خورشید کیایی: تنها یک درصد موز مصرفی کشور توسط باغداران داخل تأمین می شود و 99 درصد بقیه وارداتی است. این موضوع باعث شده رابطه پنهانی بین قیمت این میوه پرطرفدار با دلار ایجاد شود و هر چه دلار از سکوی قیمت ها بالاتر برود قیمت موز هم به تناسب آن بالامی رود.

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که قیمت موز و دلار همبستگی بالایی طی ماه های گذشته داشته اند. طبق آمار و داده‌های جهانی، به ترتیب کشور‌های اکوادور، کاستاریکا، کلمبیا و فیلیپین در جایگاه بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان قرار گرفته‌اند و ایران وارد کننده اصلی موز از هند و اکوادور است.

وارداتی بودن این میوه دلیل منطقی برای اثرگذاری نرخ ارز بر قیمت آن است. مثلاً می‌توان با توجه به نرخ دلار متوجه شد قیمت حدودی یک کیلو موز در مراکز میوه و تره‌بار با چه بهایی مبادله می‌شود. ولی جدا از نرخ دلار عوامل متعدد دیگری نیز بر عرضه و تقاضای این میوه گرمسیری دخیل هستند.

نگاهی به آمار‌ها نشان می‌دهد، مصرف این میوه به متغیر‌های فصلی وابسته است. برای مثال عموماً در تابستان به‌دلیل افزایش تنوع میوه، موز تقاضای کمتری دارد و هرچه به فصول پاییز و زمستان نزدیک‌ترمی‌شویم، با کاهش تنوع میوه ها، تقاضا برای خرید موز زیادتر می‌شود.

اما این موضوع هم که موزها از کدام کشور وارد شده اند بر روی قیمت هایشان تأثیر زیادی دارد و به گفته رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، موز هندی در داخل میادین عمده فروشی ایران بین کیلویی 40 تا 45 هزار تومان و در مغازه‌ها هم حدود 47 یا 48 هزار تا 50 هزار تومان فروخته می شود. موز 60 هزار تومانی در بازار، موز اکوادور است که در میادین عمده فروشی، 50 تا 55 هزار تومان و در بازار بین 60 تا 65 هزار تومان است که البته گران است و من دفاع نمی‌کنم از اینکه موز این قیمت را دارد.

رضا نورانی بر این نکته هم تأکید می کند که موز کلاً نسبت به گذشته خیلی گران شده است و الان هم قیمتی که در بازار ایران هست، قیمت کاذب است اما با توجه به اینکه موز هند از نظر کیفیتی درجه 2 است و موز اکوادور و فیلیپین درجه یک، بنابراین قیمتش هم بالاتر می رود.

عضو کمیسیون کشاورزی اتاق ایران درباره دلایل گران‌تر بودن موز در ایران نسبت به برخی از کشورهای دیگر را به علت سیاستگذاری هایی می داند که در این رابطه اتفاق افتاده است. به گفته نورانی، وزارت جهاد کشاورزی واردات موز را در مقابل صادرات سیب درختی قرار داده و باعث شده یک عده‌ از همین رانت‌ها استفاده ‌کنند.

او درباره جزئیات این رانت ها اینطور توضیح می‌دهد: یک عده حواله کاغذی واردات موزشان را می‌فروشند و تقریباً کانتینری 60 تا 100 میلیون تومان می‌گیرند و این مسئله برمصرف کننده موز فشار وارد می کند و این ماجرا باعث می شود قیمت مصنوعی در بازار موز ایجاد شود. به این خاطر که هر کسی می‌خواهد موز وارد ایران کند باید مجوز صادرات سیب درختی داشته باشد و صادرکننده باشد. در مقابل صادرات سیب، وزارت جهاد کشاورزی مجوز واردات موز را می‌دهد. بنابراین سیب درختی را آقای ایکس صادر کرده، آقای دیگری می‌رود مجوزش را می‌خرد و موز وارد می‌کند و این یعنی همه صادرکنندگان سیب، واردکننده موز نیستند.

از سخنان رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی اینطور برمی آید در زمانی که تولید سیب درختی ایران بالا و مصرف کننده کم بود، وزارت جهاد کشاورزی برای افزایش صادرات سیب این سیاست را گذاشت و چنین بخشنامه ای را صادر کرد اما اکنون که سیب درختی به علت کاهش تولید قیمتش بالارفته و تولیدش پایین آمده باید نسبت به این مسئله تجدیدنظر شود تا موز هم در سبد خانوارها به شکل متعادلی قرار گیرد.

به گفته کارشناسان تنها راهکاری که می تواند موز را از دست قیمت های کاذب نجات دهد این است که وارداتش را آزاد کنند چون برچسب قیمتی که اکنون بر پیشانی این میوه محبوب خورده است واقعی نیست.