در طول سال‌های گذشته و شاید بتوان گفت به طور دائم تعرض به یکی از مهمترین منابع و اسناد «خلیج‌فارس» در استان بوشهر توسط برخی شرکت‌ها و حفاران غیرمجاز انجام می‌شود و پژوهشکده باستان‌شناسی به تازگی موفق شده وضعیت این محوطه‌ی تاریخی را بررسی کند.

به گزارش ایسنا، شهرستان دیر، جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد، جاذبه‌هایی که می‌توان از آن‌ها به عنوان «سند خلیج‌فارس» یاد کرد. اسنادی مانند «بندر بتانه» در مرکز شهرستان دیر و در استان بوشهر، بندری که حرف و حدیث زیاد دارد، چون نه تنها با همین اسم به عنوان یک «بندر تاریخی» و پر از رمز و راز شناخته می‌شود، بلکه برخی باستان‌شناسان آن را همان «نَجیرُم» می‌دانند؛ یکی از بنادر تاریخیِ خلیج فارس که هرچند نامش در منابع مکتوب زیاد استفاده شده و بر کاربردش برای اثبات همیشگی بودن «خلیج‌فارس » تاکید می‌شود، اما هنوز اطلاعات دقیق و کاملی از آن در دست نیست و نتوانسته‌اند جای دقیق‌اش را مشخص کنند.

ولی حالا تا چشم کار می‌کند، «بتانه» پر از خاک، اسکلت‌های فلزی از شهرک‌های صنعتی و نخاله‌های ساختمانی است. تنها سرمایه کنونی «بتانه» تکه‌های شکسته سفال، کتیبه‌های از وسط دو نیم شده‌ و سنگ‌های شکسته شده‌ی آسیاب و خاکی که بیشتر شبیه نخاله‌های ساختمانی است، تا خاک یک بیابان؛ از بس سفال و ظروف شکسته روی خاک‌اش را پُر کرده‌اند و حفاران غیرمجاز این بندر از جنس بنادر دوره ساسانی را چیزی شبیه پنیر فرانسوی کرده‌اند!

امیدواریم با حضور باستان‌شناسان تعرض‌ها به «بتانه» کم شود

تا این‌که پس از گذشت حدود ۵ ماه از انتشار نخستین خبرها در این زمینه، بالاخره یکی از کارشناسان باستان‌شناس پژوهشکده باستان‌شناسی به عنوان نماینده‌ی این پژوهشکده هفته‌ی گذشته این منطقه‌ی تاریخی را از نظر تعرض‌ها و آسیب‌هایی که به آن وارد شده، بررسی کرده است.

حمیده چوبک، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با اعلام حضور حسین توفیقیان، باستان‌شناس در منطقه‌ی «دَیِر» در استان بوشهر و در طول ۱۰ روز گذشته گفت: این باستان‌شناس به عنوان نماینده پژوهشکده باستان‌شناسی از بندر «بتانه» و یکی دیگر از بنادر منطقه بازدید کرده است، که متاسفانه این بنادر به شدت مورد تعرض قرار گرفته‌اند.

وی ادامه داد: امیدوارم با حضور باستان‌شناسان در منطقه و آغاز مطالعات در این دو بندر تاریخی در استان بوشهر، بتوانیم جلوی تخریب‌های بیشتر را بگیریم.

به گفته‌ او، در حال حاضر گزارش تهیه‌شده توسط این باستان‌شناس به معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری فرستاده شده تا از سوی آن‌ها نیز بررسی‌های مورد نیاز انجام شود.

چوبک تاکید کرد: براساس گزارش ارائه شده دیوارسازی‌ها، تخریب‌ها و تعرض‌ها به بندر تاریخی «بتانه» آسیب‌های زیادی به این محوطه ی تاریخی وارد کرده است.

پیشینه هشدارها درباره‌ی «بتانه» سند خلیج‌فارس

به گزارش ایسنا، پیش از این در اوایل اردیبهشت ماه امسال، علی موسایی، کارشناس مهندسی شیمی و دوستدار میراث فرهنگی استان بوشهر که تا کنون چندین‌بار از این محوطه‌ی تاریخی دیدن کرده و وضعیت نابسامان آن را به گوش مسئولان استانی رسانده است، با اعتراض نسبت به وضعیت نامناسب این بندر تاریخی، با تقسیم آسیب‌های وارد شده به این محوطه‌ی تاریخی به ایسنا گفته بود که حفاران غیرمجاز بخش‌های مختلف این بندر تاریخی را از بین برده‌اند. از سوی دیگر، بی‌توجهی برخی شرکت‌ها و استفاده از زمین‌های باستانی این بندر با هدف تجارت، در حال نابود کردن بندر «بتانه» است، همچنین لودرها بخشی از محوطه را تسطیح کرده‌اند و از سوی دیگر بخش‌هایی از بندر نیز به شرکت‌های صنعتی در منطقه واگذار شده که آن‌ها نیز دخل و تصرف‌های زیادی روی زمین‌ها شکل داده‌اند.

او سومین نوع تخریب در بندر «بتانه» را توسط مردم دانسته بود و تاکید کرده بود که هر چند هنوز این محوطه‌ها کاوش نشده‌اند و آن‌ها معماری خاصی ندارند، اما ستون‌ها، اشیاء و آثار تاریخی زیادی در سطح این بندر پراکنده‌اند. حتی در اواخر دهه‌ی ۷۰ بخشی از سنگ‌های این محوطه باستانی توسط مردم محلی روستای دَیِر جابجا شدند.

از سوی دیگر در همان زمان محمد اسماعیل اسماعیلی جلودار، سرپرست کاوش باستان‌شناسی در بنادر سیراف و مهروبان درباره‌ی اهمیت تاریخی این بندر به ایسنا تاکید کرده بود؛ «بندر «بتانه» را یک بندرگاه مهم پارسی می‌داند که نقش پررنگی در مبادلات تجاری بین جهان شرق و غرب دارد و ادامه می‌دهد: ایرانیان در طول تاریخ همواره از طریق مبادلات بازرگانی نقش مهمی در تجارت جهانی بین غرب و شرق داشته‌اند که این نقش از طریق مراکز و بنادر تجاری انجام می‌شده است.»

این باستان‌شناس و متخصص حوزه خلیج فارس با اشاره به وجود خرابه‌های زیادی که در سطح بندر «بتانه» وجود دارد، بیان نیز گفته بود: آثار معماری، دیوارها، دست‌کندها و بقایایی از کوره‌های سفالی در سطح این بندر به راحتی قابل تشخیص هستند، اما متأسفانه امروزه استقرار انسانی در این بندر وجود ندارد و تنها خرابه‌های آن قابل تشخیص است، اما از چند سال گذشته توسعه‌های عمرانی به بهانه برخی اقدامات صنعتی و نفتی این بندر تاریخی را تحت تأثیر خود قرار داده و به مرور در حال نابود کردن آن است.