دریا قدرتی پور:چانه ها یکی است اما قیمت ها متفاوت است. نان این روزها به چند قیمت فروخته می شود و نرخ های متفاوت آرد، بهانه ای شده است برای چند نرخی شدن قوت لایموت. نسخه افزایش قیمت نان را هم آزادپزها می پیچند، کسانی که معتقدند قیمت آردشان به نسبت آرد دولتی گران تر است.

در حال حاضر نانوایی‌ها به دو مدل یارانه‌ای و آزادپز فعالیت می‌کنند. آزادپز‌ها آرد را با قیمت آزاد می‌خرند و قیمت نان در این نانوایی‌ها بالا‌تر است اما نانوایی‌هایی که آرد یارانه‌ای می‌گیرند باید با قیمت تعیین شده توسط دولت نان را به دست مردم برسانند؛ هر چند در برخی از همین نانوایی‌ها نیز قد نان‌ها آب رفته و وزن چانه‌ها نیز کوچک‌تر شده است.

بررسی‌ها نشان می دهد که از ماه های گذشته بعضی نانوایی‌های آزادپز به خصوص در رسته نان سنگک، لواش و بربری، قیمت نان را گران کرده اند. این در حالی است که هنوز ستاد تنظیم بازار مصوبه‌ای برای افزایش قیمت نان نداشته و ابلاغیه‌ای هم به دست نانوایان نرسیده است.

جالب اینجاست که حساسیت ها نسبت به موضوع نان در سبد غذایی خانوار‌ها موجب شده که افزایش قیمت آن همواره با حاشیه‌هایی مواجه شود. این حساسیت تا اندازه‌ای شدت یافته که افزایش قیمت نان منوط به تایید وزارت کشور است و اتحادیه ها نیز ترجیح می دهند نظر چندانی در مورد آن ندهند.

 به گفته یکی از مسئولان اتحادیه نانوایان اصفهان که با «نصف جهان» گفتگو می کرد، فعلاً به صورت رسمی افزایش قیمتی در زمینه قیمت نان نداشته‌ایم و اگر قرار باشد در این مورد تصمیم‌گیری شود موضوع در ستاد تنظیم بازار مطرح و از طریق کارگروه ساماندهی گندم، آرد و نان کشور اعلام و برای اجرا به استانداران سراسر کشور به عنوان رؤسای کارگروه تنظیم بازار استان ابلاغ می‌شود؛ اما فعلاً هیچ برنامه‌ای در این مورد در دستور کار نیست.

با این تفاسیر مشخص می شود که هنوز هیچ نهاد رسمی نرخ مصوب برای افزایش قیمت نان را اعلام نکرده است اما آزادپزها به همان دلایلی که گفته شد خودشان نرخ تعیین می کنند و با افزایش قیمت آرد، نانشان را به قیمت بالاتری می فروشند.

بالارفتن دستمزدها و گران شدن حامل های انرژی در کنار صحبت هایی که درباره کامل بودن آرد و یارانه نداشتن آرد آزادپزها می شود، بهانه ای شده که آنها هر کدام ساز جداگانه ای برای خود بزنند و به این بهانه نانشان را به تنور گران تر شدن نان بزنند و سقفی برای قیمت نان تعیین نکنند.

این مشکلات از همان هفت سال پیش که آزادپزی توسط دولت یازدهم کلید خورد، شروع شد و سردمدار این گرانی ها هم نان سنگک بود که به نسبت نان های دیگر نرخ های متفاوت تری را تجربه کرد.

هنوز هم شاهد این ماجرا سنگک پزی هایی هستند که هر کدام بر اساس آردی که به دستشان می رسد نرخ های متفاوتی را ارایه می کنند. یکی از سنگک پزهای محدوده میدان طوقچی با برچسبی که به شیشه نانوایی اش زده به خوبی مشخص کرده که نانش را به نرخ آزاد می فروشد؛ نانوایی نه چندان شلوغی که هر قرص نان را به قیمت 5 هزار تومان می فروشد.

نانوایی دیگری در محدوده خیابان مصلی اما شرایطش فرق می کند و یک نانوایی سنتی است که با آرد دولتی اقدام به پخت نان می کند و به واسطه ارزان بودن نانش نسبت به آزادپزها صف طولانی تری جلو مغازه اش بسته شده است. این نانوایی، سنگک را به نصف قیمت آزادپزها می فروشد اما به قول کسانی که این نان را می خرند به کیفیت نان های آزادپز نیست و زودتر بیات می شود.

چند خیابان آن طرف تر در محدوده 24 متری، نانوایی دیگری است که دو قرص و نیم بربری را به قیمت 5 هزار تومان می فروشد ولی بربری پز دیگری در خیابان فرسان با اختلاف 500 تومانی نان هایش را عرضه می کند. البته این نرخ ها در شرایط عادی اعمال می شود و اگر عده ای چانه نان بزرگ تری را به نانوا سفارش بدهند و عده دیگر آن را با مخلفاتی همچون سبزی و کنجد بخواهند و یا نان باکیفیت تری را سفارش بدهند باز هم قیمت ها متفاوت می شود.

در حقیقت هر واحد صنفی براساس خمیر‌مایه و مشتقاتی که برای تهیه نان بر‌می‌دارد، قیمت‌های متفاوت و نامتعارفی را به مردم اعلام می‌کند و در این میان جای دستگاه‌های مسوول برای رسیدگی به این اقدام غیرقانونی نیز خالی است.

موضوع نان مساله حساسی است و دولت باید بر روی آن نظر داشته باشد، شاید به همین خاطر است که فعالان این حوزه ترجیح می دهند در رابطه با گرانی نان به خصوص در نانوایی های آزادپز صحبتی نکنند و آن را به تصمیم گیری های مقام های بالاتر موکول کنند و همچنان در آزادپزها قیمت نان قاعده و قانونی نداشته باشد.

جالب اینجاست که کاهش وزن و افت کیفیت هم مزید بر علت است و بهانه ای به دست نانوایانی داده که نان با کیفیت را به تنور نمی زنند و می گویند آرد باکیفیتی ندارند.

به گفته کارشناسان، چند‌نرخی بودن قیمت آرد و گندم باعث این مسائل شده و دولت باید برای جلوگیری از توزیع این فساد و رانت یک بار برای همیشه گندم را تک‌نرخی کند و این محصول اساسی را به یک نرخ به نانوایان و واحدهای صنعتی این صنف بفروشد و تا زمانی که دولت قیمت نان را آزاد نکند، قیمت نان با نرخ‌ها و کیفیت مختلف به دست مردم می‌رسد.

با این که تصمیم‌گیری در مورد قیمت نان به استانداری‌ها واگذار شده اما بر اساس شنیده ها به نظر می رسد که تا چندی دیگر تمامی آزادپزها ناچار باشند با نرخی واحد اقدام به فروش نان کنند تا با تک نرخی شدن قیمت نان وجهه قانونی و رسمی به خود بگیرد.

دو سال پیش استانداری اصفهان اعلام کرد که چند نرخی بودن آرد، مشکل مهمی است که باید از ریشه و به شکل اساسی رفع شود اما با وجود اینکه دو سال از این مساله گذشته است همچنان نرخ های نان به روز نیست و هر نانوایی آزادپزی بر پایه استدلالی که دارد نرخ نان را تعیین می کند تا نه تنها در آزادپزها بلکه در دولتی پزها هم یارانه تخصیص یافته به نان آن طور که باید و شاید به مصرف کننده واقعی یعنی مردم نرسد.