انتخاب مدیرکل میراث فرهنگی به یک معضل بزرگ در اصفهان تبدیل شده و به نظر می‌رسد اختلاف نظرها بین گزینه‌های موجود حواشی این انتخاب را بیشتر خواهد کرد.

تشکیلات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان همواره با حاشیه‌ها و چالش‌های بسیاری همراه بوده است. به ویژه در دو دهه اخیر و با توجه به تخریب‌ها و پروژه‌های عمرانی شهری جایگاه این مدیریت در شهر اصفهان پررنگ‌تر شد. شاید اولین حواشی درباره این جایگاه مدیریتی در اصفهان به زمان تخریب مسجد خسروآقا برگردد، پس از آن نیز در پروژه‌های دیگری نظیر زیرگذر خیابان عبدالرزاق و میدان امام علی انزوا این دستگاه بیش از پیش نمایان شد.

در ابتدای دهه ۱۳۹۰ هم مدیریت میراث فرهنگی اصفهان حواشی بسیاری داشت، از انتخاب سرپرست‌ها تا برکناری مدیرکلی که هم‌زمان مسئولیت معاونت گردشگری را نیز بر عهده داشت و در نهایت با دستور معاون اول رئیس جمهور مجبور به ترک تشکیلات میراث فرهنگی شد. این رخ‌داد در سال ۱۳۹۳ آخرین حواشی مدیریتی پیرامون دستگاه متولی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در شهر اصفهان بود.

پس از آن مرحوم فریدون الهیاری دوران هفت ساله مدیریت خود در مسند مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان را آغاز کرد که آن نیز پایان خوشی نداشت و در نهایت الهیاری در ۱۱ خردادماه سال جاری و در حالی که همچنان مسئولیت اداره‌کل میراث فرهنگی استان را داشت درگذشت تا بار دیگر گمانه‌زنی‌ها درباره سکان‌دار این اداره‌کل داغ شود.

علی‌اصغر مونسان در ۲۳ خردادماه علی کامیابی را به عنوان سرپرست اداره‌کل میراث فرهنگی استان اصفهان منصوب کرد و فرصت انتخاب مدیرکل جدید را به دولت و وزیر جدید داد. اما این کلاف در دولت جدید پیچیده‌تر و فعالان و دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان همچنان چشم انتظار عزت‌الله ضرغامی هستند تا مدیرکل جدید را معرفی کند. ضرغامی که در هفته‌های گذشته به اصفهان آمد و در این سفر نیز اذهان داشت که قصد داشته پس از انتخاب مدیرکل به اصفهان سفر کند، اما طولانی شدن این پروسه او را بر آن داشت تا بالاخره به دستور رئیس جمهور عمل و به اصفهان سفری داشته باشد.

*حواشی انتخاب مدیرکل گردشگری به جلسات ضرغامی در اصفهان کشیده شد

این حواشی حتی به جلسات وزیر میراث فرهنگی در اصفهان هم کشیده شد، ضرغامی در یکی از جلساتی که با سه تن از نمایندگان مجلس و فعالان گردشگری و صنایع دستی در خانه دهدشتی اصفهان داشت، بحث پیرامون انتخاب مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان بالا گرفت و چند تن از حاضران در جلسه به صراحت مخالفت خود با گزینه ضرغامی را اعلام کردند؛ حتی چند تن از هنرمندان صنایع دستی با اعطا نامه‌ای به ضرغامی در همان جلسه خواستار تجدید نظر وی درباره مدیرکل اصفهان شدند.

در این بین نام گزینه‌های مختلفی شنیده می‌شود، گزینه‌هایی از مدیران پیشین میراثی تا مدیران فعلی صدا و سیما و حتی برخی افراد از بدنه شهرداری اصفهان. همین تعدد گزینه‌ها باعث شده تا اختلاف نظرها و حواشی این جایگاه بالا گیرد، در این شرایط هر یک از ذی‌نفعان و دوستداران میراث فرهنگی اصفهان نظرات مختلفی را دارند و با نامه‌نگاری‌های متعدد سعی در القای گزینه خود دارند، گزینه‌هایی که برخی از آن‌ها امتحان خود را پس دادند.

در روزهای اخیر تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی مختلف در حوزه گردشگری به ویژه انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی نیز نامه‌ای به استاندار نوشتند و از یکی از گزینه‌ها حمایت خود را اعلام کردند. در همین رابطه محسن روناسی به خبرنگار مهر گفت: شناخت و تخصص اولویت اول و بومی بودن گزینه دوم ما برای مدیرکل است. بر این اساس و با بررسی اسامی مطرح شده برای مدیرکلی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، بر روی یک نفر به جمع‌بندی رسیدیم و گزینه خود را به استانداری اعلام کردیم. این گزینه تجربه و علم لازم را برای این کار دارد و اهل اصفهان هم است.

رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ادامه داد: جوامع صنفی مختلف در حوزه گردشگری به جمع‌بندی رسیدند و نامه‌ای خطاب به استاندار اصفهان هم نوشتند تا تصمیم یک‌جانبه‌ای گرفته نشود. انجمن صنفی دفاتر خدمات گردشگری و دیگر تشکل‌ها تعامل مستقیم با مدیرکل دارند و همراهی آن‌ها در موفقیت مدیرکل مثمر ثمر است. بنابراین تصمیم گرفتیم حداقل نظرات خود را به استانداری و وزارت اعلام کنیم.

وی افزود: در بدنه وزارتخانه نیز دو تن از معاونان وزیر با این گزینه آشنایی و شناخت کامل دارند و از این گزینه حمایت شده، دقیق گرفتاری کار را نمی‌دانیم. اصفهان حدود ۱۰ ماه است مدیرکل ندارد و تمام برنامه‌های گردشگری استان تحت الشعاع قرار گرفته است. در بین دیگر گزینه‌ها افراد متخصص دیده نمی‌شود و این افراد به سمت مدیرکل منصوب شوند، قطعاً به گردشگری اصفهان آسیب جدی وارد خواهد شد.

روناسی با بیان اینکه «عنوان سرپرست جسارت تصمیم‌گیری را از فرد می‌گیرد، زمانی این عنوان برای کسی زده می‌شود، یعنی موقتی و سرپرست نمی‌تواند تصمیم‌های مهم را بگیرد»، تاکید کرد: حتی اگر برای سرپرست کنونی اداره‌کل میراث فرهنگی نیز حکم مدیرکلی بزنند، وضعیت بسیار متفاوت خواهد بود و می‌توان تصمیمات اساسی و مهم اتخاذ کرد.

رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی درباره تجربه کاری گزینه مطرح شده که همراه با حواشی گوناگونی بود، توضیح داد: در آن یک سال که وی مسئولیت مدیرکل میراث فرهنگی استان را بر عهده داشتند نقاط ابهام و حواشی مختلفی وجود داشت. البته تاکید ما بر روی یک فرد خاص نیست و بر اساس سه ملاک اعلام شده از مدیرکل استقبال می‌کنیم.

وی خواستار انتخاب سریع مدیرکل گردشگری اصفهان شد و خاطرنشان کرد: خانواده میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان ۱۰ ماه است قیِّم ندارند. تمام استان‌ها برنامه‌های گردشگری خود را اجرا می‌کنند در حالی که اصفهان هنوز درگیر انتخاب مدیرکل است. گویا اختلافی بین استاندار و وزیر گردشگری در این باره وجود دارد. البته عزت‌الله ضرغامی در سفر اخیر خود به اصفهان اعلام کرد که تفاوتی ندارد چه کسی به عنوان مدیرکل منصوب شود، هرکسی مسئولیت کار را قبول کند باید سیاست‌ها و راهبرهای وزارت را اجرایی کند.

*گزینه ایده‌آلی برای مدیریت میراث فرهنگی اصفهان معرفی نشده

از طرفی فعالان حوزه میراث فرهنگی در اصفهان نیز نگرانی‌های فراوانی درباره انتخاب مدیرکل دارند. وضعیت نامطلوب پروژه‌های مرمتی به خصوص در میدان جهانی نقش جهان همچنین خطر فرونشست و آسیب به پل‌های تاریخی باعث شده تا وضعیت میراثی اصفهان نیز در شرایط خطرناکی قرار گیرد.

شاهین سپنتا، فعال حوزه میراث فرهنگی در این باره به خبرنگار مهر گفت: اول از همه مدیرکل باید به اوضاع و احوال میراث فرهنگی احاطه نسبی و تجربه مفید هم داشته باشد. مدیرکل باید ترجیحاً اهل اصفهان باشد. گاهاً شنیده می‌شود مدیرانی از سایر نهادها و دستگاه‌ها برای سکان‌داری میراث فرهنگی اصفهان مطرح شده‌اند که این افراد به هیچ عنوان گزینه‌های مناسبی نیستند.

وی افزود: مقوله میراث فرهنگی اساساً تخصصی است و کسانی باید در جایگاه مدیرکلی قرار گیرند که تجربه و آشنایی کافی با این جایگاه و امور مربوط به آن داشته باشند. اگر فردی که مسئولیت میراث فرهنگی را عهده‌دار خواهد شد، این ویژگی‌ها را نداشته باشد، در همچنان بر همان پاشنه قبلی خواهد چرخید و شاهد کاستی‌های بسیاری در این زمینه خواهیم بود.

این فعال حوزه میراث فرهنگی تاکید کرد: امیدوارم مدیر انتخابی تجدید نظری در مناسبات کاری موجود داشته باشد و در چیدمان نیروها از معاونان تا کارمندان و کادر فنی و کارشناسان از نیروی‌های خوشنام فعال و متخصص در این زمینه استفاده شود تا شاید جهش رو به جلو در مباحث میراثی و گردشگری در اصفهان باشیم.

سپنتا درباره اسامی که تاکنون برای مدیرکلی میراث فرهنگی اصفهان مطرح شدند، تصریح کرد: اگر این افراد در سازمان میراث فرهنگی هم حضور داشتند باید عملکرد خوبی داشته باشند و به عنوان یک نیروی خوشنام مطرح باشد. این به این معنی نیست که هر نیرویی که سابقه کار در سازمان و وزارت میراث فرهنگی را دارا بود، به عنوان مدیرکل بپذیریم. گزینه‌ای که از سوی وزارت میراث فرهنگی پیشنهاد شده در بین گزینه‌های دیگر به نظر می‌رسد شرایط بهتری داشته باشد. البته در شرایط فعلی در بین گزینه‌های موجود، گزینه ایده‌آل نهایی وجود ندارد.

*میز مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان از میز وزیر سنگین‌تر است

از طرفی کارشناسان و صاحب‌نظرانی نیز هستند که معتقدند گزینه‌های مطرح شده هیچ‌کدام در سطح مدیریت تشکیلات مهم میراث فرهنگی اصفهان نیستند، آن‌ها اعتقاد دارند که اصفهان در زمینه‌های سه‌گانه وزارتخانه مطبوع ظرفیت‌های سرشاری دارد و کسی باید بر مسند کار قرار گیرد که این ظرفیت‌ها را فعال کند.

مجید دانش‌مبرهن، پژوهشگر و فعال حوزه میراث فرهنگی و گردشگری درباره انتخاب مدیرکل جدید میراث فرهنگی استان اصفهان به خبرنگار مهر گفت: با توجه به شرایط بحران کرونا و از آن مهم‌تر وضعیت گردشگری در پسا کرونا مدیرکل جدید میراث فرهنگی اصفهان باید برای وضعیت گردشگری در این دوران برنامه داشته باشد. از طرفی وضعیت میراث فرهنگی اصفهان نیز با توجه به وضعیت فرونشست و دیگر مشکلات نیاز به رسیدگی جدی دارد و با معضلات جدی در این زمینه مواجه هستیم.

وی افزود: در اصفهان ظرفیت‌های بسیار زیادی در حوزه‌های سه گانه وزارت میراث فرهنگی وجود دارد و این استان برای توسعه گردشگری هیچ کاستی ندارد. از همین روی نیاز به مدیری در استان است که با بخش‌های مختلف از جمله شهرداری و اتاق بازرگانی در تقابل نباشند. اصفهان نیاز به مدیری دارد که افزایش هم‌افزایی و همکاری با شهرداری اصفهان بتواند ظرفیت خواهرخوانده‌ها را فعال کند، اگر این ظرفیت فعال شود، هتل خالی در اصفهان باقی نخواهد ماند.

این فعال حوزه گردشگری تاکید کرد: اصفهان جز ۱۰ شهر برتر تاریخی در دنیا بوده و میز مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان از میز وزیر میراث فرهنگی سنگین‌تر است و باید شرایط ویژه این استان برای انتخاب مدیرکل در نظر گرفته شود. اوج هنر، معماری و صنایع دستی ایران در اصفهان است و برای بسیاری از گردشگران ورودی به ایران بازدید از اصفهان یک انگیزه اصلی و حسن ختام سفر آن‌ها است.

دانش مبرهم اظهار داشت: میراث فرهنگی اصفهان و معاونان آن نباید براساس رانت‌های سیاسی و یا پشتوانه‌های غیر تخصصی و غیرمنطقی انتخاب شود؛ این مدیر باید جسور باشد، اصفهان نیاز به مدیر محافظه‌کار ندارد. مدیری که امتحان خود را پیش‌تر پس داده و الان هم برخی افراد اصرار بر حضور او دارند، مدیری بسیار محافظه‌کاری است. اگر از این جنس انتخاب‌ها برای اصفهان رخ دهد، شرایط فعلی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان هیچ پیشرفت و تغییری نخواهد داشت.

با شرایط فعلی و اظهارات برخی متخصصان به نظر می‌رسد در بین گزینه‌های موجود، فردی با صلاحیت وجود ندارد و وزارت میراث فرهنگی و استانداری اصفهان نباید بر روی گزینه‌های موجود که برخی از آنان پیش‌تر تجربیات ناموفقی داشتند، ریسک کنند. آن‌ها تاکید دارند که باید با تفکر بیشتر به سمت گزینه‌های با نفوذ و متخصص دیگری رفت که بتوانند راهبردها و سیاست‌های وزارت میراث فرهنگی را در تعامل با دستگاه‌های استانی پیش ببرند.