این روزها حال شهر اصفهان به دلیل آلودگی هوا ناخوش است و دود خاکستری رنگ سایه سنگینی بر شهر انداخته است چنانکه اگر از بام صفه این خطه را نظاره گر باشیم زلالی و شفافیتی از ساختمان‌ها و نمای نصف جهان نمی‌بینیم و سراسر هر آنچه هست لایه ای از ابر سیاه آلایندگی است.

شاید در این وانفسای فرونشست زمین و خشکسالی تحمیل شده بر اصفهان، تنها راه نجات شهر علاوه برجاری شدن مجدد زاینده رود  و برگشت حیات و زندگی، توسعه فضای سبز به عنوان مهمترین مولفه مطرح باشد؛ زیرا توسعه فضای سبز موجب می‌شود که ریه تنفسی شهر اکسیژن بیشتری را جذب کند.

البته توسعه شهری  اصفهان در ۱۰ سال گذشته  موجب شده است که بسیاری از اراضی قابل کشت و کشاورزی شهر تغییر کاربری یافته و تبدیل به مسکونی شود که به قول اهالی فن این سیاست بسیار ضربه زننده به بافت فضای سبز شهری بوده است.

*سودهای کلان ویلای سازی در اراضی باغی

 سود کلان حاصل از خرید و فروش زمین های حاصلخیز کشاورزی و مشجر در دهه گذشته موجب شده است که بسیاری از باغداران وکشاورزان به‌خصوص در نواحی اطراف بافت غربی و شرقی شهری اصفهان مبادرت به فروش ملک کنند و این در حالی است که تمامی این باغ‌های پردرخت حکم ریه و تصفیه کننده هوای اصفهان را دارد اما سود کلان در خرید و فروش و تبدیل زمین‌ها  و باغ‌ها به ویلا و خانه مزید بر کوچک شدن بافت فضای سبز شهری شده است.

 مهرداد مرادمند رییس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان چندی پیش از تغییر کاربری کشاورزی و خرید و فروش زمین های کشاورزی در بافت روستایی شهر اصفهان ابراز گله مندی کرده  و گفته بود که زمین‌های کشاورزی هر روز بیش از پیش خُرد و تفکیک می‌شود و هویت بافت کشاورزی به مرور در حال از دست رفتن است.

وی با اشاره به اینکه بسیاری از این اراضی دارای درخت است، افزود: بیشتر این اراضی با یک سند قدیمی و با کاربری‌های مختلف، بصورت قولنامه‌ای با قیمت بسیار کم خریداری می شود.

این اتفافات همه درست زمانی رخ می دهد که اصفهان در بدترین شرایط آب و هوایی و خاک قرار دارد،شرایطی که شاید توسعه فضای سبز آن می تواند تنها راه  نجات دهنده شهر باشد.

* از باغ شهر ۱۸ هزار هکتاری تنها پنج هزار و ۶۰۷ هکتار باقی مانده است

مجید عرفان منش مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان به ایرنا گفت: تاریخچه باغ شهر اصفهان و عکس های هوایی ۱۳۳۴ حاکی از پوشش فضای سبز و باغی به طول ۱۸ هزار هکتار در شهر است که از آن تنها کمی بیش از پنج هزار هکتار فضای سبز باقی مانده است.

وی افزود: اصفهان هزاران منبع نقطه آلایندگی دارد و یک منبع تولید اکسیژن که حدود پنج هزار و  ۶۰۷ هکتار مساحت فضای سبز اکولوژیک باقی مانده  که فقط ۳هزار و  ۹۴۴ هکتار آن مساحت فضای سبز دراختیار شهرداری است.

 مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تصریح کرد: اراضی سبز اصفهان اکنون جزو محدوده شهر و تبدیل به منطقه مسکونی، عمرانی، فضای خدماتی و تجاری شده است و معدود ساختمانی در شهر ساخته شده است که  موازین فضای سبز درآن رعایت شده باشد.

وی که منتقد میزان سرانه فضای سبز ۲۹ متری برای هر نفر در شهر اصفهان است گفت: روش ارائه آمار غلط است ضمن اینکه در  اسناد بالادستی و در ادبیات فنی وسعت فضای سبز شهرها به عنوان سرانه محسوب می شود.

 مدیر عامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اصفهان یادآور شد: وقتی درختی  نباشد و گاز کربنیک هوا تبدیل به چوب نشود آن هوای آلوده از فضا خارج نمی‌شود و سرانه فضای سبز اکسیژن تولید نمی‌کند و این تعارض در نگاه فضای سبزبه روش باغبانی و اکولوژیکی است.

وی تاکید کرد: اولویت ما این است که شهروندان اصفهانی را ابتدا  زنده نگه داریم تا بتوانند تفرج کنند و در این زمینه حداقل باید ۴ هکتار فضای سبز اکولوژیک داشته باشیم که آن  فضای سبز باید کامل و پوشش سبز با رشد سریع باشد تا اکسیژن زیاد تولید کند.

عرفان منش گفت:درختان اصفهان چنار،نارون بومی، صنوبر، تبریزی و کبوده است که برخی از آنها سن مفید دارند که جهت ماندگاری باید پا جوش درختان را  تقویت کرد.

 مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان معتقد است: اگر کاشت هر درختی برای اصفهان مفید بود با کاشت سالانه صدها اصله نهال باید این شهر جنگل شده باشد در حالی که چیزی به سرانه فضای سبز مفید  اضافه نشده است و در کاهش آلودگی هوا هم موثر نبوده اند.

وی افزود: طبق بررسی هایی که شده برخی از درختانی همچون اوکالیپتوس دارای  راندمان بیشتر، اکسیژن دهی فراوان‌تر و برای اصفهان مفید هستند  و ۳۶۵ روز سال اکسیژن تولید می‌کنند.

* سهم آب فضای سبز شهری یک درصد است

  مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تاکید کرد: ما باید باغبان برای شهر اصفهان تربیت کنیم زیرا  این شهر  با بحران خشکسالی رو به روست.

وی ادامه داد: ۹۹ درصد منابع آب برای صنایع و کشاورزی مصرف می‌شود و تنها یک درصد آن برای فضای سبز است در حالی که از ۱۲۹ میلیون متر مکعب ظرفیت آبخوان اصفهان،  ۶۰ میلیون متر مکعب آن نیاز فضای سبز است و این در حالی است که ۲۸ میلیون متر مکعب آن محقق شده است.

وی اضافه کرد: حتی برخی باغداران ناژوان نمی‌توانند آب باغ خود را تامین کنند زیرا  حق آبه ندارند  و نمی توانند درختان باغ خود را نگه دارند و  مجبور به بریدن درختان می‌شوند و  جای آن بنفشه کاری می کنند که جزو فضای  سبز  اکولوژیک حساب نیست.

*بهترین نقاط حاصلخیز اصفهان ساختمان شده است

  مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تاکید کرد: بهترین نقاط و زمین‌های شهر تبدیل به ساختمان شده و بهترین خاک آبرفتی را زیر ساختمان برده است و برای ایجاد فضای سبز از سر اجبار  به پای دامنه کوه ها رفته ایم تا به  سختی فضای سبز ایجاد کنیم.

وی با اشاره به اینکه برخی از دستگاه‌ها نیز مجوز تغییر کاربری صادر می کنند، تصریح کرد: ما نباید به جای شهر فروشی فضای سبز فروشی کنیم و در نقطه ای که باید فضای سبز توسعه یابد خانه،مجتمع های تجاری،معبر،مغازه بسازیم زیرا هیچ وقت فضای سبز موجود جایگزین نمی‌شود.

عرفان منش گفت: ما برای ایجاد فضای سبز باید به بیرون شهر برویم و یا به دلیل مرغوب نبودن خاک برخی نقاط هزینه خاک بدهیم،ضمن اینکه برخی مناطق شهری دیگر زمینی برای توسعه فضای سبز ندارد که ایجاد کنیم.

*محیط زیست عضو اصلی و نظردهنده کمیسیون ماده پنج نیست

حمیرا صفی قلی معاون محیط زیست انسانی حفاظت محیط زیست استان اصفهان در پاسخ به اینکه چرا بسیاری از کاربری های کشاورزی تبدیل به صنعتی شده و از کل میزان باغ‌های و فضای سبز اصفهان کم شده است، پاسخ داد: موضوع کاربری فضای سبز شهری  از مباحثی است که در جلسات کمیسیون ماده پنج  که وظیفه آن بررسی و تصویب طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آن ها در هر استان یا فرمانداری است،به ریاست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری تشکیل می شود و  عدم عضویت در آن همراه با حق رأی ادارات کل حفاظت محیط زیست استان ها در این کمیسیون  مطرح شده است و  اداره حفاظت محیط زیست جزو اعضای اصلی نیست.

وی افزود: تنها نظر اداره کل حفاظت محیط زیست بدون حق رأی سووال می‌شود و این موضوع یکی از چالش هایی است که علیرغم پیگیری سازمان حفاطت محیط زیست از وزارت راه و شهرسازی، بی نتیجه مانده است.

معاون محیط زیست انسانی حفاظت محیط زیست استان اصفهان تصریح کرد: فضای سبز فضای خارج حریم شهر در اراضی ملی نیز در اختیار منابع طبیعی و در سایر موارد که کاربری کشاورزی است در اختیار سازمان جهاد کشاورزی است که در موارد تغییر کاربری در کمیسیون تبصره ١ در جهاد کشاورزی انجام می شود و محیط زیست عضو اصلی است ودر مواردی که زمین قابلیت کشاورزی دارد با تغییر کاربری آن مخالفت می‌کند.

وی در پاسخ به راهکارهای ایجاد و حفظ فضای سبز در اصفهان چیست، گفت: برای افزایش و ارتقای فضای سبز شهری ابتدا بایستی هرگونه تغییر کاربری از فضای سبز به مسکونی و یا تجاری صورت نپذیرد و با توجه به کمبود منابع آب کشت گیاهان بر اساس اقلیم مناطق خشک انجام شود.

میزان فضای سبز اصفهان۵۶ میلیون متر مربع است و سرانه فضای سبز در این شهر حدود۲۸.۲ متر مربع برآورد شده است که استاندارد وزارت کشور برای شهر ها ۱۵ متر است اما با توجه به نوع شهر و شرایط آلودگی هوا در اصفهان نیاز به افزایش سرانه فعلی هم وجود دارد.