نصف جهان- مهران موسوی خوانساری:در تمام کابینه های تشکیل شده از ابتدای انقلاب تا پایان دولت تدبیر و امید، تعداد وزارتخانه هایی که با وزرای اصفهانی اداره شده اند یا کسانی که به لحاظ نسبت یا تجربه مدیریت می توان آنها را اصفهانی محسوب کرد همواره در صدر بوده اند. این موضوع در دولت اول سازندگی (دولت پنجم) به رقم بی سابقه 9 وزارتخانه رسید که به لحاظ تعداد، تا امروز تکرار نشده است.

در دولت دوم سازندگی (دولت ششم) 5 وزارتخانه به اصفهانی ها رسید چنانکه نقش مدیران متولد این خطه یا آنها که در اصفهان تجربه اندوزی کردند، در دولت های دوم دفاع مقدس(چهارم)، اول اصلاحات(ششم)، اول مهرورزی(نهم) و اول و دوم تدبیر و امید(یازدهم و دوازدهم) نیز به عدد 5 رسید. در هر کدام از دولت های شهادت (دولت دوم)، اول دفاع مقدس (دولت سوم) و دوم اصلاحات(هشتم) هم 4 وزارتخانه سهم اصفهان بود.

در طول دوران جمهوری اسلامی تا پایان دولت دوم روحانی، کمترین میزان تصدی گری اصفهانی ها در وزارتخانه ها به دولت دوم مهرورزی (دولت دهم) اختصاص دارد که مدیریت 3 وزارتخانه به آنها محول شد اما حالا این رکورد توسط دولت سیزدهم شکسته شده و اگر فرض کنیم وزیر آینده آموزش و پرورش هم اصفهانی نباشد (که ظاهراً نخواهد بود) کمترین اثر گذاری استان پر اهمیت اصفهان در مدیریت وزارتخانه ها در طول 42 سال گذشته در این دولت رقم خورده است.

فاصله بین دولت اول روحانی تا دولت اول رئیسی تنها 8 سال است اما در حالی که روحانی برای دولت یازدهم 5 وزیر را از اصفهان انتخاب کرد( با احتساب این که محل تولد سه وزیر در اصفهان و نسبت دو وزیر دیگر هم به والدین اصفهانی می رسید) در دولت سید ابراهیم رئیسی تنها 2 وزارتخانه دست اصفهانی هاست که نشان می دهد ظاهراً آن رئیس جمهور سمنانی بیشتر به اصفهانی ها روی خوش نشان می داده است تا این رئیس جمهور خراسانی!

  *در صدر دولت یازدهم

بعد از روی کار آمدن یازدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران به ریاست حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در سال 1392، اولین اقدام رئیس جمهور منتخب بعد از تنفیذ و تحلیف، انتخاب وزرای دولت جدید و معرفی آنها به مجلس بود. در بین اسامی اعلام شده به پارلمان، نام چند وزیر کلیدی اصفهانی هم به چشم می خورد؛ وزرایی که بعضی متولد دیار زاینده رود بودند (علی طیب نیا-اقتصاد/اصفهان، حسین دهقان-دفاع/دهاقان و محمود حجتی-جهاد کشاورزی/نجف آباد) و بعضی هم به واسطه نسبت های پدری یا مادری، عملاً خود را اصفهانی می دانستند (محمد جواد ظریف-خارجه، علی جنتی- ارشاد). مهمترین و آشنا ترین فرد به مدیریت در اصفهان اما یک کرمانی بود؛ اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور که به یمن سال ها تکیه زدن بر مسند استانداری این استان در دولت سازندگی، به خوبی با پیچ و خم های سیاست ورزی در اصفهان آشنا بود.

ترکیب این مردان اصفهانی یا آشنا به اصفهان، باعث شد تا وزن این استان در کابینه یازدهم بالاتر از استان های دیگر قرار بگیرد.

مجموعاً 11 استان اصفهان (با 2+3 وزیر)، تهران (با چهار وزیر)، خراسان، قم و آذربایجان شرقی (هر کدام با دو وزیر)، مازندران، فارس، همدان، کرمانشاه، سمنان و مرکزی (هر کدام با یک وزیر) به همراه نجف در کشور عراق با (یک وزیر) ترکیب استان محل تولد وزرای دولت یازدهم را شکل می دادند. استان اصفهان با احتساب دو وزیری که به لحاظ سببی یا نسبی به اصفهان مرتبط بودند، با پنج نماینده در صدر این استان ها قرار داشت. این در حالی است که بدون در نظر گرفتن اصفهانی بودن پدر یا مادر محمد جواد ظریف (متولد تهران) و علی جنتی (متولد قم) هم باز می توان استان اصفهان را در دولت اول روحانی از حیث استان های محل تولد وزرا، با سه نماینده در رتبه دوم قرار داد. این ترکیب در دولت دوازدهم نیز به شکل دیگری تکرار شد.

*این بار هم در صدر

با انتخاب مجدد حسن روحانی به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران در سال 1396، این بار 14 استان کشور به همراه شهر نجف در عراق، نمایندگانی در هیئت دولت داشتند. در صدر این استان ها، تهران (با پنج وزیر) قرار داشت و بعد از آن خراسان رضوی و فارس (با دو وزیر) دوم بودند. مازندران، زنجان، کرمانشاه، همدان، یزد، خوزستان، کرمان، خراسان شمالی و جنوبی، قم، آذربایجان شرقی و نجف (هر کدام با یک وزیر) در رده بعدی قرار گرفتند.

اما اصفهان در این دوره هم از نظر تعداد وزیرانی که در این استان متولد شده اند در صدر قرار داشت. در دولت دوم حسن روحانی، مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد، محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی، سعید نمکی وزیر بهداشت (متولد کاشان) و محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی (متولد نجف آباد) اصفهانی محسوب می شدند که با احتساب محمد جواد ظریف مجموعاً اصفهان را با پنج نماینده در کنار تهران در بالاترین نقطه دولت تدبیر و امید قرار دادند.

به اینها اضافه کنید اسحاق جهانگیری را که در دولت دوم تدبیر و امید هم مانند دولت اول بر کرسی معاون اولی تکیه زد تا دستتان بیاید که اصفهانی ها (یا آنها که در اصفهان بالیدند و تجربه اندوختند) این بار هم مانند دولت های پیشین در جمهوری اسلامی، هم از نظر تعداد و هم از نظر کیفیت وزارتخانه ها  و پست هایی که در اختیار گرفتند، حرف اول را می زدند.

*فقط 2 نفر

علی اکبر محرابیان، متولد خوانسار به عنوان وزیر نیرو و سید جواد ساداتی نژاد، متولد کاشان به عنوان وزیر جهاد کشاورزی تنها اصفهانی های دولت سید ابراهیم رئیسی هستند. در این دولت، تهران (با 4 وزیر) صدرنشین وزرای کابینه است و بعد از آن استان فارس (با 3 وزیر) قرار دارد. اصفهان هم به همراه استان های همدان و سمنان (با دو وزیر) مشترکاً سوم هستند. در رتبه چهارم نیز استان های گلستان، مرکزی، کرمانشاه و آذربایجان شرقی (با یک وزیر) ایستاده اند.

*اصفهان یعنی کشاورزی!

با انتخاب ساداتی نژاد به عنوان وزیر جهاد کشاورزی، این طور به نظر می رسد که دولت ها در یک توافق نانوشته، وزارت جهاد کشاورزی را از قبل برای اصفهانی ها کنار گذاشته اند! سر این رشته هم به عباسعلی زالی (متولد گلپایگان) بر می گردد که در در دولت شهید رجایی قائم مقام وزیر کشاورزی بود و بعد بین سال های 1362 تا 1367 به عنوان وزیر کشاورزی در دو کابینه دوران جنگ حضور داشت.

با ادغام دو وزارت‌خانه جهاد سازندگی و  کشاورزی در سال 1379 و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی، نام یک وزیر اصفهانی دیگر هم در حوزه کشاورزی مطرح شد. محمود حجتی (متولد نجف آباد) که در دولت اول اصلاحات (از سال 1376 تا 1379) به عنوان وزیر راه و ترابری مشغول کار بود،  حالا باید به عنوان وزیر جهاد کشاورزی به وزارتخانه جدید التاسیس نقل مکان می کرد. او تا سال 1384 در این پست به کشاورزی مملکت رسیدگی کرد و با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد به حاشیه رفت.

اما تشکیل دولت تدبیر و امید به ریاست حسن روحانی، یک بار دیگر نام محمود حجتی را به عنوان وزیر جهاد کشاورزی مطرح کرد تا این وزیر اصلاح طلب طی سال های 1392 تا 1398 در هر دو دولت روحانی متصدی وزارت جهاد کشاورزی باشد. حجتی در تابستان 98 و در میانه کار دولت دوم تدبیر و امید از این وزارتخانه استعفا داد.  

از آن تابستان تا تابستان سال جاری، وزارت جهاد کشاورزی از مدیریت اصفهانی ها بی بهره بود اما با انتخاب سید جواد ساداتی نژاد، متولد کاشان به عنوان وزیر جهاد کشاورزی در دولت اول ابراهیم رئیسی، یک بار دیگر اقبال اصفهان با کشاورزی کشور گره خورد  تا بعد از دو وزیر اصفهانی اصلاح طلب، حالا یک وزیر اصولگرای کشاورزی از این استان به مدیریت در این حوزه بپردازد؛ تا چه در نظر ناظران آید!

*همین یک وزیر جبران می کند؟

اگرچه تعداد وزرای اصفهانی در دولت سیزدهم به لحاظ تعداد به کمترین عدد از ابتدای انقلاب تا کنون رسیده است اما نکته مهم آن است که از این دو وزیر، یکی وزیر نیرو است که حوزه مدیریتی او از مهمترین حوزه ها برای استان اصفهان محسوب می شود.

این برای اولین بار در 13 کابینه دولت های جمهوری اسلامی است که وزیر نیرو از اصفهان انتخاب می شود آن هم در شرایطی که وضعیت آب در این استان به شکل نگران کننده ای بحرانی شده است. همین باعث شده امیدها به بهبود شرایط آبی اصفهان کمی افزایش یابد.

اما آیا این دانشــجوی دکتــرای اقتصــاد دانشــگاه آزاد می تواند پاسخ مناسبی به امیدواری ها داده و دست به اقدامی قاطع و اساسی در حل مشکل آب اصفهان بزند؟ اگر تا پایان کار دولت سیزدهم چنین اتفاقی بیافتد، آنگاه می توان تعداد اندک وزرای اصفهانی در این دولت را با کیفیت کار همین یک وزیر، جبران شده تلقی کرد. در غیر این صورت چشم ها به ترمیم دولت سیزدهم یا تشکیل دولت چهاردهم دوخته خواهد شد که آیا امکان افزایش وزرای اصفهانی می تواند یک بار دیگر بالانشیی اصفهانی ها در کابینه را محقق سازد یا دولت سیزدهم، سرآغاز افول مشی مدیریتی حلقه اصفهان در دولت های جمهوری اسلامی خواهد بود.