حضور وزیر امور خارجه ایران و چند کشور دیگر در اجلاس دوروزه «قلب آسیا» در هند، فرصتی ارزشمند برای حاضران در این اجلاس به منظور گسترش روابط از طریق گفت وگوهای دوجانبه و چندجانبه است. ضمن آن که احتمال می رود پس از اجلاس، سفر هیات دیپلماتیک ایران به چین و ژاپن با دستاوردهای قابل ملاحظه ای همراه باشد.

مسیر سفرهای دیپلماتیک «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان این بار سمت و سویی آسیایی یافته است. ظریف شنبه سیزدهم آذرماه با هدف شرکت در اجلاس قلب آسیا قدم به دهلی نو پایتخت هند گذاشت تا با همکاری دیگر کشورهای منطقه به بررسی و چاره اندیشی برای بهبود اوضاع امنیتی افغانستان بپردازد؛ اجلاسی که از سال 2011 تاکنون هر ساله برگزار شده است.

در اجلاس قلب آسیا نمایندگان بیش از 30 کشور و 10 نهاد منطقه ای و بین المللی حضور و مشارکت دارند که می تواند برای هیات اعزامی ایران فرصت مناسبی در جهت گسترش روابط با کشورهای شرقی فراهم آورد. اهمیت این اجلاس تا جایی است که علاوه بر نمایندگانی از سازمان ملل متحد، شرکت کنندگانی از دیگر سازمان های مهم همانند «سازمان همکاری‌ های اسلامی» و «سازمان همکاری شانگهای» در آن حضور دارند.

درک اهمیت اجلاس قلب آسیا و سفرهای بعد از آن باعث شد تا مدیران 38 شرکت عمده وابسته به اتاق بازرگانی، 15 شرکت دانش بنیانِ وابسته به ستاد همکاری های علمی وفناوری و هشت بانک تجاری به همراه دیگر مسوولان صنعتی ، بازرگانی و علمی، وزیر امور خارجه ایران را در این سفر همراهی کنند. آنان در تلاشند تا با بهره گیری از فرصت پیش آمده، علاوه بر گفت وگو با همتایان خارجی، در همایش های مشترک اقتصادی میان ایران، هند، چین و ژاپن مشارکت فعالانه ای داشته باشند.

اجلاس قلب آسیا و فرصت های آن برای توسعه روابط تهران و دهلی نو

اجلاس قلب آسیا هر چند با هدف مشارکت در برنامه های پیشرفت و امنیت افغانستان برگزار شده است اما فرصتی برای رایزنی مسوولان و مدیران بخش های دولتی و خصوصی کشورها به شمار می رود. برنامه های سفر ظریف از جمله شرکت در نشست تجاری مشترک کنفدراسیون صنایع هند، حضور در گردهمایی تاجران و بازرگانان هند و ایران، شرکت در نشست نخبگان فرهنگی - سیاسی 2 کشور و سخنرانی در «بنیاد مطالعاتی آبزرور» را می توان در این راستا تفسیر کرد.

در کنار برگزاری نشست های مشترک هیات ایرانی و هندی با موضوع های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، نقش و جایگاه ایران و هند در اجلاس قلب آسیا زمینه را برای نزدیکی بیشتر 2 کشور فراهم خواهم کرد. در این اجلاس شش کمیته ای، ایران مسوولیت کمیته آموزش و هند عهده دار کمیته توسعه اقتصادی افغانستان است؛ وظایفی مهم که می تواند به افزایش همکاری های مشترک ایران، هند و افغانستان منجر شود؛ همانند آنچه در سفر خردادماه امسال «نارندرا دامورداس مودی» نخست وزیر هند و «محمد اشرف غنی» رییس جمهوری افغانستان به تهران اتفاق افتاد و این 2 به همراه «حسن روحانی» رییس جمهوری در نشست سه جانبه ای به امضای موافقتنامه ترانزیتی چابهار اقدام کردند.

تهران و دهلی نو سطح بالایی از روابط را طی سال های اخیر تجربه کرده اند. هند در دوره تحریم ایران، روابط تجاری و اقتصادی خود را با تهران قطع نکرد و با رفع تنگناهای بین المللی، گسترش مناسبات 2 کشور روندی شتابنده یافت؛ شتابی که موتور محرک آن رویکرد تعاملگرای دولت یازدهم و پویایی دستگاه دیپلماسی است.

ظریف به عنوان وزیر امور خارجه سه سفر به هند داشته است که نخستین سفر وی اسفند سال 1392 انجام گرفت. در جریان آن سفر بود که «سلمان خورشید» وزیر امور خارجه وقت هند برنامه هسته ای ایران را صلح آمیز خواند و خواستار تحقق حقوق کشورمان در این زمینه شد.

دومین سفر رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به هند روزهای پایانی مردادماه پارسال و در فضایی انجام شد که یک ماه از توافق هسته ای بین ایران و 1+5 می گذشت. در این سفر تمرکز وزیر امور خارجه ایران و مقام های هندی بر موضوع هایی چون توسعه بندر چابهار، سرمایه گذاری در بخش انرژی، همکاری های بانکی، کریدور شمال و جنوب و مقابله با فعالیت گروه های تروریستی قرار گرفت.

در کنار سفرهای دیپلماتیک مقام های ایرانی به هند، تهران نیز بارها میزبان مقام های دهلی نو بوده که مهمترین آن سفر خردادماه امسال نخست وزیر هند به ایران بود. سفر عالی رتبه ترین مقام هندی به ایران که پس از 15 سال صورت گرفت با امضای 12سند همکاری در حوزه های مختلف همراه بود.

 نگاه ویژه دستگاه دیپلماسی ایران به شرق آسیا

فعالیت ها و سفرهای مسوولان دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در فضای پسابرجام توسعه مناسبات با قاره های مختلف جهان را هدف گذاری کرده و حوزه های آمریکای لاتین، غرب آفریقا و اروپای شرقی در زمره مقاصد اخیر وزیر امور خارجه قرار داشته اند. نگاهی به سفرهای صورت گرفته ظریف و هیات همراه نشان می دهد که دولت یازدهم نگاهی متوازن به مقاصد سیاست خارجی ایران در سطح جهان داشته است.

به خاطر اهمیت کشورهای آسیایی، ظریف میانه های اسفند پارسال در صدر هیاتی سیاسی و اقتصادی سفری یازده روزه به حوزه جنوب شرق آسیا و اقیانوسیه داشت و با مقام های 6 کشور اندونزی، سنگاپور، برونئی، تایلند، نیوزیلند و استرالیا به گفت وگو پرداخت. حال وزیر امور خارجه کشورمان پس از اجلاس قلب آسیا قصد سفر به چین و سپس ژاپن دارد تا سفر آسیایی خود را کامل کند.

چین به عنوان دومین مقصد آسیایی ظریف، از جایگاه ویژه ای نزد کشورمان برخوردار است. پکن در دوره تحریم های بین المللی همواره مبادلات خود را با تهران در سطح بالا نگهداشت. همچنین 14 سال از سفر یک رییس جمهوری چین به ایران می گذشت که «شی جین پینگ» رییس جمهوری این کشور بهمن ماه پارسال و پس از توافق هسته ای به تهران سفر کرد. امضای 17 سند همکاری، انتشار سند درجه یک مشارکت جامع راهبردی و تخصیص اعتبار ویژه برای فاینانس طرح‌ ها در ایران در جریان این سفر تاریخی رقم خورد.

همچنین در دیدار رییسان جمهوری ایران و چین، روحانی از گسترش روابط تجاری ایران و چین به رقم 600 میلیارد دلار تا 10 سال آینده خبر داد. بنابراین، در کنار فعالیت سازنده کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و چین، سفر کنونی ظریف به پکن می تواند حرکت به سوی به افق ترسیم شده را سرعت بخشد.

به گزارش ایرنا، ژاپن سومین و به عبارتی آخرین منزلگاه سفر شرق آسیای ظریف است؛ کشوری که تحریم های هسته ای در سال های گذشته به میزان قابل توجهی از مناسباتش با ایران کاسته اما از همکاری های منطقه ای و بین المللی با ایران رویگردان نبوده است. حال که تحریم های هسته ای از پیش روی ایران برداشته شده، سران توکیو نیز برای توسعه روابط خود با تهران اشتیاق زیادی نشان می دهند.

گزارش ها حاکی از آن است که مقام های ژاپنی پیش از سفر ظریف به کشورشان تدابیری اندیشیده اند تا روند گسترش تعاملات با سرعت بیشتری دنبال شود. در همین ارتباط «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه کشورمان دوازدهم آذرماه در گفت وگو با «ایسنا» اظهار کرد که ژاپنی ‌ها پیشنهادهای مشخصی را برای گسترش همکاری‌ ها با ایران ارایه کرده ‌اند و از نظر همکاری ‌های بانکی نیز تمهیدات مناسبی را اندیشیده اند. ...امیدواریم در جریان این سفر این پروژه‌ ها و تمهیدات نهایی شود.