لادن ایرانمنش: ممنوعیت صادرات پشم باعث شده سالانه بخش زیادی از این محصول سوزانده و دود شود در حالی که اگر زیرساخت ها برای فراوری این محصول وجود داشت می توانستیم از این محصول ارزآور استفاده کنیم.

این ممنوعیت ها از حدود چهار سال پیش شروع شد؛ از سال 97 با اوج گیری تحریم ها و اینکه ممکن بود طرف خارجی پشم ظریف تحویل ایران ندهد ممنوعیت صادرات لحاظ شد.

این در حالی است که طبق آمارها سالانه 12 هزار تن پشم توسط عشایر تولید می شود که مازاد نیاز داخلی است و نیازمند صادرات است اما آنطور که مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور اعلام کرده همچنان صادرات پشم سفید ممنوع است.

بر اساس برآوردهای مؤسسه تحقیقاتی امور دام که در نژادهای مختلف گوسفندان در کشور انجام شده به صورت میانگین هر رأس دام یک کیلوگرم پشم تولید می کند و بر این مبنا از 70 میلیون گوسفند در کشور 70هزار تن پشم تولید می شود. نصف این پشم یعنی حدود 35 هزار تن سفید و نصف دیگر آن پشم رنگی است و با توجه به اینکه پشم رنگی در صنایع و قالیبافی داخلی کاربردی ندارد می توان با صادرات آن به کشورهای هدف از این محصول که سالانه معدوم می شود استفاده های ارزآور کرد.

به گفته مدیر عامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور، بخشی از پشم های تولید شده در کشور جذب صنایع و بازار می شود و بخشی از آن روی دست دامدار می ماند و بنابراین صادرات می تواند کمک حداقلی به تولیدکنندگان باشد. این در حالی است که با وجود مازاد تولید پشم در کشور با واردات این محصول نیز روبه رو هستیم.

افشین صدر دادرس با انتقاد از واردات پشم به کشور میزان این واردات را در سال 99 حدود 3 هزار و 200 تن دانسته و گفته: این واردات در حالی صورت گرفت که ما نیازی به آن نداشتیم و باید بگویم که حجم قابل توجهی از این پشم وارداتی مانند پشمی است که در کشور مشابه آن وجود دارد.

این فعال صنعت دامپروری با اشاره به اینکه از سال 1397 تا سال گذشته مقادیر زیادی پشم وارد شده و تولید داخل هم وجود داشته اعلام کرده که این مسئله منطقی به نظر نمی رسد که بخاطر حمایت از صنایع، بخواهیم این محصول را که مازاد تولید هم داریم از بازارهای خارجی محروم کنیم؛ بنابراین، اتحادیه تلاش کرد که بعد از دو سال ممنوعیت صادرات این محصول، صادرات پشم رنگی را که در داخل کاربرد چندانی ندارد آزاد کند و مجوز آن گرفته شده و اکنون روند صادرات پشم رنگی آغاز شده است.

هم اکنون با اینکه شمار زیادی از کارخانه‌های ریسندگی و بافندگی ذیل صنعت نساجی در چندین استان کشور فعالیت می کنند و همه امیدواری دامداران عشایری این بوده که با فروش پشم گوسفندان خود به این مراکز، بخشی از هزینه ها را جبران و شاید هم اندک پس اندازی برای خود داشته باشند اما محصولی که با زحمت زیاد چیده و آماده می شود در بسیاری از اوقات روی دست دامدار می ماند.

گرچه به گفته عشایر و دامداران، شرایط پشم سفید تا حدی متفاوت است و مشتریانی هم دارد اما پشم های سیاه و کبود و رنگی در پنج سال اخیر به این علت که مشتری خاصی ندارد و در بازارهای داخلی هم مصرف نمی شود؛ بنابراین، نیازمند صادرات و شناسایی بازارهای هدف است.

اما تا زمانی که این بازارها شناسایی نشود و مشتریان بیشتری برای پشم های رنگی نباشد حجم زیادی از این پشم ها به روش های گوناگون سوزانده و یا دفن می شوند.

این در حالی است که به گفته عشایر که سررشته تولید پشم را در دست دارند اگر تدابیر لازم و ساز و کارهایی برای خریداری پشم تولیدی گوسفندان جامعه عشایری و دامداری کشور از سوی کارخانه های ریسندگی و بافندگی انجام شود بخشی از هزینه های آنها جبران می شود.

در همین راستا مدیرکل بهسازی امور تولید سازمان امور عشایری ایران نیز با اظهار نظری در این رابطه گفته: پشم گوسفندی در کشور نه تنها برای جامعه عشایری بلکه برای سایر واحدهای دامداری و دامپروری هم ساماندهی نشده است و اکنون این محصول در شرایطی قرار دارد که خریدار چندانی در بازار ندارد و حتی هزینه‌های پشم چینی هم روی دوش دامداران سنگینی می کند و جبران نمی شود.

به گفته داریوش نعمت‌الهی، چند نهاد مرتبط از قبل مباحثی را برای اجرای طرح‌های عملیاتی در این زمینه آغاز کردند اما تاکنون به نتیجه نرسیده است و هنوز ساماندهی استفاده از پشم تولیدی در کشور به خصوص جامعه عشایری در دست پیگیری قرار دارد اما به دلیل کیفیت پایین این محصول از نظر ضخامت یا طول الیاف که عمدتاً معطوف به نژادهای موجود گوسفندی است یا مسئله زیرساخت‌های صنایع تبدیلی و صنعت با استقبال چندانی در بازارهای مصرف مواجه نمی‌شود.

مدیرکل بهسازی امور تولید سازمان امور عشایری ایران تنها راهکار عبور از این مشکلات را الگوگیری از کشور استرالیا برای نژادی کردن جمعیت دامی و جایگزینی نژاد مرینوس می داند امری که می تواند در تولید پشم مرغوب نقش مؤثری داشته باشد.