حمید بعیدی نژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران در انگلستان در اینستاگرامش داستان جالبی از یک فرش ایرانی در موزه «ویکتوریا و آلبرت» لندن تعریف کرد.

به گزارش جام جم آنلاین، بعیدی نژاد نوشت:

چند روز پیش بنا به دعوت مسئولین موزه «ویکتوریا و آلبرت» لندن از این موزه بازدید داشتم. این موزه که مجموعه ای بسیار غنی از فرهنگ و تاریخ جهان را در خود جای داده است گالری بسیار مهمی در هنر خاورمیانه هم دارد که بیشتر آن را هنر ایرانی تشکیل می دهد، از هنر باستان تا دوران آخر قاجار. اما گُلِ بخش خاورمیانه که چون جواهری در این موزه می درخشد فرشی عظیم از هنر ناب ایرانی با طراحی «مقصود کاشانی» است که زینت بخش گالری خاورمیانه است.

این فرش داستان زیبایی ها و تلخی های روزگار ما را با خود به همراه دارد. بافت این فرش که جفت بوده است به سفارش شاه طهماسب در سال 946 هجری برای استفاده در آرامگاه «شیخ صفی الدین اردبیلی» پایان یافته است و این در بخش بالایی فرش با متن زیر به روشنی قابل فهم است:

«جز آستان توأم در جهان پناهی نیست/ سر مرا به جز در این حواله گاهی نیست

عمل بنده درگاه مقصود کاشانی 946»

تخمین زده می شود که در خلق این فرش پشمی که با نخ های ابریشمی با ظرافتی در حد پنج هزار و300 گره در هر ده سانتیمتر و با اندازه 10/51متر طول و5/34 متر عرض بافته شده است باید حداقل ده نفر بافنده تمام وقت در حدود چهار سال به بافتن آن زمان اختصاص داده باشند. این فرش بسیار زیبا، رنگ آبی را به عنوان پیش زمینه و رنگ های قرمز، زرد، سبز و سفید و سیاه را به نحو بسیار زیبایی در کنار هم ممزوج کرده است.

بر اساس آنچه در تاریخ ثبت شده است، این فرش برای اولین بار در سال 1888 میلادی توسط شرکت «زیگلر» از منچستر که در ایران به صادرات فرش اشتغال داشته و در تبریز و سلطان آباد(اراک قدیم) هم شعبه داشته است بعد از زلزله اردبیل خریداری شده است.

چنانچه نقل شده است متولیان آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی برای تأمین هزینه بازسازی و ترمیم مجموعه شیخ صفی به فروش این فرش زیبا اقدام کرده اند. این فرش قبل از فروش به طور اساسی ترمیم شده است که احتمالاً باید در اثر زمین لرزه آسیب جدی دیده باشد. برای ترمیم این فرش از فرش جفت آن استفاده شده و همین باعث ناقص شدن فرش دوم شده است. فرش دوم که جفت ناقص این فرش است و دورهای آن و بخشی از مرکز آن برای ترمیم همین فرش اول استفاده شده است هم اکنون در موزه هنری لس آنجلس قرار دارد.

شرکت زیگلر بعد از این، این فرش را به شرکتی به نام «رابینسون» می فروشد که آنهم فرش را در سال 1893 در نمایشگاه بزرگ اشیای هنری در لندن به معرض فروش می گذارد. نماینده موزه «ویکتوریا و آلبرت» که از داوران این نمایشگاه بوده است مؤکدا به موزه توصیه می کند که این فرش را با توجه به ارزش هنری فوق العاده آن خود بخرد.

موزه فقط می توانسته هزار و500 پوند استرلینگ برای خرید این فرش اختصاص دهد که خریدار به کمتر از دوهزار پوند راضی نمی شود و موزه برای آنکه فرصت تاریخی خرید فرش را از دست ندهد از خیّرین کمک می گیرد تا باقیمانده 500 پاوند را تأمین کند. با تلاش به عمل آمده، موزه بدین ترتیب موفق می شود که در همان سال این اثر بزرگ هنری را خریداری نماید.

موزه «ویکتوریا و آلبرت» این اثر هنری را گنجینه ای بزرگ برای خود محسوب می کند و برای به نمایش گذاردن آن همواره برنامه های ویژه ای را به اجرا گذارده است. تا سال ها پیش این فرش به صورت عمودی در موزه به نمایش گذاشته می شد که از حدود بیش از ده سال پیش مدیران هنری به این نتیجه رسیدند که بنا بر ضرورت های ایمنی برای جدا نشدن تار و پود فرش لازم است که فرش به صورت افقی و به صورت طبیعی نمایش داده شود و این علیرغم این واقعیت بود که فرش با توجه به بزرگی خود بخش زیادی از فضای موزه را به خود اختصاص می داد.

همچنین موزه با مقایسه این فرش با فرش موزه «لس آنجلس» مشاهده کرده بود که فرش لس آنجلس که توسط موزه شسته شده بود درخشندگی خیلی بیشتری نسبت به فرش موزه «ویکتوریا و آلبرت» دارد. برای این کار موزه تصمیم می گیرد که این فرش را ابتدا با روش های کاملاً علمی با آب چشمه و با استفاده از کمترین میزان شوینده شستشو دهد و بعد برای نمایش افقی فرش در موزه به منظور حفاظت آن در برابر هوای آلوده و یا رطوبت آن را در یک قاب بزرگ شیشه ای قرار دهد.

همچنین با طراحی موزه قرار می شود که برای نمایش زیبایی های فرش هر یک ساعت و نیم برای ده دقیقه نور ملایمی بر فرش بتابد تا زیبایی های آن، که واقعاً بینندگان خود را مسحور می نماید، بتواند ظاهرتر شود.

این فرش واقعاً نمونه ای از زیبایی جادویی هنر ایرانی است که با طراحی مقصود کاشانی با نهایت دقت و مهارت در چند صد سال پیش آن را خلق کرده اند. این فرش بزرگ ترین فرش تاریخی است و زیبایی های رنگ و طرح های بدیع آن از جمله گل های زیبای آن و دو قندیل بزرگی که سمبل های مهمی در هماهنگی با مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی می باشند، ارزش دو چندانی به آن داده اند. مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی سال ها پیش توسط یونسکو به عنوان مجموعه میراث جهانی به رسمیت شناخته شده است.

در همین گالری نمونه های بسیار زیبای دیگری از هنر بی نظیر ایرانی هم به نمایش در آمده اند. وقتی در پایان از مدیر موزه سئوال کردم که آیا می توان حداقل بخشی از اشیای تاریخی این بخش موزه را با انتقال به ایران برای دوره زمانی مشخصی برای بازدید هنر دوستان ایرانی در ایران به نمایش درآورد، او با رضایت گفت بله این کار کاملاً ممکن است و می توان در قالب یک همکاری با موزه ایران بخشی از این اشیا را برای بازدید مردم ایران به نمایش گذاشت.