نصف جهان: اين روزها شاهد هشدارها و آمارهاي روزافزون درباره مصرف قليان در ميان نوجوانان و جوانان دختر و پسر هستيم. در جديدترين مورد، رئيس انجمن پزشکان و متخصصان داخلي ايران نسبت به اضافه کردن ماده مخدر «گل» به توتون براي شادي‌آور کردن آن هشدار داد و گفت: «همين موضوع باعث افزايش روزافزون استعمال قليان در جوانان و نوجوانان شده است.»

سيگار در عموم جامعه بعضاً براي مردان هم قبح اجتماعي داشت اما چه شد که به يک‌باره قليان از اعماق سنت و تاريخ بيرون کشيده شد و پا جاي پاي سيگار گذاشت و از آن هم عمومي‌تر و فراگيرتر شد؟ اين اتفاقي است که کسي به درستي از آن سر در نمي‌آورد.

البته هر چه بود قليان نه قبح اجتماعي سيگار را داشته و نه حتي در اذهان عموم جامعه مضرات جسماني آن برجسته بود. نتيجه آن شد که اگر سيگار ميان جوانان پنهاني مصرف مي‌شد و خانواده‌ها به آن به مثابه دروازه ورود به دنياي اعتياد مي‌نگريستند، قليان تبديل شد به جزئي از دکوراسيون داخلي منازل و اسباب دورهمي‌ و سرگرمي. مصرف آن نه تنها براي پسران جوان که حتي براي دختران نوجوان و جوان از نظر خانواده‌ها ناپسند نبود و تازه خيلي‌ها مي‌گفتند حداقل جوانمان سمت سيگار نمي‌رود!

ايرج خسرونيا در همين رابطه معتقد است: «در حال حاضر سيگار در جامعه تقريباً به ضد ارزش تبديل شده، اما استعمال قليان در خانه‌ها خيلي بيشتر از زمان‌هاي قديم شده و وضعيت طوري شده که خانواده‌ها قليان را به عنوان سرگرمي و اسباب بازي در دسترس بچه‌ها قرار مي‌دهند و همين باعث شده شاهد افزايش استعمال دخانيات به ويژه قليان در بين دانش آموزان دبيرستاني باشيم.»

اما در اين بين آنچه بيش از پيش مورد توجه قرار دارد اين است که مصرف قليان سير صعودي در کشور دارد و جوانان زيادي هستند که اولويت سرگرمي خود را به قليان اختصاص مي‌دهند و علي رغم هشدارهاي مسئولان و کارشناسان مبني بر اينکه قليان تهديد کننده جدي سلامتي است، رواج آن از کنترل خارج شده و روزانه بر تعداد افرادي که به آن روي مي‌آورند افزوده مي‌شود.

آخرين آمار‌هاي غير رسمي حاکي از اين است که در ايران 43درصد دختران و 64درصد پسران تجربه مصرف قليان را دارند. براساس گزارش سازمان جهاني بهداشت 15درصد جوانان ايراني قليان مصرف مي‌کنند واين در حالي است که بالاترين گرايش به مصرف قليان در جوانان زير 30 سال است و سن مصرف قليان در کشور روز به روز در حال کاهش است‎.‎‏ در اين بررسي آمده، در هر دو دقيقه و نيم، يک نفر به قليان کشيدن روي مي‌آورد که 71درصد اين افراد از 17سالگي اين مصرف را آغاز کرده‌اند.

در اين ميان باور نادرستي درباره کشيدن قليان وجود دارد؛ اينکه مصرف آن را کم خطرتر از مصرف سيگار مي‌دانند در صورتي که بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت در هر وعده مصرف قليان، دودي معادل مصرف پنج تا ده پاکت سيگار (100 تا 200 نخ) وارد ريه فرد مي‌شود و ميزان مواجهه با دود قليان براي اطرافيان معادل پنج تا ده سيگار برآورد شده است.

خسرونيا در اين باره افزود: «متأسفانه مردم ايران از عوارض قليان و مواد سيگار اطلاعات کافي ندارند. هنوز وسايل ارتباط جمعي به ويژه سازمان صدا و سيما به صورت جدي به اين امر نپرداخته‌اند و آگاهي کامل به مردم داده نشده است.»

از سويي رواج قليان بين زنان و دختران نکته قابل تأملي است و پيامدهاي افزايش مصرف قليان ميان زنان، در سطح خود به اندازه کافي جدي و نگران‌کننده است. به گفته کارشناسان در واقع ما با نسلي مواجه هستيم که به سلامت خود خيلي توجه نمي‌کنند و نسل آينده دختران با اين روند مادراني خواهند بود که ضعف‌هاي جسمي‌ بيشتر و سلامت کمتري دارند. اما بحث ديگر آن است که اگر علاقه به مصرف قليان ميان نسل جوان فراگير شود و با بي‌اعتنايي خانواده‌ها مواجه نشود، استعداد کشيده‌شدن به خرده‌ فرهنگ‌هاي ديگر مانند استفاده از مواد مخدر صنعتي را ميان جوانان خواهد داشت. برخي نيز تأکيد بر گران شدن دخانيات دارند.

خسرونيا با بيان اينکه برخي مسائل در ايران با گران شدن و اقدامات تنبيهي درست نمي‌شود مطرح کرد: تنها با بالارفتن قيمت مواد دخاني مانند سيگار و قليان نمي‌توان مردم را از اين کار بازداشت. به نظر مي‌رسد بهترين کار افزايش آگاهي مردم در اين رابطه است.

رئيس انجمن پزشکان و متخصصان داخلي ايران با بيان اينکه براي شادي آور کردن مصرف قليان، ماده مخدر «گُل» را به مواد توتون اضافه مي‌کنند گفت: «توتون بيشتر از کشورهاي عربي وارد ايران مي‌شود و افزودن مواد دخاني مانند "گُل" به توتون‌ها نيز از کشورهاي اطراف انجام مي‌شود.»