نصف جهان: «کتي»، «ليلي» و «جيبسي»، اين سه اسم شايد براي شما آشنا نباشد اما مردم غرب کرمانشاه خوب با اين اسامي آشنا هستند؛ «کتي»، «ليلي» و «جيبسي» از مشهورترين سگ‌هاي جستجو و نجات در ايران هستند، اين سه قلاده سگ توانستند در زمين لرزه 7/3 ريشتري 21 آبان 96 در 11 کيلومتري بخش ازگله و 32 کيلومتري شهرستان سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه، شش نفر را زنده نجات دهند و 18 جسد را در زير آوار شناسايي کنند.

«کتي»، «ليلي» و «جيبسي» در زمين لرزه آن سال، ابتدا مادر و دختر بچه اش که زير آوار گرفتار شده بودند و سپس سه مرد و دو زن ديگر را شناسايي کردند.

اسماعيل اسکندري، رئيس مرکز آموزش و نگهداري سگ‌هاي تجسس و زنده‌ياب (آنسَت) با بيان اينکه «حس بويايي سگ‌ها ده هزار برابر انسان است» مي‌گويد: «اگر يک ظرف قرمه سبزي داشته باشيم و آن را در ده ظرف مجزا بريزيم براي سگ هر ظرف، بويي متفاوت دارد و سگ بو‌ها را از هم تفکيک مي‌کند.»

نکته جالب ديگري که شايد ندانيد اين است که «اگر کيفيت غذاي اين سگ‌ها خوب نباشد کارايي آن هم کاهش مي‌يابد» اسکندري با تأييد اين نکته در خصوص تعداد وعده‌هاي غذايي اين سگ‌هاي زنده ياب مي‌افزايد: «سگ‌ها در موقعيت‌هاي سني مختلف تعداد وعده‌هاي غذايي متفاوتي مصرف مي‌کنند، تعداد وعده‌هاي غذايي سگ تازه متولد شده، از يک سگ بالغ بيشتر است، يک سگ بالغ در روز شايد يک وعده غذايي دريافت کند. علاوه بر اين وزن اين سگ‌ها و کيفيت غذا در تعداد وعده‌هاي غذايي آنها تأثيرگذار است.»

رئيس مرکز آموزش و نگهداري سگ‌هاي تجسس و زنده‌ياب در مورد نژاد اين سگ‌ها مي‌گويد: «هرچند نژاد اين سگ‌ها آلماني است اما اين سگ‌ها را وارد نمي‌کنيم و در ايران زاد و ولد مي‌کنند.»

اسکندري در مورد آموزش اين سگ‌ها نيز مي‌افزايد: «توله‌ها از سه ماهگي توسط گروه آموزش که در آلمان دوره ديده اند مورد تعليم قرار مي‌گيرند. سگ‌ها به مدت دو سال آموزش مي‌بينند و بعد از دوسال سگ‌هاي زنده ياب مي‌شوند.»

رئيس مرکز آموزش و نگهداري سگ‌هاي تجسس و زنده‌ياب با بيان اينکه 11 سرمربي اين مرکز در آلمان آموزش ديده اند و تمامي تخصص‌هاي لازم را در رشته‌هاي مختلف کسب کردند، مي‌گويد: «کشور به 9 منطقه تقسيم شده است و در هر منطقه يک سرگروه وجود دارد که اين سرگروه‌ها نيرو‌هاي منطقه خود را آموزش مي‌دهند و اطلاعات به روز در اختيار آنها قرار مي‌دهند.»

اسکندري تأکيد مي‌کند که برنامه آموزشي اين سگ‌هاي زنده ياب ساعت مشخصي ندارد، مي‌افزايد: «آموزش فقط منحصر به يک روز يا ساعت مشخص نيست. در هواي باراني، هواي گرم، هنگام برف، نيمه شب، صبح زود آموزش انجام مي‌شود، چون حادثه هيچگاه خبر نمي‌کند.»

اسکندري در مورد زبان آموزش اين سگ‌ها هم مي‌افزايد: «زبان آموزش براي سگ‌هاي زنده ياب شرطي سازي است، اصلاً ربطي به اين موضوع ندارد که شما به چه زباني صحبت مي‌کنيد، مثلاً نيرو‌هايي که به زبان کردي صحبت مي‌کنند، سگ آموزشي طبق شرطي شدن کردي را درک مي‌کند. يا مناطق ترک زبان، ترکي صحبت مي‌کنند. اين در اصل شرطي سازي است هنگامي که سگ فرکانس‌ها را براي آموزش دريافت مي‌کند، مهم نيست که از چه زباني استفاده مي‌شود.»

آيا پيداکردن مواد مخدر صنعتي از مواد مخدر سنتي براي سگ‌هاي موادياب سخت‌تر است؟ پاسخ اسکندري به اين سئوال اين بود: «اين سگ‌ها به هر چيزي که شرطي شده باشند واکنش نشان مي‌دهند فرقي نمي‌کند که مواد مخدر سنتي باشد يا صنعتي و هيچ محدوديتي براي سگ‌ها وجود ندارد.»