نصف جهان: مدیرکل زمین شناسی اصفهان تاکید کرد: احیای رودخانه زاینده‌رود و تامین حقابه آن و تالاب گاوخونی، راهکار اساسی رفع بحران فرونشست زمین در این استان است.

رضا اسلامی در جلسه مجمع نمایندگان استان اصفهان که در دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد، افزود: ایران در منطقه بسیار پر خطر در زمینه فرونشست زمین قرار دارد و این پدیده در استان اصفهان به وضعیت بحرانی رسیده است.

وی، برداشت آب‏‌های زیرزمینی را مهمترین دلیل فرونشست زمین در کشور و استان خواند و اظهار داشت: میزان فرونشست در مناطق مختلف اصفهان بالاست و اگر بهمین منوال پیش رود خسارت های جبران ناپذیری به تاسیسات اساسی و حیاتی مانند راه آهن اصفهان - بندرعباس بویژه در مسیر زواره تا روستای شهراب اردستان وارد می کند.

اسلامی با بیان اینکه پالایشگاه اصفهان، ورزشگاه نقش جهان و فرودگاه اصفهان نیز در معرض خطر فرونشست قرار دارند، تاکید کرد: میزان فرونشست زمین در قمصر، کاشان و مشکات هشت سانتی‌متر، ابوزیدآباد ۹ سانتی‌متر، رهنان اصفهان ۱۸ سانتی‌متر، حبیب آباد برخوار ۱۶ سانتی‌متر، نجف آباد ۱۲ سانتی‌متر، خوراسگان اصفهان ۱۶ سانتی‌متر و ورزشگاه نقش جهان در شمال کلانشهر اصفهان ۱۲ سانتی‌متر است.

مدیر کل زمین شناسی اصفهان با اشاره به اینکه فرونشست زمین از کاشان به سمت جنوب شرق مانند اردستان شدیدتر می شود، اضافه کرد: با توجه به شدت فرونشست زمین در دشت برخوار باید از تمرکز و توسعه شهری در این منطقه به سمت کمشجه و شمال استان جلوگیری کرد در غیر این صورت در آینده تبعات جبران ناپذیری خواهد داشت.

وی اضافه کرد: در ۳۷ سال منتهی به سال آبی ۹۸-۹۷ سطح آب زیرزمینی در استان ۳۵.۴ متر و بطور متوسط ۹۵.۷ سانتی‌متر در سال افت داشته است.

مدیرکل زمین شناسی اصفهان، این ارقام را فاجعه دانست و تصریح کرد: اگر در دنیا میزان فرونشست به هفت میلیمتر برسد هشدار داده می شود درحالیکه ما در استان اصفهان با اعداد بسیار بزرگتری مواجه هستیم.

اسلامی با بیان اینکه از ۳۵ دشت موجود در استان اصفهان ۲۷ دشت ممنوعه اعلام شدند که از بین آن‌ها ۱۰ دشت، ممنوعه بحرانی هستند، دشت‌های کاشان، گلپایگان، نجف آباد، مهیار شمالی، مهیار جنوبی - دشت آسمان، اردستان، اصفهان-برخوار، بادرود-خالدآباد، مورچه خورت و دامنه- داران را دشت‌های ممنوعه بحرانی اعلام کرد.

وی با اشاره به اینکه افت آب‏‌های زیرزمینی تاثیر مستقیمی بر روی فرونشست زمین دارد و به مرگ آبخوان ها منجر می شود، خاطرنشان کرد: اصفهان در منطقه اقلیم خشک قرار دارد و متوسط نرخ بارندگی آن نزدیک یکصد میلی‌متر در سال است بنابراین نباید به تر سالی‌های موقت دلخوش باشیم.

مدیرکل زمین شناسی اصفهان تاکید کرد: تا فرصت باقی است و هنوز آبخوان زاینده رود نیمچه نفسی دارد و می تواند حوزه های نزدیک خود را تغذیه کند باید آنچه کل حقابه این رودخانه و باتلاق گاوخونی است بدون آنکه در بالادست و پایین دست تعرضی به آن داشته باشند به طور مداوم تخصیص یابد.

وی لازمه این کار را یک عزم ملی دانست و با اشاره به اینکه برای احیای دریاچه ارومیه عزم ملی صورت گرفت و میلیاردها تومان هزینه شد، تصریح کرد: بنابراین برای احیای زاینده رود نیز نیاز به عزم ملی است.

اسلامی، پیشنهاد اداره کل زمین شناسی اصفهان را ایجاد یک کارگروه احیای زاینده رود در کشور عنوان کرد که مسوولان استانی اصفهان نیز در آن دخیل باشند و زیر مجموعه آن کارگروه فرونشست استان با محوریت سازمان زمین شناسی تشکیل شود.

وی، دیگر راهکارهای رفع بحران فرونشست زمین در اصفهان را استفاده بهینه از آب‌های نامتعارف و پساب، توجه به آبخیزداری شهری و استفاده بهینه از روان آب‌های شهری، ایجاد زیرساخت‌های لازم برای اشتغال و تامین درآمد برای آبخیزنشینان حوضه های آبخیز، تاکید بر آموزش ملی به منظور کاهش مصرف آب، تعیین راهبری ملی برای رسیدن به بهره برداری بهینه، کشف و جایگزینی منابع آبی موجود در حوضه های آبخیز و مدیریت یکپارجه و جامع حوضه های آبخیز کشور بویژه مرکزی کشور مانند گاوخونی عنوان کرد.

اسلامی همچنین خواهان تخصیص اعتبار لازم برای پایش مداوم فرونشست در استان بویژه در مناطقی که نمادهای مهم شهری قرار دارند و تعیین نرخ دقیق فرونشست در ایستگاه های راه آهن از شهراب تا بادرود و راه آهن اصفهان – شیراز در محدوده مهیار شد.

بر اساس تعریف یونسکو، فرونشست شامل فرو ریزش یا نشست سطح زمین است که به علت های متفاوتی در مقیاس بزرگ روی می دهد؛ به طور معمول این اصطلاح به حرکت قائم رو به پایین سطح زمین که می تواند با بردار اندک افقی همراه باشد، گفته می شود و مهمترین علت آن بهره برداری غیر اصولی و بیش از حد از تغذیه آبخوان است.

خسارات ناشی از فرونشست زمین شامل تخریب سفره های آب زیرزمینی و عدم امکان ذخیره طبیعی آب درآبخوان، تغییر شکل شبکه آبراهه ها، آسیب به شریان های حیاتی (پل ها، راه ها، خطوط راه آهن و مجاری فاضلاب ها)، خسارت به سازه های شهری و مسکونی، خرابی پوشش چاه ها، خسارت جدی و جبران ناشدنی به نواحی صنعتی  و کشاورزی و ایجاد شکاف در زمین است.