یک چیز مرتبط باشد، کاملا دلالت خود خواسته است و می‌تواند این اسم تغییر پیدا کند اما عوام بر این باور هستند اسم هر کسی که عادل است پس آن فرد باید حتما عادل باشد.

این پژوهشگر مطالعات فرهنگی ادامه داد: نباید این طور فکر کنیم که افراد خلافکار اسامی مشخصی دارند، زیرا خوب و بد بودن افراد بستگی به زمان و مکان دارد و از طرفی باید بدانیم خوبی و بدی از منظر افراد چه کاربردی دارد. اسم و رفتار فرد می‌تواند هر چیزی باشد و هیچ ربطی به اسم آن ندارد، ضمن اینکه رفتار افراد ثابت نیست و آنها در موقعیت‌های گوناگون رفتارهای گوناگونی از خود نشان می‌دهند. «فریدون» یا «حسن» می‌تواند اسم افراد متفاوتی باشد که یکی از آنها خوب و دیگر بد باشد. اسم روی آینده تاثیری نخواهد داشت.

ورجانی اعلام کرد: برای مثال «سجاد» یا «ساجده» بیشتر برای افرادی که سید یا سادات هستند انتخاب می‌شود. به جز یکسری اسامی خاص که برای سادات انتخاب می‌شود مابقی اسامی به صورت تصادفی و الگوی رفتاری فرهنگی آن خانواده است و به شخص ربطی ندارد.