زاینده رود بیش از یک دهه است که حال و روز خوشی در شهر اصفهان ندارد و سالهاست چشم به راه تدابیر مسئولان برای احیا مجدد است.

 با شنیدن نام اصفهان ، بی شک عمارت‌های بی‌نظیر و پل‌های تاریخی آن در ذهن نقش می‌بندد؛ اما آنچه این سال‌ها اصفهان را دل‌آزرده کرده، تشنگی این شاهرگ حیاتی شهر یعنی زاینده‌رود است، رودخانه‌‌ای که با نهرهایش به طول 700 کیلومتر، حیات و طراوات را در وجود این شهر زمزمه می‌کند و آن را در دنیا یگانه کرده است.

در چند دهه‌ی اخیر تغییر اقلیم و پدیده گرمایش جهانی، منجر به کاهش میزان بارندگی شده است؛البته مدیریت نادرست و اقدامات ناکارآمد و بدون کارشناسی، معضل خشکی زاینده رود را از سرچشمه تا پایین دست رودخانه دوچندان کرده است.

خشکی زاینده‌رود دولتمردان، نمایندگان و مسئولان استانی را برآن داشته تا در این چند سال چاره‌جویی کنند؛اقداماتی که هر چند گاهی گلوی خشک بستر را تر کرده، اما دردی از تشنگی طولانی مدت و مداوم آن را رفع نکرده است.

زاینده رود بزرگترین رودخانه فلات ایران از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه بختیاری سرچشمه می‌گیرد و در مسیرش از استان چهار محال و بختیاری و اصفهان عبور می‌کند ؛در مسیر این رودخانه عرض کم دره و وسعت کم شیب مجاور رودخانه باعث محدودیت سطوح کشت در زمان قدیم شده بود؛اما با مرسوم شدن سیستم پمپاژ، ابتدا انتقال آب تا ارتفاع کمتر از 200 مترصورت گرفت و متاسفانه به دلیل عدم نظارت کافی اندک اندک نگاه‌ها متوجه ارتفاعات بیش از 300 متر از بستر رودخانه برای توسعه‌های جدید در نظر گرفته شدند که این توسعه به خشک شدن صدها هزار اراضی کشاورزی هزاران ساله در شرق و غرب اصفهان منجر شده است.

بیشترین آب جاری در زاینده رود، وارد استان اصفهان می‌شود؛ احداث تونل یکی از اقداماتی است که برای انتقال آب کوهرنگ به اصفهان از دیربازمطرح شده است؛ این تونل آب چشمه کوهرنگ و دیگر چشمه‌های اطراف را به زاینده رود پیوند می‌دهد که تونل اول و دوم آن به انجام رسیده و هم‌اکنون تونل سوم تکمیل شده اما سد تونل سوم در حال اجرا است.

لوله گذاری زاینده رود طرحی برای کاهش آلام کشاورزان و مردم اصفهان

آخرین طرحی که در مورد حل مشکل آب زاینده‌رود از سوی استاندار مطرح است، طرح لوله‌گذاری برای انتقال آب است که مخالفان و موافقانی را به همراه داشته است.

محسن مهرعلیزاده استاندار اصفهان چندی پیش در جمع رسانه ها با تشریح این طرح با عنوان زاینده رود چالش ها و طرح های جدید که از شبکه اصفهان به روی آنتن رفت گفت: در طرح های مطرح شده منابع آبی برای 50 سال آینده در نظر گرفته شده است.

محسن مهر علیزاده درباره روند کاهش ورودی آب سد در دهه های گذشته تا کنون گفت:در سال آبی 50-51 حجم آب سد زاینده رود 1000 میلیون متر مکعب بوده و این در حالیست که در پایان سال آبی 96-97 حجم این آب 171 میلیون متر مکعب است که روند کاهشی چشمگیری را نشان می دهد.

وی همچنین با استناد به نمودارها گفت: آورد آبی زاینده رود از 1750 میلیون متر مکعب به کمتر از540 میلیون متر مکعب رسیده است، همچنین حجم ورودی آب زاینده رود در دهه پنجاه 1400 میلیون متر مکعب بوده است این در حالیست که در دهه 90 این میزان به 1020 میلیون متر مکعب رسیده است.

استاندار اصفهان درباره طرح های بلند مدت برای تامین آب زاینده رود تا 50 سال آینده گفت: این طرح ها شامل تونل سوم زاینده رود،طرح بهشت آباد و انتقال آب از خلیج فارس از طریق لوله گذاری است.

مهر علیزاده در ادامه گفت: با بهره برداری از تونل سوم و طرح بهشت آباد 1200 تا 1300 میلیون متر مکعب آب به پشت سد اضافه می شود همچنین با لوله کشی 1000 کیلومتری و انتقال آب از خلیج فارس200 میلیون متر مکعب نیز به حجم آب پشت سد اضافه می شود که البته نیاز به تامین بودجه دارد و تامین این بودجه ضروری است.

استاندار اصفهان افزود:میزان آب سد زاینده رود از دهه 50 تا کنون روند کاهش را نشان می دهد و چنانچه تدابیری اندیشیده نشود این میزان به صفر می رسد.

مهر علیزاده تاکید کرد: در این سالها منابع آبی جدیدی برای تامین آب پشت سد در نظر گرفته نشده همچنین الگوی کشت و روند استفاده از آب نیز هیچ تغییری نکرده است بنابراین روند کاهش میزان آب را در نمودارها شاهد هستیم.

وی افزود: در تلاش هستیم میزان آب پشت سد با اجرای طرح های ذکر شده در حد 1300 میلیون متر مکعب تثبیت شود.

استاندار اصفهان درباره طرح لوله گذاری برای سهمیه بندی عادلانه آب و جاری شدن آب در رودخانه زاینده رود به عنوان طرحی موقت گفت: این لوله گذاری از سد چم آسمان انجام و تا شهر اصفهان ادامه پیدا می کند.

مهر علیزاده طول این لوله گذاری را 54 کیلومتر بیان کرد و افزود: کشاورزان سهم آبه خود را از لوله های کارگذاری شده از دو طرف و به صورت عادلانه برداشت می کنند.

طرح لوله گذاری زاینده رود از خشک شدن 27هزار هکتار باغ جلوگیری می کند

مهر علیزاده در ادامه گفت:با این برنامه آب به شهرستان های مبارکه، فلاورجان، قهدریجان و سایر شهرستان ها می رسد و از خشک شدن 27هزار هکتار باغ جلوگیری و مانع از هدر رفت آب می شود.

وی درباره لوله گذاری 12 کیلومتری در شهر اصفهان نیز گفت: آب در رودخانه زاینده روداز باغ پرندگان تا سد آبشار با میزان نصف آب مورد نیاز به صورت پمپاژ جریان خواهد داشت که مانع از خشکی درختان و فرونشست زمین بر اثر خشکی رودخانه می شود.

وی گفت: به وسیله لوله گذاری این آب تا شرق اصفهان و تالاب گاوخونی نیز جریان پیدا می کند.

استاندار اصفهان درباره طی مسیر آب از سد زاینده رود تا سد چم آسمان نیز گفت:با همکاری وزارت نیرو کنتورهای هوشمند برای جلوگیری از پمپاز غیر مجاز آب در طول این مسیر102 کیلومتری قرار گرفته است که از راه دور نیز قابل کنترل است.

استاندار اصفهان با اشاره به اینکه میزان آب نسبت به دهه های گذشته به یک چهارم رسیده است گفت:باید تلاش کرد این میزان آب نیز عادلانه توزیع شود که با احرای طرح اشاره شده این امر امکان پذیر خواهد شد.

مهرعلیزاده همچنین از انجام مطالعاتی برای شمال و جنوب استان خبر داد و گفت:چاه های این مناطق نیز بعضا با کم آبی مواجه هستند که باید بعد از اجرای این طرح به این مناطق نیز رسیدگی شود.

وی از سازمان های مردم نهاد محیط زیستی،فضای سبز، نمایندگان مجلس ،نمایندگان کشاورزی و سایر گروه ها درخواست کرد که با همفکری و مشارکت در حل این بحران ما را یاری و فرصت هایی جدید را ایجاد کنند.

طرح احیا زاینده باید کل مسیر رودخانه را دربرگیرد

حجت الاسلام سید ناصر موسوی لارگانی نماینده مردم فلاورجان در مجلس شورای اسلامی درگفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، با اشاره به مطالبه گری مردم اصفهان در خصوص جاری شدن آب در زاینده رود اظهار کرد: دولت دهم، یازدهم و دوازدهم برای این خواسته به‌حق مردم، درپی یافتن راه‌حل بودند؛اما درخواست مردم جاری شدن آب پایدار در رودخانه است و نه آب چرخانی درمحدوده‌ای از بستر رودخانه.

وی با اشاره طرح‌های نیمه تمام بهشت‌آباد و سد تونل سوم افزود: اعتبار لازم برای طرح لوله‌گذاری 300 میلیارد است که بهتر است این اعتبار برای طرح‌های نیمه تمام که منجر به جاری شدن دائمی آب در رودخانه می‌شود، هزینه شود.

رئیس مجمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اشاره به نادرست بودن جاری شدن آب در قسمتی از رودخانه تصریح کرد: شهرستان‌های غرب اصفهان، جزو سهم‌آبه داران و حق‌آبه داران هستند؛در حالی که این طرح منجر به آبادی منطقه‌ای و خشک شدن منطقه‌ای دیگر از استان می‌شود.

موسوی لارگانی با بیان اینکه آبیاری زمین‌های کشاورزی از طریق انشعابات رودخانه صورت می‌گرفته، عنوان کرد: این نهرهای آب و کانال‌ها و حتی چاه‌های آب خشک شده و این طرح نیز کمکی به آبرسانی و تغذیه‌ی این چاه‌ها نمی‌کند.

نماینده مردم فلاورجان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اعتراض کشاورزان شرق اصفهان به این طرح گفت: زمین‌های کشاورزی در حال تبدیل شدن به بیابان است و خواسته‌ی این کشاورزان نیزجاری ساختن آب دائمی برای زراعت و کشت‌و‌کار است.

وی با اشاره به اینکه با اجرای این طرح تنها پل‌های تاریخی در شهر اصفهان از این آب بهره‌مند می‌شوند عنوان کرد: اگر قرار است میراث فرهنگی حفظ شود، باید به تمامی این میراث از جمله دو پل تاریخی بی نظیر موجود در فلاورجان نیز توجه شود.

با هر طرحی که به نفع کشاورزان باشد موافقیم

حجت الاسلام و المسلمین سالک نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه چرا برخی نمایندگان استان اصفهان مخالف طرح لوله گذاری آب زاینده رود هستند افزود: برخی از نمایندگان از جمله نماینده فلاورجان نسبت به این موضوع اشراف کامل نداشتند و در واقع توجیه نبودند که پس توضیحات آقای استاندار قانع شدند.

وی ادامه داد: ما با هر طرحی که موجب احیا رودخانه زاینده رود بشود موافقیم ؛ در صورتی که حقابه های تمامی کشاورزان در شمال ، جنوب ، غرب و شرق حفظ و آب به موقع برای کشت آنها فراهم شود.

رودخانه ای که همواره نام زاینده رود را با خود یدک می کشید و معنای زایش آب و زندگی را تداعی می کرده است ، بیش از یک دهه است که بحث زنده شدن آن مطرح می شود ، بحثی تکراری در رسانه ها که کمتر کسی از مردم اصفهان زنده شدن دوباره زاینده رود را می تواند باور کند.

به قول قدیمی ها گذشته ها گذشته ، حالا استاندار با تدبیری که البته به نظر کارشناسانه می رسد و قطعا در کارگروه های احیا رودخانه مطرح شده این طرح را ارائه کردند که امیدواریم طرح مطرح شده تنها بر روی کاغذ نباشد و اگر قرار باشد مهرعلیزاده به دلیل بازنشسته شدن استان اصفهان را ترک کنند این طرح را عالی ترین مقام استان پس از وی نیز اجرایی کند و نمایندگان مجلس و کارشناسان متخصص نیز حمایت لازم را از طرح مطرح شده کنند چرا که علاوه بر حل شدن مشکلات کشاورزان گردش آب در رودخانه موجب افزایش گردشگر در شهری به نصف جهان معروف است، می شود.