دریا قدرتی پور: اولین باران پاییزی اصفهان بارید؛ بارانی که مثل همیشه خیابان های اصفهان را پر آب کرد. این اتفاق در روزهایی حادث شده که اصفهان، عطش آب دارد و با مشکلات خشکسالی دست به گریبان است. اما این آب های تازه قرار نیست از عطش اصفهان بکاهند، آنها راهشان را می گیرند و به فاضلاب می روند و یا به تدریج آنقدر در حواشی آسفالت ها می مانند تا تبخیر شوند. بنا بر آمار اعلام شده سالانه به طور متوسط، نزدیک به یک میلیارد و 500 میلیون متر مکعب از آب های سطحی ناشی از بارندگی ها را از بین می برد.

با وجود اینکه سال های زیادی است که مدیران شهری و آبفا اصفهان از کمبود در زیرساخت ها حرف می زنند اما پرداختن به این موضوع تنها در فصل سرد سال است و حافظه کوتاه مدت مدیران در فصل گرم به مشکلات ناشی از روان آب ها قد نمی دهد.

این در حالی است که مهار و استفاده از آب های سطحی و سیلاب ها یکی از شیوه های هوشمندانه در تأمین مدیریت منابع آب بوده و تجربه موفق برخی از کشورها در بهره برداری از این منابع شاهد این مدعاست که استفاده مناسب از روان آب ها می تواند جبران بخشی از کمبود منابع آب باشد و باید برای آن سرمایه گذاری مناسبی شود.  راهکاری که می تواند لب های اصفهان را کمی تَر کرده و بر خشکسالی عمیق اصفهان مرهم باشد اما به این دلیل که تا کنون اراده درستی پشت این قضیه نبوده همواره می بینیم که در فصل بارندگی تکرار هدر رفت آب های روان اتفاق می افتد.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، از جمله کسانی است که نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و گفته: استحصال آب باران یکی از منابعی است که در همه دنیا از آن استفاده می‌کنند. علیرضا گوهری معتقد است که این راهکار به خصوص در مناطق غرب و جنوب استان اصفهان که بیلان آبی خوبی دارد می‌تواند راهکار مناسبی باشد و با به‌کارگیری روش‌های استحصال باران و تغذیه مصنوعی منابع آب زیرزمینی، از آنها استفاده شود.

وی با بیان اینکه این ظرفیت در استان اصفهان وجود دارد اما نیازمند مطالعات آمایش سرزمینی و شناسایی مناطق مستعد است، می‌افزاید: انجام مطالعات می‌تواند درصد موفقیت چنین طرح‌هایی را بالا ببرد زیرا نمی‌توان یک روش را در همه مناطق به کار برد.

طی دو سه سال گذشته، با وجود اینکه روان آب‌ها و منابع آبی که به واسطه بارش‌های رگبار ایجاد شد، در استان اصفهان نسبت به دیگر استان‌ها که درگیر سیلاب‌هایی مخرب شدند بسیار کمتر بود اما با اینهمه به اعتقاد عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، سرمایه گذاری روی مدیریت روان آب‌ها و سیلاب‌های شهری که گاهی اوقات وقوع آن را در شهر اصفهان نیز شاهد هستیم، می‌تواند راهکار مناسبی برای بهره برداری از این آب ها باشد.

گوهری این روش را یکی از مهمترین اصول سازگاری با کم آبی می داند؛ راهکاری که متأسفانه تنها به استفاده از پساب تصفیه شده ختم می شود و روان آب ها بدون اینکه عملیاتی بر روی آن انجام شود یا به درون لایه های سطحی زمین می رود و یا در خیابان ها به تدریج تبخیر می شوند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از جمله دیگر افرادی است که به استفاده بهتر از روان آب ها تأکید دارد و معتقد است که مهار و مدیریت روان آب‌های سطحی و سیلاب در استان اصفهان امری مهم و ضروری است.

به گفته منصور شیشه فروش به این علت که عملیاتی شدن این مسئله در دست سیاست کلان وزارت نیرو و آب کشور است این نهاد باید در این زمینه تصمیم گیری کند.

حالا تعلل وزارت نیرو در استفاده بهینه از آب های روان در حالی اتفاق افتاده است که استان اصفهان در وضعیت خشکسالی است و بررسی شاخص SPEI (شاخص بارش- تبخیر و تعرق استاندارد شده) در 10 ساله گذشته تا خرداد سال 99 در اصفهان بیانگر درجه شدید تا خفیف خشکسالی درازمدت در بسیاری از مناطق این استان است به طوری که نزدیک به 70 درصد مساحت استان درگیر خشکسالی است؛ بنابراین، با وجود این شرایط نیاز است که وزارت نیرو در جهت تکمیل طرح آب وزارت نیرو اقدام کند.‌

به اعتقاد مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، وزارت نیرو با سدسازی می‌تواند روان آب‌ها را مهار کند، با توجه به اینکه بخشی از مسئولیت مهار و کنترل روان آب و سیلاب‌ها نیز برعهده منابع طبیعی و آبخیزداری استان است.

وی با اشاره به اینکه نبود زیرساخت‌ها برای ذخیره این منابع آبی، باعث می شود که زود از بین بروند می گوید: از این رو اجرای آبخیزداری در این مناطق استان اصفهان نیز برای پیشگیری از سیل، بیابان‌زایی و فرسایش خاک و همچنین تقویت سفره‌های آب زیرزمینی ضروری است.‌

این در حالی است که بر اساس قانون توزیع عادلانه آب، وزارت نیرو برای تصمیم‌گیری و مدیریت این روان آب‌ها موظف شده است؛ بنابراین، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نمی‌تواند در این مورد اقدام کند و باز دوباره توپ در زمین وزارت نیرو می افتد که گویا هنوز تصمیمی برای استفاده از روان آب ها نگرفته است.