فعال شدن کانون گرد و غبار تالاب گاوخونی در شرق اصفهان بحرانی است که کارشناسان نسبت به آن هشدار داده اند، اتفاقی که به گفته آنها با پرداخت نشدن حقابه این تالاب روز به روز به آن نزدیک‌تر می‌شویم و در این صورت شهرها و استان‌های همجوار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

دشت "سِگزی" و "انارک" از بحرانی‌ترین کانون‌های گرد و غبار استان اصفهان محسوب می‌شوند که دامنه تاثیر آنها استانی و محلی است اما به گفته کارشناسان، خطری که نه تنها اصفهان بلکه استان‌های مجاور را تهدید می‌کند فعال شدن کانون گرد و غبار تالاب گاوخونی در اثر پرداخت نشدن حقابه آن است.

به گفته مسوولان اداره کل منابع طبیعی اصفهان، دشت سگزی در شرق شهرستان اصفهان به بحرانی‌ترین کانون گرد و غبار این استان تبدیل شده است و با هر ورزش باد از شرق به سمت اصفهان و از شمال به سمت شهرک صنعتی سگزی، گرد و غبار ایجاد می شود و شهرستان اصفهان و شاهراه شمال به جنوب کشور تحت تاثیر ریزگردهای حاصل از سگزی قرار می‌گیرد.

اما آن‌طور که کارشناسان گفته‌اند، بازوی شرقی غربی تالاب گاوخونی در شرق اصفهان از بازوی سگزی قوی تر است و کنترل کردن چشمه‌های ریزگردهای تالاب در صورت فعال شدن بسیار دشوار خواهد بود، علاوه‌ بر این سونامی ریزگردهای نمک نیز از دیگر تهدیدهای فعال شدن کانون ریزگردهای تالاب است که امکان کشاورزی در منطقه را از بین می‌برد.

در این ارتباط نتایج یک پژوهش نشان می دهد که هر ۶ روز یک‌بار در منطقه سگزی و هر هفت روز یک پدیده گرد و غبار در "ورزنه" و تالاب گاوخونی رخ می‌دهد؛ بر پایه این تحقیق علمی، روند تولید گرد وغبار در منطقه سگزی و تالاب گاوخونی افزایشی است.

در این پیوند احمد جلالیان، استاد گروه خاک شناسی دانشگاه آزاداسلامی اصفهان و رییس مرکز تحقیقات بیابان زدایی و مبارزه با گردو غبار با اشاره به پژوهش ها و مطالعات انجام شده از سال ۹۲ تا کنون، به ایرنا گفت: مساله نگران کننده، شرق و شمال تالاب گاوخونی است چرا که در این محدوده نوع رُس ها قابل انبساط است و توانسته فلزات سنگین و سُموم را در طول دوره ای که تالاب زهکش اراضی کشاورزی بوده در خود انباشت کند و چنانچه فعال شود با خطر ریزگردهای سمی روبه رو خواهیم شد.

وی شرق (سگزی) و شمال شرق اصفهان چون حبیب‌آباد، پایگاه شهید بابایی، دولت‌آباد و فرودگاه شهید بهشتی و شهرستان هایی چون خور و بیابانک، آران و بیدگل و کاشان را از مناطق اصلی تولید گرد و غبار عنوان کرد و افزود: در زمان حاضر ۱۶ کانون گرد و غبار فعال در استان وجود دارد و دامنه فعالیت و ریزگردهای متصاعد از آنها تا ارتفاع شش هزار کیلومتر هم می‌رسد. 

جلالیان، منشا ۷۰ درصد گرد وغبارها را داخلی (صنعت، ترافیک و سوخت های فسیلی) و ۳۰ درصد را خارجی و از سمت کشورهایی چون عراق، سوریه و عربستان دانست و گفت: پدیده خشکسالی از سال ۸۷ و فقیر شدن پوشش گیاهی و شکنندگی خاک تنها علت فعال شدن کانون‌های گردوغبار و ریزگردهاست.

علی نریمانی، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان نیز با بیان اینکه منشا گردوغبار سال‌های اخیر، محلی است، گفت: اما منشا ۸۰ درصد گردوغبارهای ماه‌های اخیر در  اصفهان، خارجی بود.

نریمانی اظهار داشت: بطور معمول از اسفند تا آخر تیر و مرداد کانون‌های محلی بدلیل وزش باد فعال می شوندو وی با اشاره به اینکه از ۵۰ سال گذشته عملیات بیابان‌زدایی در استان اصفهان انجام می‌شود، گفت: بیابان‌زایی نیز در شمار زلزله خاموش طبقه‌بندی می‌شود، اتفاقی که در سوریه و عراق شاهد آن بودیم و شاید ۱۰ سال پیش تصور نمی‌کردیم که ابعاد این گردوغبارها به حدی باشد که به کشورمان برسد و شاهد بروز این گردو غبار در داخل و مرکز کشور باشیم.